Во дигиталната ера, инфлуенсерите и подкастерите сè почесто ја преземаат улогата на јавни арбитри за тоа што е вистина, па и во научна смисла. Во последно време цел на нивните напади стана и академската физика. Влијателни фигури (не шарлатани, туку асли научници, со богати биографии) ја прикажуваат физиката како затворена, корумпирана елита. Ова ја загрижува пошироката научната заедница поради потенцијалните последици врз јавната доверба и финансирањето на науката.

Мала промена во фреквенцијата на звукот во споредба со денес прифатениот стандард (440 херци) прави некому музиката да му звучи „потопла“ или „подлабока“. Теоријата има и конспираторска димензија - дека стандардот бил намерно наметнат во текот на 20 век за психолошка контрола, правејќи го звукот поансиозен.

Актерот со огромна филмска харизма кој подоцна стана оскаровски режисер, почина денес, 16.09. на 89-годишна возраст во својот дом во Јута. Веста ја соопшти неговата публицистка, велејќи дека починал мирно, во сон.

Германска бајка регистрирана од браќата Грим (којашто можеби ја има и кај нас во некоја верзија) го илустрира што ни се случува во добата на вештачката интелигенција. Приказната за рибарот и неговата жена станува метафора за модерните „волшебни риби“ што ни ги остваруваат сите желби преку апликации и алгоритми. Од тоа излегуваме празни и со чувство на вина.

Плодовите од „Дрвото на животот“ историски патувале од Месопотамија до САД, засладувајќи им ги телата и душите на многумина. Денес се особено популарни како замена за бел шеќер во здравите благца. 

„Кратка историја на глупоста“ од Стјуарт Џефрис (2025) на духовит и често провокативен начин ја истражува глупоста низ историјата, филозофијата и културата. Авторот ја разгледува оваа тема преку низа примери – од Шекспировите лудаци, преку Дон Кихот и романите на Флобер, па сè до современи фигури на славни личности и политичари.

Историјата на џубоксот е вистинска приказна за тоа како технологијата и забавата се испреплетуваат и го менуваат секојдневниот живот. Сè започнало кон крајот на 19 век, кога во американските барови се појавиле првите Едисонови фонографи на паричка, кои со текот на времето се развиле во познатите шарени апарати, што станаа симбол на младинската култура во педесеттите години.

„Култури на собирање“ е разновидна збирка есеи што се занимаваат со човечката страст за собирање. Самата се опишува како „чавкино гнездо“, во кое се испреплетуваат примери – од ренесансни принцови со нивните кабинети на реткости, па сè до денешни собирачи на вреќички за повраќање од авиони или сувенири од Елвис. Покрај тоа, книгата содржи и теоретски текстови што се обидуваат да ги откријат корените на оваа опсесија.

Нова книга на професор по историја на политичката мисла на Универзитетот Кралицата Мери во Лондон, Joргос Варуксакис, ја анализа идејата која многумина ја земаме здраво за готово, но е всушност тешко да се дефинира. Што е тоа „запад“, не (само) како правец на светот, туку како комплексен систем на историја, идеологија и гео-политика.

Овој септември во Алберт Хол во Лондон ќе се одржи концертна изведба на операта на Дмитриј Шостакович од 1934 година – „Леди Магбет од Мценската област“. Повод за потсетување на контроверзите поврзани со неа.

Херојот Робер Ленгдон се враќа за уште еден конспирациски трилер на Браун, прв негов роман по речиси една деценија, со подземни лаборатории и нови идеи за природата на свесноста. 

Документарец од 2021 ја раскажува потресната приказна на шведскиот актер Бјорн Андресен, кој на петнаесет години бил избран од италијанскиот режисер Лучино Висконти за улогата на Таџо во филмот кој денес се смета за класик, „Смрт во Венеција“. Ова му го променило животот, ама на полошо.

Во 1973 во престижното списание „Сајнс“ се појавила статија која предизвикала бура. Нејзиниот автор, професор по психологија од Стенфорд, тврдел дека извршил експеримент кој покажал дека психијатрите не се способни да дијагностицираат ментални болести и во психијатриски институции затвораат и луѓе кои не треба да бидат таму. Сепак, и неговата работа не била без маани.

Нова книга на норвешката авторка Хилде Остби, „Толку осамени: нашата желба за заедница и она што не' разделува“ ја истражува сложената природа на осаменоста – зошто толку многу луѓе ја чувствуваат, иако живеат опкружени со други луѓе.

Долгоочекуваниот нов филм на Спајк Ли со Дензел Вашингтон во главната улога е верзија на „Рај и пекол“ на Куросава ги поставува истите етички прашања како и неговиот претходник во ново руво, додавајќи им боја, брзина и одлична музика. 

На 4 септември на метро станицата Кондратовица во Варшава се отвори првата библиотека во метро. Таа содржи над 16.000 книги, детско катче и простор за релаксација за возрасни. Истовремено, тоа ќе биде место за културни настани. 

Интернетот им даде на луѓето слободен пристап до речиси целото знаење, но тоа не доведе до „златна доба“ на човештвото. Ако генијалноста зависеше само од вродени способности и пристап до информации, денес би требало да имаме повеќе „гении“ од кога било. Сепак, изгледа дека големите умови се поретки отколку во минатото.

Филмовите со животни во тоа време не биле само за деца, туку за поширока публика. Стронгхарт бил опишуван како „акциски херој од немиот филм“, налик на подоцнежните (човечки) Ван Дам или Шварценегер. Во текот на својата кариера германскиот овчар стекнал огромна популарност, добивал илјадници писма од обожаватели, па дури „потпишувал“ автограми со шепата натопена во мастило. 

Анализа на изотопи пронашла бакарна згура од долината на реката Јангцекјанг во статуата која го краси плоштадот св. Марко. Само што тогаш не ставале декларации со „мејд ин Чајна“.

На прва можеби звучи блесаво, знаејќи дека инфлуенсерите главно се закачуваат на реклами за компании и производи кои ретко се од доменот на културата, уметноста или науката. Ама ете, на некого му текнало дека може и поинаку.

Еден од најемотивните моменти на годинашниот Венецијански филмски фестивал се случи со премиерата на филмот „Гласот на Хинд Раџаб“, во режија на туниската авторка Каутер Бен Ханија. Проекцијата на оваа драма, која ја раскажува вистинската приказна за 5-годишното девојче од Палестина убиено во првите денови од војната во Газа, заврши со бурни реакции и најдолгите овации на фестивалот досега.

Поранешната американска амбасада на плоштадот Гросвенор во Лондон, масивна градба од 60-тите години што долго време била обвиена со мистерии и гласини за подземни бункери и тајни тунели, денес доживува трансформација која изгледа уште поневеројатна од легендите. Од симбол на американската моќ, честа цел на протести за време на Виетнамската војна и мета на безбедносни закани, објектот е претворен во еден од најскапите и најгламурозни хотели во Британија.

Признаваме, последнава година се изнагледавме реални шоу програми кои си подигруваат со човечката психологија, ги истражуваат границите на довербата и алчноста по долар/фунта/евро повеќе. Во некои од нив дури се бира и животен партнер. Најновото од Би-би-си е по „лајт“ и главно има врска со мистериозни географски локации и културолошки симболи.

„Селебрити“ беше не моногу фален филм на Ален од 1998 со познати актери меѓу кои Кенет Брана, Винона Рајдер, Леонардо Ди Каприо, Мелани Грифит и...Доналд Трамп. Последниов во филмот се појавува во кратка сцена во која дава лажно интервју. Но Ален вели дека покажал вистински актерски способности.