Пред осумдесет години на денешен ден, монструозната машинерија на Третиот Рајх конечно беше уништена во прашина. Свастиката беше откорната од Рајхстагот, логорите на смртта беа ослободени, а Европа - крвава, трауматизирана, но непотклекната - излезе од најтемната ноќ во историјата.

Од 2016 до 2025 година, Силициумската долина се дистанцираше од нивната „воук“ филантропија која во суштина беше ПР параван додека на големо избегнуваа даноци и блокираа вистински системски реформи. Зависноста на непрофитниот сектор од приватни донации дополнително ја ослаби вистинската критика а заедницата изгуби милијарди долари. „Разбуденоста“ повеќе беше за ќар на донаторите отколку за вистински промени.  

„Историски локални избори“ се три збора што често не ги гледате еден до друг. Но, гласањето во Британија на 1 мај е исклучок. Гласовите не се преброени, но сликата е веќе кристално јасна: двопартискиот картел кој сто години клечеше над британската политика се распаѓа - а бунтовничките реформисти на Најџел Фараж се издигнуват од урнатините.

Постои надеж дека ова „бунтовништво на средната класа на тинејџерски хормони“, конечно ќе престане да се восхитува на својата големина и бројност и ќе влезе во политиката, пишува универзитетскиот професор по историја Чедомир Антиќ, некогашен водач на студентските протести против Милошевиќ и ја рецензира програмата која српските блокадерите неодамна ја извадија. Општи места, јалов анархизам, незнаење, Црвени Кмери....

Трамп силно го почна вториот мандат со бран наредби што ги урнаа политиките на режимот на Бајден за цензура, регулатива, родова идеологија и гранична контрола. Оваа фаза на брз оган, шок и стравопочит остави впечаток на власт со чувство за цел и динамика. Но по серијата погрешни чекори, хиперактивниот пристап на Трамп сега изгледа повеќе несовесно отколку стратешки.

Основната причина за затемнувањето во Шпанија не беа временските услови. Тоа беше структурната ранливост од претераното потпирање на обновлива енергија базирана на инвертери, без доволно резервна моќ, инерција или стабилизација, што ја даваат тешките машини. Ова можеше да се спречи ако политичките лидери ги слушаа предупредувањата наместо да ги ингорираат.

Мото на ЕУ беше In varietate concordia („Единство во различноста“). Со децении европските елити ја негуваа сентименталната визија за отворени граници и хуманитарност, додека луѓето што тие наводно ги претставуваа станаа погневни и повознемирени поради дестабилизирачките ефекти на масовната миграција. Сега ќе ги носеле илегалните мигранти на Косово, во Багладеш.... Така било тоа.

Со или без Трамп, меѓународниот трговски систем треба да биде испратен по ѓаволите. Ни ја продаваа идејата дека глобализацијата навистина функционира, но дека е тешко за обичните Американци да го видат тоа бидејќи се потонати во горчина и носталгија. Фалена како лек, слободната трговија се покажа суштински корумпирана и треба да биде разнесена до небото.

Прашањето повеќе не е дали туку кога и каде ќе бидат депортирани Палестинците од Газа. Израелскиот врв се двоуми дали да ги префрли во Египет или пак да им најде нов „дом“ во Африка. Потоа само ќе треба да дојдат багерите да израмнат и да се посее трева, базени и туристички комплекси за ривиерата на Трамп. Само, стварно ли веруваат дека тоа ќе стави крај на палестинската и арапска приказна?

В.Б. Јејтс еднаш напиша дека „центарот не може да се одржи“. Во случајот на Канада ова е сè повеќе точно. Канада не се распаѓа. Се расплетува. Ефектот е ист. Провинциите веќе не го слушаат центарот и центарот не е способен да ги повлече назад. Сè уште важи поуката од Јејтс: Соколот не може да го слушне соколарот. Не поради бунт. Зашто повикот стана премногу слаб за да биде важен.

Најголемата жртва на нападот на Трамп врз слободната трговија веројатно ќе биде самата Америка, на која нема да ѝ биде лесно да ги обнови врските со пријателите што сега ги турка подалеку од себе. Трамп ѝ отвора простор на Кина да ја засили домашната потрошувачка и да отвори простор за поранешните американските партнери, кои мораат да ја надоместат изгубената продажба.

Иронијата е што западниот естаблишмент ја критикува идејата американски претседател да ѝ нанесе груб удар на светската економија, а всушност го оплакува крајот на системот создаден од Никсон, кој предизвика уште погруб шок. Никсон ги роди милениците на денешниот либерален естаблишмент: неолиберализмот, финансијализацијата и глобализацијата.

Сега, кога војната се чини изгубена, а иднината на НАТО виси на конец, Тајмс објави текст од 13.000 зборови во кој се тврди дека и оние американски политичари кои го осудуваа Трамп за тоа што го зборуваше за Украина, дошле до заклучок дека таа битка требало да се напушти. 

Не може а да не се забележи лицемерието на европската либерална елита кога се споредуваат реакциите на она што се случува во Турција и во Франција. Кога Ердоган вели дека неговиот политички противник бил уапсен по словото на законот, тоа се исмева како евтина маска за неговата авторитарност. Кога Марин Ле Пен се елиминира од избори, тогаш нема ништо по свето од  „словото на законот“.

По апсењето на директниот ривал на Ердоган, популарниот градоначалник на Истанбул, Екрем Имамоглу, многу Турци чувсртвуваат дека во прашање е турската демократија и нејзината иднина. Но, ако очекуваат поддршка од европските лидери, ќе бидат разочарани. Тие и пучот во во Романија го поддржаа. А молчи и Америка.

Тие што упорно креваат врева во име на половата еднаквост и обесправеност на жените денес пукаат во празно. Како прво, мажите, особено помладите, веќе заостануваат зад жените во образованието, платите и пристапот до работни места. И уште поважно, проблемите на младите мажи и жени не се поврзани со нивниот пол, туку со социјална класа на која ѝ припаѓаат.

Поранешниот претседател Џо Бајден лесно можел да ја спречи војната во Украина, но наместо да го притисне Киев, го охрабрил со лажни ветувања, заклучува професорот Алан Џ. Куперман. Уште потрагично, вели Куперман, е тоа што мировното решение за Украина ќе биде многу полошо од договорите од Минск, кои Зеленски ги отфрли поради политички амбиции и наивното очекување поддршка на САД.

Хрватскиот професор и надворешно-политички аналитичар смета дека е наивно да се верува дека ова што сега се случува околу Украина е нешто друго освен победа на Русија и реализација на најголем дел од нејзините барања. Уште Курск да го врати и Путин ќе биде во полна контрола на ситуацијата. А Европа никако да сфати, вели Пуховски, дека главната опасност не доаѓа од Москва. 

Војните, се вели, ги прават луѓето конзервативни, бидејќи тие се водат за идејата за загрозен дом. Нивната вродена трагедија е тоа што дури и во победата водат во трансформиран свет. Ја гледаме оваа револуционерна басна уште еднаш во Украина, како ја менува Европа на начини што сè уште не можеме да ги разбереме.

Популистичко-антипопулистичката контроверзност врие во Романија, каде што на фаворитот Калин Георгеску му беше забрането да се кандидира на претседателските избори. Романија е нова форма на превентивна обоена револуција, во која диктаторот е соборен пред да ја преземе функцијата.

Што се случи со онаа идеја дека кога се соочуваме со непријателите на демократијата, треба да се бориме против нивните идеи, но подеднакво и за нивното право да ги изразат? Умре со срамна смрт пред неколку дена, кога Изборното биро на Романија, со целосна поддршка на либералниот естаблишмент на ЕУ, му забрани на кандидатот на екстремната десница Калин Георгеску да се кандидира за претседател.

Доналд Трамп не го урна либералниот меѓународен поредок во кој доминираат САД. Тој всушност реагира на смртниот грч и чека да ги направи последните обреди. Што и да се случи, либералниот светски поредок исчезна - и не се враќа. Прашањето сега е што би можело да го замени?

Британскиот премиер Кир Стармер се чини страда од воена грандиозност, но никаква доза на ароганција не може волшебно да создаде сериозна воена сила.  Учебничкарски пример за лидер без кормило, непопуларен дома а грандиозен на светската сцена заради ПР поени. Најавите за „војска на терен“ не се ништо друго освен позирање што не им носи ништо добро ниту на Британија ниту на Украина.

Европскиот парламент доби професорска лекција за генезата на војната во Украина, уште од 1991 година. Од човекот чии насоки и упатства го обликуваа постсоветскиот простор, советник на Горбачов и Елцин. А, што вели Џефри Сакс? Украина е жртва на американското фрлање коцки и мрдање војници во играта „Ризик“ на реалната карта на светот.