Bookbox

Студија што ги истражува врските меѓу нашите еволутивни потреби и чувствата на современите луѓе доаѓа до заклучок што за многумина и не е толку изненадувачки: додека повеќето луѓе се посреќни кога се опкружени со пријатели, оние со повисока интелигенција често се чувствуваат посреќно кога се сами. Просечниот мозок почива на надворешна валидација и племенското здружување за да испушти допамин, но високо развиениот ум си генерира внатрешна, сопствена стимулација.

По нуклеарните тестирања за време на Студената војна, во арктичките региони се појавил сериозен и долгорочен проблем: радиоактивниот цезиум-137 се наталожил во ирвасите и карибуата, што поттикнало децении научни истражувања за нуклеарниот отпад и неговото влијание врз здравјето на луѓето.

Приказната за „дивото дете од Аверон“

Eдно од најинтересните изданија во годината што изминува е всушност повторено издание на книга од 1980-та. Таа раскажува приказна за 9-годишно дете пронајдено во дивина, кое ќе стане центар на она што подоцна ќе биде наречено „забранет експеримент“ – обид преку него да се реши вечната дилема за односот меѓу природата и воспитувањето: дали човекот се раѓа со вродени способности или е празна табла врз која искуството го испишува карактерот и умот.

Кога се искачаше по подруми

„Едно време се разминувавме со брат ми и неговите другари во подрумот, идевме на смени. Ама набргу брат ми ми го „препиша“ и останавме да го 'владееме' сами. Се играа карти, цигари и алкохол секако, се слушаше музика... Не се сеќавам, ама мислам дека не носевме гитари долу. Тапаните на Сале, органата на Трендо, моето старо искрино радио што Стив го преправи у појачало, гитарата јолана што ја купив од Данчо Габорот.“

Не се 5 сетила туку 33

Поминуваме голем дел од денот приковани пред екрани и најчесто ги занемаруваме сетилата освен видот и слухот. Но тие никогаш не престануваат да работат. Кога сме повнимателни, ги чувствуваме грубите и мазните површини околу нас, напнатоста во рамената, мекоста на лебот под прстите.

„Ако“ ден - кога Канада симулирала масовна инвазија на нацисти

Винипег, 1942. Армија „нацисти“ во холивудски костими го напаѓаат градот на -24 степени Целзиусови. И за неколку часа целосно го заземаат. 

Психопатите поинаку чувствуваат болка

Психопатологијата е поврзувана со убијци, озлогласени криминалци и вистински крими приказни кои доминираат во категориите документарци на стриминг платформите. Ново истражување покажува дека тие - психопатите - имаат сложен однос кон болката, што може делумно да биде одговорно за нивниот недостаток на емпатија.

Ботаниката и заборавената сексуална револуција

Опрашување, пчели и цветови. Денес ова се вообичаени метафори за секс. Токму поради ваквата природна асоцијација, дополнително промовирана како метафора за човечките интимни односи, имало времиња кога ботаничките проучувања биле сметани за толку контроверзни што биле цензурирани - за жените. 

Зошто не веруваме во неидентификувани летачки објекти? 

Верувањето во НЛО долго време сигнализираше некаков проблем со оној што промовира вакви идеи. Но во последно време нештата како да омекнуваат. Дури и НАСА покажува зголемен интерес во феноменот. Сепак, тврдењето дека постојат вонземјани кои не' надлетуваат се уште главно е дочекано со скептицизам, па дури и со обвинувања за благо лудило. Зошто?

Прстен кој преведува знаковен јазик во текст

Звучи како нешто од старите научно-фантастични серии. Но станува збор за нов изум - апаратче кое може да ја подобри комуникацијата со оние кои имаат проблеми со говорот и слухот. 

Монголската принцеза која ги предизвикувала своите додворувачи на боречки меч

Во голем број бајки од различни култури во светот, таткото кој не се согласува со изборот на зетот или клетва фрлена од вештерка ја спречува принцезата да си го најде шармантниот принц. Но нештата биле малку поразлични во Монголија во 13 век.

Скриената моќ на прашањата на кои нема одговор

Што е тоа прашање? Една тесна дефиниција вели дека тоа е чин на трагање по информации. Но голем број филозофски и духовни традиции сугерираат дека прашањата се нешто подлабоко - начин на отворање на умот, а не само на негово полнење. 

„Тезата на Ниче“ или колку се лажеме дека не нè лажат

Идејата за „епистемичка будност“ вели дека луѓето се природно обучени да детектираат лаги и да проценуваат колку можат да се потпрат на зборот на другиет. Но има и филозофи кои велат дека луѓето не се до толку прецизни детектори на лага како што се мисли.

Заборавената уметност на истражувањето од мерак

Во фрагментираниот ментален пејзаж, не ни требаат само дијагнози туку и рецепти. Како можеме да ги обновиме темелите на културата кога нашите опсези на внимание се компромитирани? Одговорот можеби лежи во повторното откривање на древното разбирање на слободното време - не како денгубење, туку како облик на насочена контемплација. 

Букбокс гледаше: „Адолесценција“ (мини-серија, 2025)

Во моментов најгледаната серија на Нетфликс, која минатата недела британскиот премиер ја спомна во говор во Парламентот. Ова е oпис на мрачната реалност на модерното момчештво, полно виртуелно и реално насилство, којшто ги поттикнува потребните дебати. 

Скриената медицинска анатомија на „Бакнежот“ на Климт

Подетално истражување на „Бакнежот“ открива група црвени форми во облик на диск на градите и колената на жената, кои необично личат на црвени крвни клетки.

Како ангелите помогнале да се развие модерната физика

Иако повеќето денешни физичари во најмала рака би биле резервирани дека некакви ангелски сили би можеле да ги објаснат природните феномени, без средовековното верување во вакви „суштества“, физиката денес би изгледала многу поинаку. 

„Бесконечната ноќ“ (мини-серија, 2023)

Бразилската драма во пет епизоди, направена според книгата на новинарката Даниела Арбекс под истото име, ја следи хронологијата на трагичниот пожар во Санта Марија, Бразил од 2013 кога во пожар во дискотека загинаа 242 млади луѓе. Ја пренесуваме надевајќи се дека и нашата приказна, толку слична на оваа, нема да заврши во правна и судска смисла на истиот начин. 

Смрт, не дуј се!

Песна на Џон Дан (1609) во препев на Драги Михајловски.

Статуите во древна Грција и Рим не само што биле во боја, туку биле и - парфимирани

Митот дека овие статуи биле бели бил создаден и одржуван меѓу другото за да им служи на расистичките идеологии. Оригинално, древните уметнички дела биле во боја и, дополнително, убаво мирисале. Со тоа целата древна уметност добива нова, олфакторна димензија. 

Единственото што е реално

Aко деновиве плачете, сте гневни или сте активни во пружањето помош, тогаш сте во многу подобра позиција од оние кои се чувствуваат како да ја гледаат стварноста низ синтентичка завеса - како фатаморгана која бега кога ѝ се доближуваш. Koи не чувствуваат дури ни болка.

Нова ДНК анализа открива кога луѓето почнале да зборуваат (и од тогаш не заќутеле)

Истражувачите претпоставуваат кога единствената, регионална група Хомо сапиенс почнала да се разгранува. Тоа е истовремено и момент кој е одреден како најверојатниот кога луѓето веќе го користеле говорот за комуникација. 

За кого гласа Итар Пејо? - луѓето ги проектираат своите политички ставови врз фиктивни ликови

Од мали нозе се социјализираме така за да го гледаме светот како составен од „добри“ и „лоши“. Овој поедноставен начин на гледање на светот не исчезнува како што старееме. Ова е проблем кога само ние и „нашите“ се во првиот табор.

Филозофија на лутината

Аристотел во „Никомахова етика“ вели дека дури и најблагиот карактер некогаш знае да се налути. Но не е добро тоа да биде ни пребргу, ни недоволно. Доколку лутината се сведе само на импулс и на очекување на задоволство од oдмазда, тогаш таа не им служи на виталните функции и на поединецот и на заедницата. Доколку е артикулирана на вистинскиот начин, може да инспирира почит и авторитет, како и да воспостави контрола врз исходот на некоја ситуација. 

100 години квантна механика: како алергија на еден физичар довела до научна револуција?

Хелголанд е мал германски остров во Северното море, опкружен со карпи и познат по неговиот „сладок“ воздух. На него има град и пристаниште, а околу 1000-те жители зборуваат необичен дијалект. Местото е влезено во историјата по тоа што летото 1925-та, тогаш 23-годишниот физичар Вернер Хајзенберг заминал таму на терапија, да се извлече од тешката алергија на полен и трева којашто го мачела. А и за да реши уште еден „мал“ проблем - оној на реалноста.

Букбокс читанка: „Фабриката“ од Хироко Ојамада

Опишана како „еден од најмоќните необични млади гласови во Јапонија“, Ојамада игра на тенката линија помеѓу реалноста на животот и работата во корпоративниот капитализам и искривоколчениот и апсурден опис на модерниот живот. Резултатот е малку морничав, малку трагичен, а и малку смешен.

Во Токио може да платите за да крадете

Настанот се вика „Тивка кражба“ и неговата цел е навидум од забавна природа. Сепак, има тука и нешто тераписко во тоа да правиш забранети работи, без опасноста да одговараш за тоа. Минатата година се пријавиле 1000 луѓе. 

Неколку нешта во врска со Пи ден 2025 кои нема да се повторат во следните сто години

3/14 е американската транскрипција на денешниот ден, 14 март, кој со години се одбележува како ден на бројот пи. Сепак, оваа година има неколку интересни совпаѓања. 

Семето на Илон Кан

Историскиот поттик одредени мажи да расфрлаат семе низ светот и на тој начин да го шират својот генетски материјал не е сопрен, но нему сега му се пристапува малку поинаку. Денес не мора да парадирате со главите на вашите непријатели низ град или да пиете од нивните черепи. Можете просто да сте богати.