Bookbox

По нуклеарните тестирања за време на Студената војна, во арктичките региони се појавил сериозен и долгорочен проблем: радиоактивниот цезиум-137 се наталожил во ирвасите и карибуата, што поттикнало децении научни истражувања за нуклеарниот отпад и неговото влијание врз здравјето на луѓето.

Многумина мислат дека осаменоста е проблем на богатите општества, каде што луѓето, трчајќи по пари и успех, ги жртвуваат социјалните врски. Но истражувањата покажуваат дека тоа не е точно. Напротив, западните, индивидуалистички општества – каде што повеќе луѓе живеат сами и религијата има помала улога – во просек се помалку осамени. Ова го покажува нова студија чии резултати ги објавува Економист.

Кога се искачаше по подруми

„Едно време се разминувавме со брат ми и неговите другари во подрумот, идевме на смени. Ама набргу брат ми ми го „препиша“ и останавме да го 'владееме' сами. Се играа карти, цигари и алкохол секако, се слушаше музика... Не се сеќавам, ама мислам дека не носевме гитари долу. Тапаните на Сале, органата на Трендо, моето старо искрино радио што Стив го преправи у појачало, гитарата јолана што ја купив од Данчо Габорот.“

Не се 5 сетила туку 33

Поминуваме голем дел од денот приковани пред екрани и најчесто ги занемаруваме сетилата освен видот и слухот. Но тие никогаш не престануваат да работат. Кога сме повнимателни, ги чувствуваме грубите и мазните површини околу нас, напнатоста во рамената, мекоста на лебот под прстите.

Електричниот накит и заборавениот гениј што го осветлил Париз

Париз веќе речиси два века е познат како „Градот на светлината“, симбол на Просветителството и технолошкиот напредок. Но историјата речиси целосно заборавила една од најнеобичните и најубави примени на светлината во париското општество од крајот на 19 век – електричниот накит.

„Донер-Рид“ - американските пионери кои морале да јадат и човечко месо за да преживеат

Историјата на освојувањето на американскиот Запад е исполнета со авантури, надежи и тешкотии, но ретко кој настан останал толку длабоко врежан во колективното сеќавање како трагедијата на Донеровата и Ридовата експедиција. Наместо патување исполнето со ветување за нов живот во Калифорнија, нивната одисеја станала симбол за човечката издржливост и очај.

Како Битлси наоѓале инспирација во авангардната класика

Во средината на 1960-тите, додека доминирале на топ-листите, правеле генерации тинејџерки да паѓаат во транс и биле постојана мета на медиумите, Битлси истовремено се запознавале и учеле од најсмелите и најзначајни композитори на класичната музика.

Дали минералната вода е „природна“ ако е филтрирана?: новото прашање што и не е толку ново

Неодамнешен скандал со филтрирањето на познатата вода „Перие“ потсети на тоа дека прашањето околу тоа дали минералната вода е природно-природна ако е „чепната“ постоеле уште пред неколку векови. 

Невротични мачки и хипноза за лажговци: 180 години од списанието „Сајентифик Американ“

Eдно време го добивавме на домашна адреса, иако со големо задоцнување. После стана достапно онлајн со претплата. Денес списанието за наука кое почнало да излегува во 1845 е најдолго издаваното во САД, со континуитет од век и плус 80 години. 

Носи шапка: кaко да го преживееш летото според совети на луѓе од среден век

Во моментов летните температури се опаднати, што ќе рече се дише и климите можат да одморат. Но можеби до крајот на сезоната нè очекува уште некој бран, а ако не оваа, тогаш сигурно во годините што следат нештата ќе бидат уште полоши. Во средниот век не било нешто поарно, ама луѓето и без технологија некако успевале да преживеат. Некои од нивните совети и денес се корисни. 

Страшната операција за зголемување на висината опишана во „Материјалисти“, новиот филм со Педро Паскал

Изгледа како средновековна тортура – метални прачки вметнати во преполовени коски, болна рехабилитација. На ваква процедура се подвргнува ликот на Педро Паскал во „Материјалисти“. Колку и да звучи како сатира, вакво нешто постои и е достапно, на пример, во Турција.

Букбокс Македокс гледанка: „Фаворитен“ (2024)

Фестивалот на креативен документарен филм Македокс оваа година ќе се одржи од 21-28 август на неколку локации. Меѓу 75-те филмови има еден кој навидум многу пати сте го гледале. Но и покрај препознатливиот формат, тој сепак успева да трогне и да допре, низ приказните на децата од едно училиште во Виена. 

Koга ЦИА шверцувала субверзивни книги

Нова книга под наслов „Книжевниот клуб на ЦИА“ од долгогодишниот новинар на Гардијан, Чарли Инглиш, е возбудлива историја на тоа како агенцијата пренесувала забранети книги преку Железната завеса.

Панде Манојлов: македонскиот поет кого Палестинците го нарекуваат „Братот од Балканот“

Една песна инспирирана од бегалските страдања на Палестинците, објавена во Нова Македонија во 1982, придонела нејзиниот автор да стане славен во арапскиот свет, иако цели 25 години тој не бил свесен за тоа. Денес неговите стихови се повеќе од актуелни. 

Кратка историја на маиците со слогани

Имаме фиоки полни маици – удобни, евтини и лесни за комбинирање. Но маицата одамна не е само „основно“ парче облека. Последните 70 години таа е средство за самоизразување, а денес, во 2025, маицата со натпис е како подвижен билборд за протестни и ангажирани пораки, макар биле напишани и со коректорски грешки.

Џабе совети, пак носиме одлуки сами

Меѓународно истражување спроведено во дванаесет земји покажало дека, при донесување сложени одлуки, луѓето насекаде во светот најчесто се потпираат на сопственото размислување, наместо да бараат совет од други. Ова важи и за поиндивидуалистичките, и за поколективистичките општества. 

Апокалипса: нова книга за прастара тема

Колку повеќе учиме за апокалипсите од минатото, толку повеќе надеж имаме дека ќе ја надминеме и нашата, онаа реалната или замислената. Тоа нема да биде пријатно, ниту праведно, но светот и нашите култури, заедници – па дури и нашиот вид – од неа ќе излезат променети. Ова го тврди авторка на нова книга на тема апокалипса.

Во очекување на кул патики според нашите опинци

Германскиот производител на спортска опрема „Адидас“ се извини откако беше обвинет за културoлошко присвојување на дизајнот на новата патика „Оахака слип-он“, традиционално изработувани од домородна заедница во Мексико.

Мускул - нова книга за органот кој ги движи и нашето тело и нашата култура

Авторката Бони Цуи комбинира наука, култура, новинарство и лични стории за да истражи не само што се мускулите, туку и каква улога играат во нашите животи и во човечката култура воопшто.

Зошто слоновите не заболуваат од рак (а змиите да)?

Научниците одамна се фасцинирани од фактот дека слоновите ретко заболуваат од рак, иако според нивната физичка големина и долгото траење на животот би требало да се подложни на поголем ризик за ова заболување. За ваквиот парадокс има и посебен термин. 

Документарна серија „Господин Скорсезе“ во октомври

Документарецот ја истражува врската меѓу шареноликите животни искуства на Скорсезе и неговата уметничка визија, од студентските филмови на Универзитетот во Њујорк до денес, обработувајќи теми како местото на доброто и злото во човечката природа.

Букбокс гледанка: „Довлатов“ (2018)

Ова е филм којшто веројатно ќе ги интересира единствено оние кои се запознаени со ликот и делото на Сергеј Донатович Довлатов, талентираниот писател кој поради несовмесност со советскиот режим ќе чека 20 години да биде објавен, дури откако веќе нема да биде во татковината. Куриозитет е што него го игра српскиот актер Милан Мариќ. 

Запознајте го Лери, најцитираниот мачор во светската наука

За да покажат како може да се манипулира системот на цитираност на научни статии (од којшто произлегува и кај нас славниот „импакт фактор“), двајца млади научници решаваат од еден симпатичен мачор да направат нобеловец. Не им требало многу. 

Како СССР ги убедувал селаните да летаат 

Кога се појавиле, „летачките птици“ од железо предизвикувале восхит но и страв. Селанството ниту имало потреба, ниту горело од желба да ги користи. Но самото убедување дека овие модерни средства се во ред, значело победа за системот, кој на овој начин сметал дека ќе ги искорени примитивните ставови на селанството и ќе го поврзе со градските работници. 

Нарачана Букбокс гледанка: „Сопруг на шашма“ (Accidental Husband, 2008)

До сега сме добивале предлози и сугестии за осврти за филмови, но прв пат се случи да добиеме (и Букбокс и Офф кафе) нешто што личи на домашна работа - наслов, линк и конкретни (дури 9) прашања. Првиот импулс беше домашното да се бојкотира, како такво. Ама љубопитноста победи.

Бузлуџа - бугарскиот споменик кој личи на НЛО и привлекува бројни авантуристи

На три часа од Софија, длабоко во срцето на Стара планина, се наоѓа необичниот објект познат како „Бугарското НЛО“ — споменикот Бузлуџа. Издигнувајќи се на истоимениот врв, тој е видлив од далеку и остава силен впечаток кај оние што првпат го здогледуваат.

Прадедото на Пушкин бил африкански принц и руски генерал

Во биографијата на големите историски личности речиси секогаш има еден спореден, кој е всушност многу поинтересен. Таков е примерот со Абрам Петрович Ганибал, кој по игра на случајот (или на судбината) во 18 век пристигнал на дворот на Петар Велики, станал негово „кумче“ и направил цела воена и интелектуална кариера во новата татковина. Но неговото наследство е и генетско - еден од неговите синови бил татко на мајката на Пушкин. 

Кога Алис Купер го спасил холивудскиот знак

Иако е еден од најпрепознатливите симболи на американската филмска индустрија, соништата, гламурот и често лажната илузија за успех, холивудскиот знак често бил занемаруван и на раб на пропаѓање. Но во 1970-тите еден познат рокер решил да помогне распадната конструкција да се очеличи, за навек. 

Џон Вилијамс, композиторот на „Војни на ѕвездите“, на 93 дебитира со пијано концерт

Славниот Вилијамс, познат по музиката за некои од најпознатите филмови на нашето време, годинава по првпат напиша концерт за пијано. Изјавил дека на „овие години“ не се знае уште колку ќе може да работи и дека време е да се остварат некои младешки желби. Браво за него.