Bookbox

„Театарските Оскари“ или наградите Тони, кои се доделуваат во различни категории за изведбите на Бродвеј, постојат од 1947 година. Сепак, ретко кој се прашува по кого е именувана оваа награда. Всушност, „Тони“ е скратено од Антоанета Пери, жена чие дело оставило траен белег врз театарската уметност.

Вчера, 08.06., во Рејдио мјузик хол во Њујорк беа доделени наградите Тони во повеќе категории бродвејски театар. Помеѓу номинираните беше и сценограф кој веќе ја има добиено наградата, за хит претстава која истата таа вечер ја имаше својата последна изведба, а претходната беше пренесувана во живо на Си-ен-ен.

На Дуовден: дали ВИ е виновна за смртта на авторот или само нè враќа во време кога тој не бил важен?

Кога некој текст е генериран од големи јазични модели како ЧетЏипити, Клод или Дипсик, сликата за тоа кој е „автор“ се замаглува. Технички гледано, алгоритамот го напишал текстот, но човек го иницирал, поставувајќи ги основните параметри. Во време пред писменоста, усното народно творештво немало познат автор и ова прашање воопшто и не било битно. Дали ова е враќање на тие времиња?

Сте чуле за „назогенитален рефлекс“?

Во февруари 1895 година во Виена, 30-годишната Ема Екштајн требала да биде подложена на хируршка интервенција. Се жалела на болки во стомакот и на тага, особено за време на менструација. Доктор Вилхелм Флис од Берлин, пријател и соработник на Сигмунд Фројд, предложил да ѝ се извадат коски од носот, верувајќи дека со тоа ќе ѝ се решат менструалните проблеми. Тој бил воден од идејата за назогенитален рефлекс — теорија дека постои силна поврзаност меѓу носот и гениталиите.

Доброто, лошото и грдото: лажното интервју со Клинт Иствуд

Приказната оди вака: австриски весник објавува интервју со Иствуд кое станува вирално. Набргу потоа славниот актер и режисер излегува со соопштение дека целата работа е измислица. Не дека е прв пат да се лиферува лажна вест во медиуми, ама оваа откри некои поскришни аспекти на тоа како функционира публицистичката машинерија зад славните личности и под каков притисок се новинарите во оваа „ниша“.

„Фауст“ - прва во серија комеморативни монети со теми од германската книжевност

Едно од големите дела на германската книжевност, трагичната драма на Гете може да се толкува како предупредување, дека алчноста води кон катастрофа. Оттаму по малку е иронично што нејзините славни протагонисти, Фауст и Мефистофел, сега се наоѓаат на колекционерска паричка издадена од Министерството за финансии на Германија. Но по неа ќе следат уште седум, поврзани со други дела.

Идеја: СОС-линија за спасување предмети од семејното и културно наследство

Колку пати се случило предмети кои можеле да бидат дел од музејски и библиотечни колекции да завршат на буниште, затоа што сопствениците или не ја знаат нивната вистинска вредност, или ги немале вештините да ги реставрираат по поплава или пожар? Во Порторико смислиле единица за брзи интервенции за културно наследство, која пружа помош по повик.

„Секој за себе, а Бог против сите“: нов мемоар на Вернер Херцог

Пред нешто повеќе од една година пишувавме за дебитантскиот роман на Венер Херцог, „Светот на самракот“, посветен на јапонскиот војник кој 30 години не признавал капитулација по завршувањето на Втората светска војна. Сега славниот режисер има нова книга, овој пат мемоар, под интересен наслов, со уште поинтересни анегдоти кои и да се измислени вредат суво злато.

Како ефектно да формулираш забрана?

Еден мит со децении кружи низ националните паркови во САД - дека секој кој нелегално ќе земе парче фосилизирано древно дрво од таму ќе биде доживотно проколнат. Стотици луѓе кои го сториле ова подоцна зажалиле за делото и го вратиле украденото, заедно со писма во кои го изразуваат своето каење. Но една промена во тактиката на парковите почнала драстично да го намалува бројот на кражби.

Пердувеста симфонија - новозеландски оркестар свиреше за кокошки

Не се мисли на „кокошки“ во форма на шмизли од женски род, туку на реални домашни птици. На фарма во Нов Зеланд е компонирана и изведена композиција специјално за нив и нивната благосостојба. Ако се најде јунак, во околина на Скопје препорачуваме една фарма за кози, каде се произведува одлично сирење. 

Читачки клуб конечно ја заврши книгата што ја почна пред 28 години

Еднаш месечно во изминатите речиси три децении, режисерот Гери Фиалка, познат како соработник на Френк Запа, ги собирал членовите на својот книжевен клуб за да ја читаат „Финегановото бдеење“ на Џојс. Пред неколку дена тие конечно стигнаа до последната страница. Која изгледа дека и не им е баш последна...

Славниот диригент кој станал жртва на скандалозна врска со вештерка

Сер Јуџин Гусенс бил британски композитор и диригент, другар на Пикасо и на Стравински и човек со чие име се поврзува огромниот проект на изградба на Сиднејската опера. Истовремено, тоа е човекот кој загубил сè поради својата контроверзна врска со тн. „Вештерка од Кингс Крос“.

Букбокс читанка: „Трилогија“ од Јун Фосе

Три кратки, меѓусебно поврзани новели од овогодинешниот добитник на Нобеловата за литература, со истовремено мрачна и топла приказна која се одвива во студена земја. Патем, единственото дело од овој автор преведено на македонски, објавено во 2018. 

Колку чини планетата Земја?

Да, убаво прочитавте. Прашањето делува необично затоа што сметаме дека вредноста на нашата планета е непроценлива. Но еден астроном успеал да ѝ стави цена. Таа во моментов е превисока, но како што сме тргнале, наскоро може да биде на попуст.

Нашата пошта да гледа и да учи: приказната за батаљонот 6888

„Сикс трипл ејт“ била единствена целосно женска воена единица на американската војска испратена преку океанот во текот на Втората светска војна. Се состоела главно од црни и латино девојки и жени, а нивното мото било - „Нема пошта-нема волја за борба“.

Кoj e фаворит за овогодинешната Нобелова за литература?

Харуки Мураками, Маргарет Атвуд и Салман Ружди традиционално се на списокот и за 2023. Но тука е и кинеската авторка Чен Шуе, како и Норвежанецот Јун Фосе. Кој ќе ја добие останува да се види денес (четврток, 5.10) во 13 часот, освен ако повторно не протече некоја информација како што тоа се случи вчера, со добитниците за хемија.

Грешки вредни за Нобел: кога комитетот му јавил на чистач на теписи дека е добитник на наградата за хемија

Комитетите кои одлучуваат кои ќе бидат годишните добитници на високото признание во различни области го прават тоа обврзувајќи се на строга тајност. Првично, записниците од дискусиите требало да се држат во бункер засекогаш, но сега деталите за процесите можат да се објават по 50 години. Еве неколку интересни приказни кои притоа биле обелоденети, заедно со пар забуни и грешки.

Која била првата забранета книга во историјата?

Нема појак доказ од моќта на пишаниот збор од фактот дека историски луѓето на кои тој збор не им одговарал по секоја цена сакале да го забранат. Иако што било „прво“ често пати е тешко да се лоцира, јасно е дека во минатото (а во некои контексти и денес) да се пишува нешто против мејнстримот било опасно не само по книгата, туку и по животот.

Лајв Ејд ќе стане мјузикл

Еден од најпознатите концерти на сите времиња ќе биде поставен на сцена во Лондон следната година. Секако, без повеќето од оние кои го одбележаа, а чие спомнување би звучело како редење на поп на погреб - Боуви, Меркјури, Џорџ Мајкл...

Зошто Стивен Кинг ги продава авторските права на идни филмаџии за само 1 долар?

Стивен Кинг има напишано повеќе од 60 романи, плус еден куп кратки раскази. Тие со децении им нудат инспирација на бројни сценаристи и режисери. Правата за овие вториве се живо џабе, иако се добиваат со малку строги услови.

Животната приказна на Каталин Карико, овогодинешна добитничка на Нобел за медицина

Денес, 2.10, беа соопштени првите добитници на Нобел во низата која вообичаено се случува во месец октомври, а која почнува со оние за физиологија или медицина. Каталин Карико и Дру Вајсман високото признание го добија за развојот на mRNA вакцините против Ковид. Животната патека на унгарско-американската биохемичарка до овој момент е навистина интересна. 

Јапонските конкубини на лицето ставале измет од славејче (а изгледа треба и ние)

Угуису е вид птица која има силна симболика во јапонскиот фолклор. Но освен митолошко, таа има и многу практично значење - од нејзините „брбушки“ се правел, а и сè уште се прави, одлична маска за лице, која ја користеле гејшите за белење на лицето и генерално разубавување. Денес истото наводно го прават и некои славни личности.

„Круговите на Берлин“: кога југословенските олимпијци одбиле да го поздрават Хитлер

Годината е 1936, а Олимпијските игри се одржуваат во Берлин. Канцелар на Германија е Адолф Хитлер и него спортистите во дефилето го поздравуваат со тн. „олимписки поздрав“, кој неодоливо потсетува на оној фашистичкиот со кренатата рака. Но не и оние кои дошле од Кралството Југославија.

Подревна од „боросана“: најстарата обувка во Европа пронајдена во пештера во Шпанија

Археолозите велат дека ја идентификувале најстарата обувка во Европа која потекнува од неолитот, односно од пред 6000 години. Станува збор за сандали исплетени од слама, кои кога целосно ќе се реконструираат можеби ќе станат следниот летен хит.

Првата алгоритамски генерирана музика е од...17 век!

Терминот „алгоритам“ денес асоцира на кодови, компјутери, н’рдови кои знаат сето тоа да го испрограмираат и да му смислат некаква практична примена. Кога станува збор за уметноста, алгоритмите се сфаќаат како спротивни на нејзината суштина. Ама некогаш тоа не било така. 

На антрополошка конференција отстранет панел на тема „зошто биолошкиот пол е неопходен за истражување?“

Две значајни антрополошки организации од САД и Канада организираат конференција. На неа се пријавува тим кој сака да зборува за биолошкиот пол како за (се уште) значајна категорија во општествените и хуманистичките истражувања. Без да ги повикаат на разговор, организаторите го бришат нивниот панел од програмата. Овие остануваат со купените авионски карти и биолошкиот пол в рака. 

Зошто мачките реагираат на „пс-пс“?

Може да се сфати и како ретро заводнички повик по атрактивен припадник на спротивниот пол. Но се пс-ка најчесто по мачиња, кога се сака да им се привлече внимание. Дали еволутивно има врска едното со другото, тоа само еден Дарвин би знаел. 

Kинезерија - кога европските „инфлуенсери“ граделе палати во кинески стил

Денес на ова би се гледало како на „културно присвојување“, но кога францускиот крал Луј 14-ти наредил изградба на 5 објекти инспирирани од Порцеланската кула во Нанџинг (едно од седумте светски чуда кое малкумина Французи го имале видено со свои очи), како бегство од Версај и егзотично љубовно гнездо, тој поттикнал мода која се проширила низ тогашна Европа.

Смрт и ужас: кога контроверзен албум со звучни ефекти станал хит

„Звучни ефекти број 13“ поттикнал контроверзи кога бил издаден во 1977. Но и покрај морничавите наслови на композициите како „Црвена жешка маша во око“ и кампањата за да биде забранет, ефектот бил обратен - тој станал хит за издавачот, Би-би-си.