Вести

Како Европа ја изгуби контролата врз сопствената безбедносна архитектура

Фотографијата на Стив Виткоф со Владимир Путин во Москва е симбол на дефинитивната ерозија на евроатлантската безбедносна архитектура закотвена од 1945 година. Трагедијата на Европа не е во тоа што е исклучена од преговорите во кои се обликува нејзината иднина, туку во тоа што сè уште не ја разбира целосно длабочината на нејзиното исклучување.

Бавната смрт на СМС во Британија

Слично како што мобилните телефони ги истиснаа пејџерите од пазарот, така денес алатките за комуникација ги уништуваат навиките за испраќање кратки текстуални пораки, кои своевремено и се наплаќаа. Бројот на испратени СМС во Британија за една година се намалил за 20%, а мобилните телефони сè поретко се користат и за разговори.

Кина поврза 97% од градовите со супербрзи возови

Како вчера да беше кога пишувавме дека Кинезите за само десет години изградиле повеќе железнички линии за брзи возови отколку целиот свет заедно. По пет години тие веќе ја дуплирале километражата на над 50.000. И не планираат да запрат да ја шират мрежата, иако во земјата со повеќе од милијарда луѓе им снема градови за поврзување со воз.

Речник

Бети Буп и Мики Маус стануваат јавно добро

Во наредната 2026-та година од копирајт заштита на авторски и сродни права излегуваат илјадници дела од 1930-та година. Кој сака ќе може слободно да си игра, да копира или на друг начин користи одредени цртани со Мики Маус и Бети Буп а во јавен домеин влегуваат и дела на Агата Кристи и Вилијам Фокнер. Ама, само оригиналите. 

Банкротираат „револуционерните“ фарми за инсекти

Со огромни загуби пропаднаа иницијативите за изградба на огромни фарми за инсекти, за да ги сервираат како протеинска замена за месо во храната за риби, добиток и домашните миленици. Не е проблемот тоа што одвратните инсекти буквално не би ги јадело ни куче, туку строгите регулативи и високите трошоци за одржување на фармите и обработка на инсектите.

Полска мора да ја брани и границата со Германија

Додека Варшава најгласно во Европа предупредува на можен напад од Русија, масовно купува оружје и поставува мински полиња на источната граница, претседателот Навроцки порача дека Полска мора да биде спремна да ја брани и својата граница со Германија. Соседите сега се партнери во ЕУ и НАТО, но Навроцки предупредува дека историјата може да се повтори.

Како падна најстрашниот нарко-клан во Албанија

Специјалната албанска полиција деновиве објави обвинение на 282 страници против нарко-картелот на Франц Чопја и браќата Чела, најмоќните шверцери на дрога во Европа. Озлогласениот клан Чела-Чопја бил толку моќен што ја диктирал цената на кокаинот на континентот. Милијардите од шверц на дрога ги переле преку недвижнини, луксузни туристички резорти и вили на албанскиот брег.

Европа не е подготвена за мир

Дури и да сакаат, европските лидери немаат војници потребни за вистински гаранции за Киев. Нивен најголем проблем ќе биде како да се справат со домашните чирлидерки на војната. Таквите уште мечтаат за некакви промени во Кремљ. Но, остатокот од светот не гледа на Русија онака како што ја гледа Европа. Евроцентричната перспектива повеќе не доминира во глобалниот дискурс - освен, се разбира, во Европа. 

Големата шведска црква лази кон новата локација

Бавно и внимателно, големата градска црква во Кируна сосе камбанаријата го почна својот историски пат до нова локација некои 5 километри на исток, за да не биде проголтана од рудникот ископан под неа. Транспортот на објектот тежок стотици тони е круна на преселбата на целиот град со 23.000 жители – куќа по куќа. Швеѓаните не брзаат. Преселбата почна во 2017 година и ќе трае уште со години.

Специјална израелска единица оцрнува новинари како терористи

Израелската војска формирала специјална единица чија задача е да ги претставува новинарите во Газа како борци на Хамас, за да може да ги ликвидира и потоа пред меѓународната заедница да се правда дека биле легитимна цел како терористи. Ако за еден палестински новинар се пронајдат врски со Хамас, тоа може да послужи за да се оправдаат убиства на 20 други. Во Газа досега се убиени 180.

„Малцински извештај“ во режија на британската полиција

Напреден софтвер ќе добие пристап до сите лица со досие за да предвидува убиства и грабежи, да посочува локации на злосторства и да ѝ овозможи на британската полиција да апси криминалци уште пред да го зададат ударот. Како пророците од филмот „Малцински извештај“. Бранителите на граѓански слободи предупредуваат дека Англија и Велс ги очекува „орвеловска“ дистопија.

Роботи ќе ни раѓаат бебиња

Во какво лудо време живееме... Луѓе запросуваат ботови, а роботи наскоро ќе раѓаат бебиња. Во „зрела“ фаза е развојот на хуманоиден робот во чија механичка утроба, во средина слична на онаа во матката, ќе се развива човечки плод, од оплодена клетка до раѓањето, тврди кинеска компанија. Планирано е прототип да се појави на пазарот веќе идната година за цена од околу 12.000 евра.

Откако Епстин „се обеси“ умреа дваесетина сведоци

Фатално проклетство ги следи сведоците, жртвите, финансиерите, адвокатите и новинарите – сите што биле поврзани со мрежата на Епстин за детска проституција, чепкале по неговото минато или трагале по докази за неговите муштерии од политичката и естрадната елита. Во период од само неколку години дваесетина загинале од насилна смрт или во сомнителни околности. Некои велат случајно.

За секоја жртва од 7 октомври мора да умрат по 50 Палестинци

Поранешниот шеф на израелското воено разузнавање го оправдува геноцидот што Израел го спроведува во Газа. „За секој Израелец што беше убиен при нападот на 7 октомври, мора да умрат по 50 Палестинци. Сега повеќе не е важно дали се возрасни или деца“, вели разрешениот генерал Ахарон Халива во снимки што протекоа до јавноста преку телевизијата Канал 12.

Ни Кенеди не им може ништо на пестицидите и нездравата храна

Моќното лоби на земјоделците и на индустријата за пестициди и за ултрапреработена храна се покажа како повлијателно од министерот за здравство Роберт Кенеди, кој тргна во војна против овие отрови со цел да ја направи Америка повторно здрава. Наместо забрана, владиниот извештај содржи само препорака за внимателно користење на пестициди, а ултрапреработената храна не е ни дефинирана.

ВИ ги дискриминира луѓето

Јазичните модели со вештачка интелигенција воопшто не ја ценат човечката креативност. Пристрасни се до крајност и секогаш ќе претпочитаат содржина генерирана од роднина, дури и ако таа е ѓубре. Во економија во која ВИ се користи како советник за донесување одлуки, тоа ги дискриминира луѓето што не можат да си дозволат да напишат резиме со помош од ЧетГПТ.

Биткоинот пие вода како камила

Рударењето криптовалути годишно троши вода повеќе отколку што вода трошат 300 милиони луѓе во Субсахарска Африка. Само една трансакција „пие“ 16.000 литри вода. Во еколошка смисла, копањето криптовалути е поскапо и поштетно отколку копањето злато и сребро бидејќи троши повеќе енергија за да се добие иста количина на пазарна вредност.

Африка бара пофер мапа на светот

Она што го знаеме како универзална мапа на светот постои уште од 16-от век и доста непрецизно ги одредува пропорциите на континентите. Ниту Гренланд е онолку голем, ниту Африка е толку мала. Гренланд не се буни ама на Африка не ѝ е сеедно како се доживува самата себе и како другите ја гледаат неа.  

Молњите како злосторничко здружување

Во прва студија од таков вид, се проценува дека ударите од гром убиваат 320 милиони дрвја секоја година. За контекст, овие мртви дрвја сочинуваат до 2,9 проценти од годишната загуба на растителна биомаса поради што остануваме со 1,09 милијарди тони јаглерод диоксид. Во проценката се влезени само оние кои се уништени со директен удар а не и оние кои страдаат од предизвиканиот пожар.

За две години почнува 15-годишно ВИ ропство

Светот веќе во 2027 година ќе влезе во 15-годишна дистопија на вештачката интелигенција, предупредува поранешен директор на Гугл Икс. Не поради некаков лукав план на машините, туку поради глупоста на човештвото. ВИ е креирана за утописка иднина и има потенцијал да им го олесни животот на луѓето, но во стегите на капитализмот се злоупотребува само за што поголем профит.

Мал чекор за Молдавија кон ЕУ - голем скок за проевропските партии?

Брисел планира да ја поттурне Молдавија пред Украина во процесот за интеграција во ЕУ. Не поради тоа што Украина е во војна, други ѝ ја кројат територијата и е најкорумпираната земја во Европа. Слично сценарио е можно и во Молдавија. На Брисел му се брза да ги отвори преговорите за да ги зголеми шансите на проевропските кандидати на изборите во Молдавија во септември.

ВИ смислува револуционерни антибиотици

Алгоритми со вештачка интелигенција помогнале да бидат дизајнирани антибиотици од сосема нова класа, различни од сите досегашни, за борба против супербактерии отпорни на лекови. Нов антибиотик не е откриен половина век. Им дале слобода на машините самите да креираат милиони разни молекули, а потоа им го проверувале дејството против инфекции на отпорните гонореја и MRSA. 

Платеници од новиот Блеквотер ќе војуваат против бандите на Хаити

Новата приватна армија на основачот на Блеквотер ќе испрати засилувања од стотици искусни „кучиња на војната“ на Хаити за да се пресмета со моќните банди, на кои војската и полицијата не им може ништо. Цената на ангажманот приватната армија ќе ја наплати со советодавна улога и со целосна контрола на трговијата и собирањето даноци. Истото што сега го прават бандите.

Ветувачка вакцина против најподмолните типови рак

Клинички испитувања потврдиле ефикасност на нова вакцина кај луѓе што страдаат од рак на панкреас и колоректален карцином, кои исклучително тешко се лекуваат поради високи стапки на враќање дури и со години по третманот. Кај 84% од пациентите развила имунитет, а на секој четврти целосно му ги исчистила туморите. Згодно е и тоа што вакцината не мора да се персонализира.

Мексико извлекло од сиромаштија 13 милиони луѓе

Иако беа критикувани како популистички, мерките што ги спроведе поранешниот претседател Лопез Обрадор придонеле 13,4 милиони луѓе во Мексико да бидат извлечени од сиромаштија за време на неговиот мандат. Тој тројно ја зголеми минималната плата и ја реформира распределбата на социјалната помош за најзагрозените. Проблемот не е решен, зашто секој трет Мексиканец денес е сиромашен.

Тешко на вештачката интелигенција со албанската природна корупција

Тоа што на Албанија со децении не ѝ успеа да го постигне со природната интелигенција – да ја искорени корупцијата, премиерот Рама очекува да го направи со вештачката интелигенција. Вели дека ВИ може да замени министри и премиер. Алатки со ВИ веќе проверуваат јавни набавки и откриваат дивоградби, но искуствата влеваат страв дека новата технологија само подобро ќе ја скрие корупцијата.

Понуда од Трамп за Путин: минерали за мир

Откако не му успеаја дипломатијата и заканите, Трамп решил да го употреби своето омилено оружје – парите, за да го купи мирот во Украина. На Путин утре ќе му понуди укинување на санкции и пристап до украински литиум и други ретки минерали, тврдат извори на Телеграф. Донбас би бил скроен како Западниот Брег – на хартија украински, а фактички под руска контрола. 

Дојде време Мексико да ги предупредува граѓаните да се чуваат во Британија

Мексико, земја во која царуваат свирепи наркобанди што бесат луѓе по мостови, ги советуваше своите државјани да бидат внимателни кога патуваат во Британија за да не бидат жртви на улични криминалци. Слични тревоги имаат и САД, Австралија, Канада и Франција. Стравот не е случаен. Стапката на украдени телефони во Кралството се зголемила за 425%, а на насилниот криминал за 30%.

Трамп по Нобел, Путин по славата на Петар Велики

Самитот на Доналд Трамп и Владимир Путин во Алјаска веќе е историски чин. Дури ни Реган ни Горбачов немале толку моќ во себе кога договорија крај на глобалната Студена војна. Ако сакаат, никој не може да ги спречи Трамп и Путин во Енкориџ да ја скројат иднината на цела Европа, не само границите на Украина. Важно им е само да добијат нешто што може да го прогласат за „победа“.

На Газа само уште ова зло ѝ фалеше

По двегодишната непрекината канонада, блокада и масовно изгладнување, Палестинците во Газа се соочени со ново зло. Заразни болести отпорни на антибиотици брзо се шират меѓу 2,3 милиони неухранети луѓе оставени во урнатини и купишта ѓубре, без санитарен систем и пристап до чиста вода. Исцрпените лекари во преполните болници немаат ни каде ни со што да ги лекуваат болните.