Bookbox

Плодовите од „Дрвото на животот“ историски патувале од Месопотамија до САД, засладувајќи им ги телата и душите на многумина. Денес се особено популарни како замена за бел шеќер во здравите благца. 

„Кратка историја на глупоста“ од Стјуарт Џефрис (2025) на духовит и често провокативен начин ја истражува глупоста низ историјата, филозофијата и културата. Авторот ја разгледува оваа тема преку низа примери – од Шекспировите лудаци, преку Дон Кихот и романите на Флобер, па сè до современи фигури на славни личности и политичари.

Зошто собираме нешта?

„Култури на собирање“ е разновидна збирка есеи што се занимаваат со човечката страст за собирање. Самата се опишува како „чавкино гнездо“, во кое се испреплетуваат примери – од ренесансни принцови со нивните кабинети на реткости, па сè до денешни собирачи на вреќички за повраќање од авиони или сувенири од Елвис. Покрај тоа, книгата содржи и теоретски текстови што се обидуваат да ги откријат корените на оваа опсесија.

Што е тоа „Запад“?

Нова книга на професор по историја на политичката мисла на Универзитетот Кралицата Мери во Лондон, Joргос Варуксакис, ја анализа идејата која многумина ја земаме здраво за готово, но е всушност тешко да се дефинира. Што е тоа „запад“, не (само) како правец на светот, туку како комплексен систем на историја, идеологија и гео-политика.

Секс, Сталин и Шостакович: приказната за една советска опера од 1934

Овој септември во Алберт Хол во Лондон ќе се одржи концертна изведба на операта на Дмитриј Шостакович од 1934 година – „Леди Магбет од Мценската област“. Повод за потсетување на контроверзите поврзани со неа.

„И онака сите препишуваат“ - професорот кој дозволува ЧетГПТ во училница

Развојот на вештачката интелигенција доведува во прашање куп професии, но и бара ревидирање на задачите кои им се даваат на учениците и студентите и на начинот на нивно оценување. Еден професор има порака до луѓето и до машините: може ли некако да се договориме?

Викторијанската мода на накит од живи инсекти

Некои откачени модни трендови одамна поминале, а не сме ни биле свесни за нив. Во англискиот 19 век владеела вистинска орнитолошка и ентомолошка треска - носење накит од птици, живи инсекти или од низа нивни мртви трупови.

Кога ФБИ следело кои книги се позајмуваат од американските библиотеки

Денес во САД се забележуваат рекордни бројки на тн. „забранети“ книги, а некои барања од тн. родителски групи и локални заедници одат до таму што се бара дури и апсење на библиотекари. Пред педесет години имало поинаква кампања која се обидувала да го регулира пристапот на граѓаните до книги, а се состоело од (благо речено) следење на читателските навики.

Приказната за брадестата Крао Фарини

Брадестите дами се заштитен знак на циркусите и претставите кои вклучуваат „чуда на природата“. Еден од најинтересните случаи се однесува на жена со хипертрихоза (латинското име за прекумерна влакнетост) по потекло од Лаос, која била изложувана на преминот од 19 во 20 век низ Европа и САД како „алката што недостасува“, согласно Дарвиновата теорија на еволуцијата. 

Што е тоа „синдром на странски акцент“?

Доколку го гуглате овој термин, излегуваат резултати кои поставуваат дополнително прашање - дали вакво нешто навистина постои? Но истражувачите на говорот велат дека тоа е вистинско пореметување, кое предизвикува ненадејна промена во начинот на зборување, како некој да се преправа дека зборува со странски акцент. 

„Русокоса“, Том Хенкс, Џаред Лето: кои се номинираните за Златна малина?

На денот кога сите пишуваат за номинациите за овогодинешниот Оскар, ајде ние обратно - кој сè е номиниран за овошното анти-признание?

Новинарот кој доби понуда која не можеше да ја одбие

„Молецот“ (The Moth) е подкаст на кој познати и помалку познати луѓе споделуваат свои приказни пред публика во живо. Во пресмешна епизода, новинарот А. Џ. Џејкобс раскажува за една своја работна задача, поради која се нашол гол на страниците на списанието за коешто пишувал.

„Пластика“: јапонски балет со рециклирани шишиња

Нова продукција на познатата јапонска балетска трупа К-Балет, чија цел е да привлече внимание кон глобалното загадување, преку интересна сценографија и дизајн на костими.

Дали пиратите ја измислиле демократијата?

Нова, постхумно издадена книга на прерано починатиот антрополог Дејвид Гребер, која официјално излегува утре, 24.1, тврди дека голем број вредности кои западот инсистира дека се негова рожба се всушност производ на протодемократски уредувања во далечни земји и на изолирани острови, некаде далеку од Европа. 

Тајните зад славната слика „Мајката на Вислер“

Едно прашање во најновото издание на хрватскиот „Милионер“ нè поттикна да ја изанализираме сликата чиј официјален назив е „Аранжман во сиво и црно број 1“. 

Зошто не се наздравува со вода?

Вчера, на Водици, на порака со честитки за празникот одговоривме со „наздравуваме со најубавото - чаша вода“. Е, ама после дознавме дека тој гест баш и не бил најдобар избор.

Букбокс гледаше „Токио вајс“ (серија, ХБО, 2022)

Адаптирана врз основа на мемоар од 2009 под истиот наслов, оваа криминалистичка драма (засега само со прва сезона) е базирана на вистинска приказна за американски новинар кој по стек на околности станува единствениот странец кој пишува за јапонски дневен весник.

Панк и роботи - најочекуваните нови музеи во 2023-та

Помеѓу големите музеи кои ќе бидат отворени оваа година е Големиот египетски музеј кој се гради веќе две децении, но такви кои бидат посветени на вештачката интелигенција, панкот и на пионерите на авијацијата.

Атомска бомба и коски од кокошки: кога всушност почнал антропоценот?

„Антропоцен“ е засега неформална ознака за геолошка епоха, чие датирање се врши согласно почетокот на „значајното човечко влијание врз земјината геологија и екосистеми“. Ок, ама како да се одреди тој момент?

Maсакрот кој довел до тоа мажите на еден мал остров да имаат свој јазик

Една британска експедиција од 19 век довела до истребување на сите мажи од мал остров во Микронезија. По заминувањето на бродот назад во татковината, мал број англиски морнари останале на него и создале дијалект кој децата и жените го разбираат, но самите не го зборуваат.

Што мисли Кејв за песната напишана од Чет Џи-пи-ти која му го имитира стилот?

„Имам крв на ангели на дланките/Имам пеколен оган во очите/Јас сум крал на амбисот/Јас сум владетел на мракот“ - вака гласат стиховите на песна генерирана од вештачка интелигенција во стилот на Кејв (нешто слично како обидот за генерирање поезија во стилот на Блаже Конески). Што мисли Кејв за неа?

Уште еден скандал на Стенфорд: дали претседателот на универзитетот лажирал научни резултати?

Универзитетот Стенфорд, освен што неодамна мораше да го повлече скандалозниот список „забранети зборови“, се најде во небрано поради обвинувања за можно манипулирање на научни слики во неколку статии чиј ко-автор бил неговиот претседател. Најинтересниот момент е целата постапка ја покренало - студентското универзитетско списание.

Вистинската наспрема филмската приказна во „Фабелманови“

Филмот на Спилберг, кој неодамна доби пет Златни глобуси, меѓу кои за најдобар филм од жанрот драма, најдобар режисер и најдобро сценарио, е опишан како „полуавтобиографски“ и е базиран на детството и раната младост на самиот режисер и ко-сценарист. 

Напорот да се стане од кревет и да се остане буден

Соодветно на понеделничкиот старт, есеј кој само навидум е демотивирачки: ако веќе сме укинале или преиначиле нешта кои со милениуми сме ги сметале за такнато-макнато, зошто не би можеле да ја укинеме и апсурдната потреба да губиме време спиејќи, и уште повеќе, мачејќи се да станеме насабајле. Зошто не би лебделе постојано во оној меѓупростор помеѓу јавето и сонот (или обратно), каде со задоволство може да констатираме дека ние не сме (баш) ние?

Филмот кој има доживеано повеќе од 20 адаптации во последниве седум години

Еден италијански филм стана вредно парче интелектуална сопственост. Зошто? Затоа што она што се случува во него со мали адаптации може да биде препознаено во различни култури - од Исланд до Блискиот Исток.

Едноставната грешка што ја прават 16% од нас

Изненадувачки голем број возрасни ги мешаат „лево“ и „десно“, а научниците допрва почнуваат да одгатнуваат зошто. Moжеби и не звучи како нешто загрижувачко, освен ако оној кој не ги разликува страните не е хирург задолжен за вадење на бубрег или ампутација на нога. 

Кога Американците претворале сланина во бомби

Во текот на Втората светска војна, владата на САД ги поттикнувала Американците да го чуваат вишокот маст останато од готвење и да го донираат на армијата за таа од него да прави - експлозиви.

Првата банка која била отворена само за жени

На 26 август 1920, во САД бил изгласан 19-тиот амандман на Уставот, кој прв пат им овозможил на жените да гласаат. Но дури и овој чекор не обезбедил рамноправност - еден од најголемите предизвици на жените од тоа време всушност бил економскиот, односно потребата за контрола над сопствените пари.

Повлечен списокот „штетни зборови“ на Универзитетот Стенфорд

„Иницијатива за елиминација на штетен јазик“ - целта на оваа кампања со морничаво име е на компјутерскиот оддел на Стенфорд е замена на наводно расистичка и друг вид несоодветна терминологија во официјалната преписка. Го замислуваме Орвел како коментира - „алал вера“.