Bookbox

Плодовите од „Дрвото на животот“ историски патувале од Месопотамија до САД, засладувајќи им ги телата и душите на многумина. Денес се особено популарни како замена за бел шеќер во здравите благца. 

„Кратка историја на глупоста“ од Стјуарт Џефрис (2025) на духовит и често провокативен начин ја истражува глупоста низ историјата, филозофијата и културата. Авторот ја разгледува оваа тема преку низа примери – од Шекспировите лудаци, преку Дон Кихот и романите на Флобер, па сè до современи фигури на славни личности и политичари.

Зошто собираме нешта?

„Култури на собирање“ е разновидна збирка есеи што се занимаваат со човечката страст за собирање. Самата се опишува како „чавкино гнездо“, во кое се испреплетуваат примери – од ренесансни принцови со нивните кабинети на реткости, па сè до денешни собирачи на вреќички за повраќање од авиони или сувенири од Елвис. Покрај тоа, книгата содржи и теоретски текстови што се обидуваат да ги откријат корените на оваа опсесија.

Што е тоа „Запад“?

Нова книга на професор по историја на политичката мисла на Универзитетот Кралицата Мери во Лондон, Joргос Варуксакис, ја анализа идејата која многумина ја земаме здраво за готово, но е всушност тешко да се дефинира. Што е тоа „запад“, не (само) како правец на светот, туку како комплексен систем на историја, идеологија и гео-политика.

Секс, Сталин и Шостакович: приказната за една советска опера од 1934

Овој септември во Алберт Хол во Лондон ќе се одржи концертна изведба на операта на Дмитриј Шостакович од 1934 година – „Леди Магбет од Мценската област“. Повод за потсетување на контроверзите поврзани со неа.

Јасуке - првиот црн самурај

Во доцниот 16 век, енигматичен воин се борел за својот феудален господар. И покрај недостатокот на поконкретни податоци за неговиот живот тој до денес останал поп-културна инспирација. Нему му е посветена нова аниме серија на Нетфликс.

Кој е вистинскиот автор зад мемоарите на принцот Хари?

Малку е да се каже дека книжевна (?) тема број еден на почетокот на 2023 е автобиографијата на принцот Хари, особено (и разбирливо) во Британија, каде книжарници отвораа и на полноќ за да излезат во пресрет на љубопитните читатели. Нам не ни е толку интересна содржината на книгата, туку нејзиниот гоуст-рајтер.

За оние кои немале такво искуство: напорното мислење истоштува

Физичката работа често знае да биде напорна. Но она што многумина кои денот го завршуваат испотени и физички исцедени не можат да го разберат, е дека менталниот труд исто така уморува. Причините за второто до сега беа малку истражени, но сега има теорија која изгледа како да држи вода.

Историјата на „ме боли“

Медицината има свои ограничувања на толкувањата на болката како искуство чии извори се често повеќекратни или мистериозно неодредени. За да ја разбереме, потребни ни се историјата, филозофијата и уметноста.

Многу пред „сув јануари“ - мексиканската традиција на (привремено) непиење алкохол

Последниве неколку години на социјалните мрежи се одвива кампања за јануарско „постење“ од алкохол (#DryJanuary), веројатно како начин организмот да се одмори од она што му се случувало за време на празниците. Но во Мексико таквата традиција е многу постара, не е врзана за конкретен период од годината и иако има врска со христијанството, не секој кој учествува(л) бил религиозен.

Писателката што ја лажираше сопствената смрт

Во септември 2020, во фејсбук пост објавен од некој кој тврдел дека е ќерка на авторката на љубовни романи Сузан Мишен, било соопштено дека таа извршила самоубиство. Две години подоцна Сузан „воскреснува“ и признава дека сето тоа било наместено.

Букбокс гледаше: „Менито“ (2022)

Уште еден филм од изминатата година чиј заплет вклучува група богаташи на изолиран остров и силна социјална критика. Ако во „Триаголник на тагата“ имаше сцени со повраќање, во „Кромид од стакло“ студено оружје, тука има вечера за неколкумина одбрани, кои набргу сфаќаат дека самите се ставки на менито.

Аизучи или вештината на активно слушање на соговорникот

„Хаи. Хаи. А, со дес не...“. Речиси половина од времето од дијалог на јапонски поминува во изговарање на овие зборови, кои повторувани како мантра веќе и не значат само „да“ или „значи, така?“, туку се некој вид сигнал дека оној кој слуша навистина активно учествува во разговорот. 

Тестаментот од Хајлигенштат на Бетовен

Во април 1802, со нарушено здравје, Бетовен отпатувал северно од Виена, во малото бањско место Хајлигенштат, каде ќе го напише она што денесе се нарекува негов тестамент.

Половина век нема револуционерни научни откритија - зошто?

Бројот на публикации кои значајно влијаат врз одредена научна дисциплина е драстично намален во последните педесетина години. Нова студија се обидува да објасни зошто.

Доли Партон сними песна која нема да можеме да ја слушнеме до 2046

Познатата кантри пејачка често прави вонмузички креативни излети, од промоција на линија за љубимци (Доги Партон) до пишување роман од жанрот мистерија заедно со славниот Џејмс Патерсон. Последниот проект има врска со музиката, но истовремено има елементи на перформанс. Затоа што новата песна е всушност временска капсула. 

Како да убиеш милијардер: малку поинаков поглед кон „Кромид од стакло“  

Првиот дел на овој филм, преведен како „Нож в грб“ (Knives Out), беше покласична мистерија, како во детективските филмови со Еркул Поаро (овој пат персонифициран низ ликот на Беноа Бланк, кој го игра Даниел Крег). Но овој вториот, можеби филмски полош, има малку поинаков и подлабок подтекст. 

Приказната за Биба Струја

Долги години важи за жива „паранормална“ појава во Србија. Се вика Славиша Пајкиќ, но е попознат по естрадниот прекар Биба Струја. Човек кој наводно спроведува и акумулира струја, фрла искри и „лечи“ луѓе со електрошокови. За него пред една деценија е снимен документарец, а тој се уште настапува по шоу програми во регионов.

Научникот кој се згрозил од своето откритие - како изгледа спермата

Антони Филипс ван Левенхук, таткото на микробиологијата, бил ужаснат од тоа како изгледаат сперматозоидите под микроскоп. Ниту сакал веќе да ги гледа, ниту да ги проучува. Овој негов став ќе придонесе тајната за машката семена течност да остане неоткриена цели два века.

Како библиотеките можат да ни го променат животот

Во 1971, Исак Асимов испратил писмо - поздрав по повод отворањето на нова библиотека во Трој, Мичиген. Тоа е упатено пред сè кон децата и младите и укажува на важноста на читањето, не само како алатка за собирање знаења туку и за психолошкиот раст и здравје. 

За тоа дали 2022 ќе ни остане во добар или лош спомен одлучува - една молекула

Кога мозокот ги енкодира спомените како позитивни или негативни, само едно мало - многу мало нешто - одредува дали тие ќе одат во едното или во другото купче. Истражувачите сега се обидуваат да одредат што е пресудно во ваквото групирање.

„Чикитита“: песната чии авторски права АББА ги донирала на УНИЦЕФ

Факт кој дури и големите фанови на шведскиот бенд не го знаат - и покрај тоа што нивниот хит од 1979 до сега е продаден во повеќе милиони копии, АББА нема заработено ни денар од „Чикитита“. Сите права ги имаат дадено на програми за образование на млади од целиот свет.

Mинатата година се откриени 351 нови видови суштества на планетава - најбројни се осите

85 нови видови оси се помеѓу 350 нови видови инсекти и животни идентификувани во 2022 од Природонаучниот музеј во Лондон, а научниците велат дека следната година бројот се очекува да биде уште поголем.

Дали Божикна песна напишана од нацист ќе остане вклучена во збирките протестантски химни?

Во Германија постои богата традиција на божикни верски песни и химни. Една од нив е напишана од Херман Клаудиус, кој бил лојален на нацистичкиот режим. Сега во земјата се одвива дискусија дали таа треба да биде исфрлена од официјалниот црковен репертоар. 

Супите што се крчкаат со децении

Слично како што порано секоја куќа си имала своја „маја“ - квасец за леб или потквас за млечни производи, така во некои кулинарски традиции се ценат старите основи за супи и чорби. Некои од нив се наводно стари со векови и имаат некаква магична „длабочина“ на вкусот.

Сколовранецот на Моцарт

Славниот композитор три години чувал необичен љубимец - сколовранец. Го набавил во 1784, го нарекол Вогелстар (германското име за тој вид птици) и од него се инспирал за фраза во својот Концерт број 17.

Како да бидеш раат додека дремеш? Стани жаба.

Проѕирните, „стаклести“ жаби можат да кријат 89% од црвените крвни зрнца во својот црн дроб. Подеталното истражување на тоа како тие го постигнуваат ова без да добијат згрутчување на крвта, може да помогне во третман на истото кај човечки пациенти. 

Букбокс читанка: „Се разбудив утрово: дефинитивна усна историја на Сопранови“ од Мајкл Империоли и Стив Скирипа

Штом нешто во насловот поврзан со производ на популарната култура содржи термини како „усна историја“ однапред се знае дека е наменето само за иницирани и фанови. Во случајов, ако не сте ја гледале „Сопранови“, ова веројатно не е за вас. Но може да стане ако ве поттикне за празниците на екс ги изгледате шесте сезони на антологиската серија.

Традиционалната јапонска игра со поезија испишана на карти што се игра за Нова година

Две купчиња карти од по педесет. Еден од играчите врти карта од првото и чита стихови на глас. Останатите треба што побрзо да се сетат на тоа како завршува песната и да ја најдат картата со соодветните стихови во второто купче. Победникот е оној што ем знае најмногу антологиски петстишја, ем е брз во рацете. Нешто вакво со македонска поезија?