Bookbox

Најпосетуваниот музеј во светот и симбол на уметноста, денес, 16.6., остана затворен. Не поради војна или терористичка закана, туку поради персоналот кој започна спонтан штрајк, предупредувајќи дека институцијата се распаѓа одвнатре.

Денес е Блумсдеј – денот кога светот му оддава почит на Џејмс Џојс и неговото ремек-дело „Улис“, роман што важи за еден од најголемите уметнички достигнувања на 20 век. Настаните во него се одвиваат во текот на еден единствен ден - 16 јуни 1904 година, во Даблин, а главниот лик е Леополд Блум, за кого една посебна, стара песна има големо значење.

Конечно официјално издадена хомоеротската збирка песни на Лорка

Во 1983 година, анонимно беше објавена мала црвена книшка со љубовни сонети на Федерико Гарсија Лорка, напишани пред неговото убиство во Шпанската граѓанска војна и чувани во тајност од страна на семејството речиси 50 години. Овие „Сонети на темната љубов“, исполнети со страст и болка, сведочат за интимната страна на Лорка што долго време била премолчувана. Сега е објавен факсимил од оригиналното „бутлег“ издание, оживувајќи едно од најсмелите и најтрогателни поглавја од шпанската книжевност.

Судскиот процес кој може да ја одреди иднината на битката ВИ наспроти авторски права

Во средата, долготрајниот спор меѓу Холивуд и индустријата за вештачка интелигенција се заостри, откако филмските гиганти Дизни и Јуниверзал поднесоа тужба против Мидџрни – една од најпознатите платформи за генерирање слики со помош на ВИ, за повреда на авторски права. 

Хуманитарните акции на јапонската мафија

 Јапонија доживеа тежок финансиски колапс во раните 1990. Овој настан доведе до пад на БДП, хаос на берзите, стагнација на платите и губење на глобалната предност на познати компании како Сони, Панасоник и Тојота, кои почнаа да заостануваат зад новите кинески и корејски конкуренти. Сето ова влијаело врз реакцијата на властите на големиот земјотрес од 1995, кога инаку озлоглосените јакузи стапуваат на хуманитарна сцена.

Напорот да се стане од кревет и да се остане буден

Соодветно на понеделничкиот старт, есеј кој само навидум е демотивирачки: ако веќе сме укинале или преиначиле нешта кои со милениуми сме ги сметале за такнато-макнато, зошто не би можеле да ја укинеме и апсурдната потреба да губиме време спиејќи, и уште повеќе, мачејќи се да станеме насабајле. Зошто не би лебделе постојано во оној меѓупростор помеѓу јавето и сонот (или обратно), каде со задоволство може да констатираме дека ние не сме (баш) ние?

Филмот кој има доживеано повеќе од 20 адаптации во последниве седум години

Еден италијански филм стана вредно парче интелектуална сопственост. Зошто? Затоа што она што се случува во него со мали адаптации може да биде препознаено во различни култури - од Исланд до Блискиот Исток.

Едноставната грешка што ја прават 16% од нас

Изненадувачки голем број возрасни ги мешаат „лево“ и „десно“, а научниците допрва почнуваат да одгатнуваат зошто. Moжеби и не звучи како нешто загрижувачко, освен ако оној кој не ги разликува страните не е хирург задолжен за вадење на бубрег или ампутација на нога. 

Кога Американците претворале сланина во бомби

Во текот на Втората светска војна, владата на САД ги поттикнувала Американците да го чуваат вишокот маст останато од готвење и да го донираат на армијата за таа од него да прави - експлозиви.

Првата банка која била отворена само за жени

На 26 август 1920, во САД бил изгласан 19-тиот амандман на Уставот, кој прв пат им овозможил на жените да гласаат. Но дури и овој чекор не обезбедил рамноправност - еден од најголемите предизвици на жените од тоа време всушност бил економскиот, односно потребата за контрола над сопствените пари.

Повлечен списокот „штетни зборови“ на Универзитетот Стенфорд

„Иницијатива за елиминација на штетен јазик“ - целта на оваа кампања со морничаво име е на компјутерскиот оддел на Стенфорд е замена на наводно расистичка и друг вид несоодветна терминологија во официјалната преписка. Го замислуваме Орвел како коментира - „алал вера“. 

Јасуке - првиот црн самурај

Во доцниот 16 век, енигматичен воин се борел за својот феудален господар. И покрај недостатокот на поконкретни податоци за неговиот живот тој до денес останал поп-културна инспирација. Нему му е посветена нова аниме серија на Нетфликс.

Кој е вистинскиот автор зад мемоарите на принцот Хари?

Малку е да се каже дека книжевна (?) тема број еден на почетокот на 2023 е автобиографијата на принцот Хари, особено (и разбирливо) во Британија, каде книжарници отвораа и на полноќ за да излезат во пресрет на љубопитните читатели. Нам не ни е толку интересна содржината на книгата, туку нејзиниот гоуст-рајтер.

За оние кои немале такво искуство: напорното мислење истоштува

Физичката работа често знае да биде напорна. Но она што многумина кои денот го завршуваат испотени и физички исцедени не можат да го разберат, е дека менталниот труд исто така уморува. Причините за второто до сега беа малку истражени, но сега има теорија која изгледа како да држи вода.

Историјата на „ме боли“

Медицината има свои ограничувања на толкувањата на болката како искуство чии извори се често повеќекратни или мистериозно неодредени. За да ја разбереме, потребни ни се историјата, филозофијата и уметноста.

Многу пред „сув јануари“ - мексиканската традиција на (привремено) непиење алкохол

Последниве неколку години на социјалните мрежи се одвива кампања за јануарско „постење“ од алкохол (#DryJanuary), веројатно како начин организмот да се одмори од она што му се случувало за време на празниците. Но во Мексико таквата традиција е многу постара, не е врзана за конкретен период од годината и иако има врска со христијанството, не секој кој учествува(л) бил религиозен.

Писателката што ја лажираше сопствената смрт

Во септември 2020, во фејсбук пост објавен од некој кој тврдел дека е ќерка на авторката на љубовни романи Сузан Мишен, било соопштено дека таа извршила самоубиство. Две години подоцна Сузан „воскреснува“ и признава дека сето тоа било наместено.

Букбокс гледаше: „Менито“ (2022)

Уште еден филм од изминатата година чиј заплет вклучува група богаташи на изолиран остров и силна социјална критика. Ако во „Триаголник на тагата“ имаше сцени со повраќање, во „Кромид од стакло“ студено оружје, тука има вечера за неколкумина одбрани, кои набргу сфаќаат дека самите се ставки на менито.

Аизучи или вештината на активно слушање на соговорникот

„Хаи. Хаи. А, со дес не...“. Речиси половина од времето од дијалог на јапонски поминува во изговарање на овие зборови, кои повторувани како мантра веќе и не значат само „да“ или „значи, така?“, туку се некој вид сигнал дека оној кој слуша навистина активно учествува во разговорот. 

Тестаментот од Хајлигенштат на Бетовен

Во април 1802, со нарушено здравје, Бетовен отпатувал северно од Виена, во малото бањско место Хајлигенштат, каде ќе го напише она што денесе се нарекува негов тестамент.

Половина век нема револуционерни научни откритија - зошто?

Бројот на публикации кои значајно влијаат врз одредена научна дисциплина е драстично намален во последните педесетина години. Нова студија се обидува да објасни зошто.

Доли Партон сними песна која нема да можеме да ја слушнеме до 2046

Познатата кантри пејачка често прави вонмузички креативни излети, од промоција на линија за љубимци (Доги Партон) до пишување роман од жанрот мистерија заедно со славниот Џејмс Патерсон. Последниот проект има врска со музиката, но истовремено има елементи на перформанс. Затоа што новата песна е всушност временска капсула. 

Како да убиеш милијардер: малку поинаков поглед кон „Кромид од стакло“  

Првиот дел на овој филм, преведен како „Нож в грб“ (Knives Out), беше покласична мистерија, како во детективските филмови со Еркул Поаро (овој пат персонифициран низ ликот на Беноа Бланк, кој го игра Даниел Крег). Но овој вториот, можеби филмски полош, има малку поинаков и подлабок подтекст. 

Приказната за Биба Струја

Долги години важи за жива „паранормална“ појава во Србија. Се вика Славиша Пајкиќ, но е попознат по естрадниот прекар Биба Струја. Човек кој наводно спроведува и акумулира струја, фрла искри и „лечи“ луѓе со електрошокови. За него пред една деценија е снимен документарец, а тој се уште настапува по шоу програми во регионов.

Научникот кој се згрозил од своето откритие - како изгледа спермата

Антони Филипс ван Левенхук, таткото на микробиологијата, бил ужаснат од тоа како изгледаат сперматозоидите под микроскоп. Ниту сакал веќе да ги гледа, ниту да ги проучува. Овој негов став ќе придонесе тајната за машката семена течност да остане неоткриена цели два века.

Како библиотеките можат да ни го променат животот

Во 1971, Исак Асимов испратил писмо - поздрав по повод отворањето на нова библиотека во Трој, Мичиген. Тоа е упатено пред сè кон децата и младите и укажува на важноста на читањето, не само како алатка за собирање знаења туку и за психолошкиот раст и здравје. 

За тоа дали 2022 ќе ни остане во добар или лош спомен одлучува - една молекула

Кога мозокот ги енкодира спомените како позитивни или негативни, само едно мало - многу мало нешто - одредува дали тие ќе одат во едното или во другото купче. Истражувачите сега се обидуваат да одредат што е пресудно во ваквото групирање.

„Чикитита“: песната чии авторски права АББА ги донирала на УНИЦЕФ

Факт кој дури и големите фанови на шведскиот бенд не го знаат - и покрај тоа што нивниот хит од 1979 до сега е продаден во повеќе милиони копии, АББА нема заработено ни денар од „Чикитита“. Сите права ги имаат дадено на програми за образование на млади од целиот свет.

Mинатата година се откриени 351 нови видови суштества на планетава - најбројни се осите

85 нови видови оси се помеѓу 350 нови видови инсекти и животни идентификувани во 2022 од Природонаучниот музеј во Лондон, а научниците велат дека следната година бројот се очекува да биде уште поголем.