Bookbox

Фестивалот на креативен документарен филм Македокс оваа година ќе се одржи од 21-28 август на неколку локации. Меѓу 75-те филмови има еден кој навидум многу пати сте го гледале. Но и покрај препознатливиот формат, тој сепак успева да трогне и да допре, низ приказните на децата од едно училиште во Виена. 

Нова книга под наслов „Книжевниот клуб на ЦИА“ од долгогодишниот новинар на Гардијан, Чарли Инглиш, е возбудлива историја на тоа како агенцијата пренесувала забранети книги преку Железната завеса.

Кратка историја на маиците со слогани

Имаме фиоки полни маици – удобни, евтини и лесни за комбинирање. Но маицата одамна не е само „основно“ парче облека. Последните 70 години таа е средство за самоизразување, а денес, во 2025, маицата со натпис е како подвижен билборд за протестни и ангажирани пораки, макар биле напишани и со коректорски грешки.

Џабе совети, пак носиме одлуки сами

Меѓународно истражување спроведено во дванаесет земји покажало дека, при донесување сложени одлуки, луѓето насекаде во светот најчесто се потпираат на сопственото размислување, наместо да бараат совет од други. Ова важи и за поиндивидуалистичките, и за поколективистичките општества. 

Апокалипса: нова книга за прастара тема

Колку повеќе учиме за апокалипсите од минатото, толку повеќе надеж имаме дека ќе ја надминеме и нашата, онаа реалната или замислената. Тоа нема да биде пријатно, ниту праведно, но светот и нашите култури, заедници – па дури и нашиот вид – од неа ќе излезат променети. Ова го тврди авторка на нова книга на тема апокалипса.

Почина Алесдер Мекинтаир, филозофот што ја врати доблеста во етиката

Еден од најзначајните морални филозофи на модерното време, Мекинтаир почина на 96-годишна возраст. Тој остави длабока трага во современата филозофија со враќањето на доблестите како централна етичка категорија. Во време кога модерната етика беше доминирана од тоа што е „добро“ во практична смисла, неговата критика и визија понудија нова (подобро речено, обновена) насока на размислување.

Букбокс гледаше: „Најсреќниот човек во Америка“ (2025)

Нова филмска приказна инспирирана од вистински настан ја оживува сагата за Мајкл Ларсон — човекот кој во 1984 година ја надмудрил телевизиската игра „Испробај си ја среќата“ и освои над 110.000 долари. Но дали навистина се усреќил?

Фикцијата како реалност: како спомените од филмови, серии и игри ни влијаат како вистински доживеани настани

Дали некоја сцена од филм, серија или видео-игра ви останала во сеќавање како да сте ја доживеале лично? Според нови психолошки истражувања, ваквите „фиктивни“ спомени можат да бидат исто толку живи и емотивно значајни како спомените од нашиот реален живот.

Виктор Иго знаел и да црта!

Кралската академија во Лондон ја отвори изложбата „Восхитувачки нешта: цртежите на Виктор Иго“ (Astonishing Things: The Drawings of Victor Hugo), која нуди редок увид во визуелниот свет на славниот француски писател.

Скандал на Редит: Истражувачи тајно објавувале ВИ-коментари за да ја тестираат моќта на убедување

Редит, платформата што се гордее со тоа што е управувана од корисниците, се најде во центарот на жестока полемика откако се откри дека истражувачи од Универзитетот во Цирих тајно учествувале во популарен „сабредит“, објавувајќи коментари генерирани од вештачка интелигенција, без знаење на заедницата. Сега, уредниците и корисниците што мислеле дека коментарите се од луѓе се збеснати.

Весници објавија список со лажни наслови на книги како препораки за летово

Секако, претпоставувате - насловите на делата се генерирани од вештачка интелигенција. Но бидејќи авторите се реални, човек лесно може да помисли дека станува збор и за вистински список.

Букбокс интервју со историчарката Ивана Хаџиевска: „Нештата не се толку комплицирани за да се објаснат“

По повод излегувањето на нејзината збирка есеи „Суспендирана итност“, во издание на Илика, зборуваме со историчарка која наспроти стереотипите за оваа професија кај нас, има поинаков, интердисциплинарен пристап кон толкувањето на минатото, кој се одликува со нагласен хуманизам.

Индиска авторка добитничка на Меѓународниот Букер

Писателката, правничка и активистка Бану Мустак влезе во историјата со тоа што стана првиот автор награден со престижната Букерова награда кој пишува на јазикот канада. Признанието ѝ се доделува за збирка раскази за тешкиот живот на жените во јужна Индија.

„Проблематичните“ металци од 80-тите израснаа во ок луѓе

Во 1980-тите години, додека поп и рок музиката доживуваа невидена експанзија, во сенката на гламурот и гитарските рифови се водеше една културна и политичка битка. Главниот фронт беа загрижените родители. Но нивните деца, оние со долги коси и „проблематично“ однесување, според една студија денес се посреќни од своите врсници.

Првиот „гркољубец“: како германски професор станал авторитет за Грција под турска власт без да мрдне од дома

Иако никогаш не отпатувал во Грција, од своето училиште во Тибинген еден лутерански учител посветил речиси 40 години на собирање информации за животот на Грците под османлиска власт. Неговата работа го направила еден од првите и најпосветени европски „филхелени“ – љубители на грчката култура.

Сигурно ќе ви се верува: зошто онлајн насловите стануваат подолги и понегативни?

Истражувачи од Институтот Макс Планк за човечки развој кои анализирале околу 40 милиони наслови на англиски јазик во тек на две децении заклучиле дека тенденцијата на насловите е да бидат атрактивни за кликање а не да го запазуваат новинарскиот квалитет.

Филмови од рачно пишувани сценарија без мејлови: ново движење на филмаџии - Догма 25

Нов колектив кој на тековниот Кански фестивал излезе со манифест во 10 точки сака да ја реформира современата кинематографија онака како што на времето тоа го правеа Ларс фон Трир и Томас Винтерберг со Догме 95.

Букбокс гледаше: „Мрачен град“ (1998)

Го нарекуваат „најдобриот научно-фантастичен филм што не сте го гледале“. И навистина, филмот на Алекс Пројас е вистинско „ноар“ доживување, како да сте внатре во стрип, ама од оние мрачните.

Кој пее, зло мисли: кога пеењето било забрането

Калвинистичките реформатори во Женева од 16 век ги казнувале луѓето за „неморално“ однесување. На пример за пеење. Кој знае како би им било да знаат дека во моментов во Швајцарија се одвива најголемиот фестивал на песна на Евровизија.

Исто како да сте на Бродвеј: Си-ен-ен ќе ја пренесува во живо претставата на Џорџ Клуни „Добра ноќ и со среќа“

Во март во театарот Винтер гарден во Њујорк, Џорџ Клуни ја постави својата претстава направена според истоимен филм кој го режираше во 2005. Дваесет години подоцна, таа ќе оди на телевизија во историски пренос. Планирајте ја сабота, 7 јуни во 1 наутро. 

„Оскарот“ за храна оди кај Бразилка која ја користи моќта на бактериите

Светската награда за храна се доделува од 1987, а оваа година оди кај микробиолог од Бразил, која пронашла начин како бактериите од почвата да ги зголемуваат приносите.

Колку навистина ги гледаме луѓето?

Девојка што слика по свадби (не фотографира, туку црта) поминува доста време набљудувајќи ги гостите, за да може да ги долови нивните ликови но и нивните карактери. Начинот на кои ги доживува е навистина интересен. 

Евровизија како инструмент на „мека моќ“

Во светот на општествените и хуманистичките науки има необични експертизи, а една од нив е - академски авторитет за Евровизискиот натпревар. За ова еден професор има објавено и книга, која се занимава со историските и политичките елементи на овој медиумски и културолошки феномен.

Баталете ја Атлантида. Сте чуле за Лемурија?

Кога ќе се предложи некаква поделба, во случајов на цела планета Земја, која делува совршено - освен за еден единствен елемент - тогаш оној кој ја креирал посегнува по секакви оправдувања на тој исклучок. Во случајов измислува цел континент, што пак повлекува лавина од фантазмагории, за измислени народи и суштества. 

Сте забележале дека чет-ботовите стануваат сомнително љубезни и ласкави?

„Навистина интелигентно прашање!“. „Благодарност за твојот исклучителен труд на полето на...“. „Не се секирај, со тебе сум“. Вакви комплименти и приврзаност човек не би очекувал ни од друг човек. Има ли скриена агенда зад ваквото однесување на чет-ботовите?

Сакате да си ја поттикнете креативноста? Отселете се.

Не дека ова значи да се отселите од Македонија (иако, зошто да не?). Просто значи дека ако сакате да го постигнете својот најдобар и најкреативен труд, преселбата на ново место – или работењето од повеќе различни места – може да го забрза тој процес. 

Пингвинкубатор: автоматот за книги од 1937

Сер Алан Лејн е човекот кој сакал да ги приближи книгите во мек повез до читателите, и сметал дека една јавна машина од која ќе можат да бидат купени е вистинскиот начин да се стори тоа. 90 години подоцна, можеби е време да се појават и кај нас?

Не е до големината: докторската на Нобеловецот по економија од 28 страници

Во теоријата на игри, некооперативни се такви игри во кои нема надворешни услови или обврзувачки договори кои наметнуваат соработка помеѓу играчите. Но иако е контраинтуитивно, токму овие некооперативни модели можат да се искористат за да поттикнат соработка. Како? Ова го објаснил Нобеловецот Неш во докторат од само 28 страници, со само две библиографски единици. 

Букбокс гледаше: „Натпреварот“ (2025)

Вистинска приказна за остварувањето на сонот на секој учител - неговиот ученик да го надмине во каква и да е вештина, па и во игра. Само што во случајов сонот излегува кошмар.