Bookbox

Премиерата на „Црно семе“ во Битолскиот народен театар се совпаѓа со две годишнини: 100 години од издавањето на Абецедарот, букварот на македонски јазик отпечатен во Атина во мај 1925 на лерински народен говор и 90 години од раѓањето на Ташко Георгиевски. Со режисерот Андреј Цветановски зборуваме за истовремената универзалност, но и посебноста на трагичната судбина на ликовите, кои на Садизмот и Бескрупулозноста одговараат со Чистота и Истрајност.

Неодамнешно дешифрирање на папирус покажува колку биле строги санкциите кон оние што правеле дубари сакајќи да ги одбегнат обврските кон државата во древен Рим. Човек два пати да помисли дали да се впушта во такви авантури. 

„Само површинска рана“: 50 години од „Монти Пајтон и светиот грал“

Тројански зајаци, витези што викаат „ни!“, дебата за тоа дали ластовиците се доволно силни за да носат кокосови ореви и модерен историчар кој тук и таму упаѓа за да коментира пред да биде брутално заклан од витез-минувач. Само што го пишуваме ова па ни е смешно, исто како по кој знае кој пат да го гледаме филмот.

Град во Јапонија направи игра со карти слична на Покемон во која ликови се повозрасните жители

Веројатно знаете за Покемон, вистинската (онаа со физички карти а не со апликација на телефон), која им овозможува на играчите да собираат карти, да прават шпилови и да се борат со лик на своето омилено чудовиште. И ако сте фан, веројатно посакувате да имате персонализирана картичка, само за вас. На жители на еден јапонски град ова сега им успеева. 

Кое е потеклото на зборот „тарифа“?

Според Дигиталниот речник на македонски јазик, тарифа е именка од женски род која означува систем од норми за плаќање на нешто - такса, награди и сл. Иако во моменто е актуелен во контекст на мерките на Трамп, зборот звучи некако ориентално, нели?

Има пожари во Америка, пожари во Македонија и има подготовка за можни пожари во Јапонија

„На маката се познаваат јунаците“, но и културолошките разлики. Кај нас пожарникари не можат да пробијат од паркирани коли, узурпирани скали за евакуација со буриња зелка и украдени црева од хидранти. Е во Јапонија, како и за многу други нешта, е друго. 

Вистинската приказна зад серијата „Пробив“ - шведското двојно убиство расветлено со помош на генеалогија

Нова шведска мини-серија на Нетфликс го следи случајот кој извршил револуција во ДНК технологијата користена за расветлување на кривични дела. Убиецот е фатен дури по 16 години, само затоа што еден истражител не кренал раце од него. 

Нова изложба посветена на „Илон Маск на раниот 20 век“ - футуристот Маринети

Бил сјаен но контроверзен автор на Футуристичкиот манифест, боемски поет затворен во иста ќелија со Мусолини, кој визионерски го предвидел модерниот свет. Нова изложба го истражува неговото наследство.

Приказната дека првиот компјутерски „баг“ бил вистинска бубачка не е точна?

Приказната што ја знаевме е следна: на 9 септември 1947 и тоа точно во 15:45 е регистриран „првиот вистински случај на компјутерски баг“ - молец најден во електричните кола на компјутерот Марк 2 на Харвард. Од тогаш наводно и датира употребата на овој термин за инженерска или техничка грешка. Но тој е всушност постар и нема врска со конкретниот молец, кој изгледа бил зафрканција.

Не ми се фемкај ко некој протестант

САД не можат да постигнат од наплив на верници кои се прешалтуваат од потрадиционалните протестантски заедници во православната црква. Не какви било верници, туку млади, неженети мажи, кои сметаат дека ова им е по „мажествена“ алтернатива. 

Букбокс читанка: „Уништување“ од Мишел Уелбек

Нeкаде среде најновиот, а според најавите можеби и последен роман на Уелбек, ви доаѓа да извикате, макар и на лош француски - „Мишел, ти ли си?“. Затоа што книгата може да се толкува како реално збогување, но и обратно, како отворање ново поглавје. 

Ова доста објаснува: оловото користено во Римска империја го намалило коефициентот на интелигенција на Европејците

„Освен медицина, образование, вино, јавен ред, иригација, патишта и систем за чиста вода, што имаат бе направено Римјаните за нас?“ - е познатата реплика од „Животот на Брајан“ на Монти Пајтон. Списокот делува исцрпен но нешто е сепак заборавено. 

Ако е за утеха: не се умира еднаш, туку цело време

Некои заминуваат спокојно во ноќта. Други умираат брзопотезно во неочекувани инциденти или смртоносни инвазии. Не, не луѓе. Клетки.

Букбокс гледаше: „Последната сесија на Фројд“ (2024)

Филм за замислена средба помеѓу два големи ума - психијатар-атеист и професор по книжевност и писател - верник, во момент кога е јасно дека на првиот му се избројани деновите. Премисата е одлична, иако за жал истото не може да се каже и за целиот филм. 

Музеј на промашени подароци - од керамички кловнови до исечени мачешки нокти

Презентирани како уметнички дела, необичните предмети се закачени на ѕидот на галерија во Торонто. Тие се добиени на јавен повик од нивните сопственици, а ја испитуваат дефиницијата на тоа што е „лош“ или „промашен“ подарок.

Да се воведе кај нас - архитектите облечени во своите објекти

Сакаш да градиш нешто? Направи макета, облечи ја, стави се среде маалото кадешто би требало да е лоцирана и погледни наоколу. Личи или е грдо? Удобно ли ти е или се гушиш? Ти паѓаат ли делови од облеката бидејќи не се добро прицврстени?

Кој прв рекол: „Муштеријата е секогаш во право“?

Дали верувате во оваа изрека зависи од тоа дали сте од оваа или од онаа страна на пултот. За купувачот ова може да е благослов, но за продавачот потенцијална стапица за злоупотреба на таквата филозофија. За потеклото на изреката има неколку теории.

Како да бидеш другар со себеси од минатото и од иднината

Ова е нешто што психолозите го нарекуваат „континуитет на јаството“, а тоа, велат, може да го подобри нашето здравје и благосостојба, плус позитивно да влијае врз пошироката околина. 

Дела кои влегуваат во јавен домен на 1 јануари 2025-та

Денес, 1 јануари, илјадници дела од 1929 ќе влезат во американскиот јавен домен. 2025-та всушност претставува заокружување на ослободувањето на авторските права на сите книги, филмови, песни и уметнички дела објавени во текот на 1920-тите.

Во новата година не влегувајте како гавран

Има и животни и луѓе кои важат за злопамтила, иако ова не е секогаш лоша особина. Просто е добро да запамтиш кога некој ти згрешил, за да не ти го стори тоа и втор и трет пат. Ама птициве да ти биле врв во злопамтењето. 

Чарлс Рихтер - енигматичниот сеизмолог чиј живот бил полн со потреси

Рихтеровата скала, заедно со Меркалиевата, е најчесто спомнуваната кога се определува јачина на земјотрес. Човекот по којшто е наречена го изумил концептот на магнитуда, но и самиот имал прилично „земјотресен“ живот и карактер. 

Неверојатните предвидувања на еден научник од 1925 кои (главно) се остварија

Арчибалд Лоу бил инженер, физичар и изумител, како и автор на повеќе од 40 книги. Во историјата е запишан како човекот што го направил првиот дрон, но овој откачен тип е заслужен за многу повеќе од тоа. 

Букбокс читанка: „Четврто меѓуледено доба“ од Кобо Абе

Малку е да се каже дека оваа книга е необична, особено имајќи го предвид времето во коешто е напишана, во 1950-тите. Тогаш авторот кој важи за еден од пионерите на научната фантастика во Јапонија пишувал за компјутери што можат да ја предвидат иднината и за таен проект којшто на луѓето ќе им овозможи да добијат шкрги и да живеат под вода, поради климатските промени.

Снежната топка била случаен изум - пронаоѓачот всушност работел на осветлување хируршки сали

Потеклото на декорацијата, онаа која кога ќе се протресе паѓаат снегулки, е поврзано со 17-тиот бицирк на Виена, каде потомците на изумителот се уште ги изработуваат за колекционерите низ светот.

Јастог и леб со големи дупки: храна која носи малер ако се јаде на Нова година

Насловот можеше да биде и „оваа храна никако не смеете да ја јадете на новогодишната ноќ“, ама па така ќе ризикувавме да се најдеме во сопствената рубрика „Стигнавме на дното“. Затоа малку ќе го промениме аголот - ова се верувања за тоа која храна носи малер ако се јаде на крајот на годината и почетокот на новата во различни култури. 

Човекот заслужен што компирот е на нашите трпези

Антоан-Огистен Парментие бил француски фармацевт и агроном од 18-19 век. Сепак, неговата најголема заслуга во историјата на човештвото е што го промовирал компирот како храна за луѓето во Франција и Европа. Без него ни чипс, ни помфрит, ни пире...а богами ни мусака.

Тарот, тарантули и ТикТок: нашата опсесија со предвидување на иднината

Нова изложба во Оксфорд ја истражува привлечноста на тоа да знаеш што ќе се случи во иднина, дури и кога тоа знаење може реално да влијае врз неа (за добро или за лошо). Освен ако не верувате дека нештата се „чкртнати“ - ама па тогаш и знаењето многу не ви помага.

Првата жена со докторат по математика во Европа

Се викала Софија Ковалевскаја (моминско Корвин-Круковскаја). Родена 1850 во Москва, таа не само што била првата жена што во модерна смисла одбранила докторат по математика, туку била и прва назначена за редовен професор во северна Европа. А по политичко убедување била - нихилист.

Психологијата зад „Бејби рејндир“ - една од најдобрите серии на 2024

Долго време се опиравме да ја почнеме серијата за која најмногу се зборуваше изминатата година. Но она што на прв поглед изгледаше како црна комедија за сталкерка излезе нешто многу, многу повеќе.