Bookbox

Кога некој текст е генериран од големи јазични модели како ЧетЏипити, Клод или Дипсик, сликата за тоа кој е „автор“ се замаглува. Технички гледано, алгоритамот го напишал текстот, но човек го иницирал, поставувајќи ги основните параметри. Во време пред писменоста, усното народно творештво немало познат автор и ова прашање воопшто и не било битно. Дали ова е враќање на тие времиња?

Во февруари 1895 година во Виена, 30-годишната Ема Екштајн требала да биде подложена на хируршка интервенција. Се жалела на болки во стомакот и на тага, особено за време на менструација. Доктор Вилхелм Флис од Берлин, пријател и соработник на Сигмунд Фројд, предложил да ѝ се извадат коски од носот, верувајќи дека со тоа ќе ѝ се решат менструалните проблеми. Тој бил воден од идејата за назогенитален рефлекс — теорија дека постои силна поврзаност меѓу носот и гениталиите.

Во Холандија се отвори Музеј на миграцијата

Во срцето на ротердамското пристаниште, на полуостровот Катендрехт, деновиве официјално се отвора нов културен репер - музејот Феникс. Сместен во стогодишен магацин на јужниот брег на реката Мас, овој нов музеј ја раскажува историјата на миграцијата преку уметноста, со амбиција да стане една од клучните институции во Европа што ги истражуваат човечките патишта, судбини и преселби.

Кога Марија Жоао го пееше Шекспир

На овогодинешното издание на ОффФест после многу години ни доаѓа португалската музичарка која доцна открила дека знае да пее. И од тогаш не запира.

Човекот што ги измисли инстант нудлите

На 25 август 1958 година, јапонскиот пронаоѓач и бизнисмен со тајванско потекло Момофуку Андо (1910-2007) го претставил првиот производ од нов вид храна - инстант нудли наречени „Чикен рамен“. Со цел да помогне во решавањето на недостигот од храна во Јапонија по Втората светска војна, Андо создал храна која може да се подготви брзо, да се чува долго и да биде достапна за широката популација. 

Шкотски уметник собира 1984 примероци од Орвеловата „1984“-та

Уметникот Ханс К Клаусен објави повик читателите да му испраќаат примероци од дистопискиот роман на Орвел, заедно со нивните лични доживувања. Тие ќе бидат дел од инсталација која ќе ја одбележи 75-годишнината од излегувањето на ова славно дело. 

Кога легендарниот продуцент Стив Албини им пишал на Нирвана

На 7 мај од срцев удар ненеадејно почина американскиот музичар, аудио инженер, продуцент и новинар Стив Албини (61). Легендите велат дека има работено на неколку илјади албуми во текот на кариерата, меѓу кои со Пиксис, Пи-џеј Харви и со поранешните членови на Лед Цепелин. Но она што деновиве најмногу се цитира е почетокот на неговата приказна со Нирвана. 

Британскиот поштенски скандал долг дваесет години преточен во мини-серија

„Господин Бејтс против Поштата“ е комбинација на играна и документарна серија во која се опишува случај кој практично уште не е завршен и по две децении истрага и судски спорови. Сè започнало кога британската пошта тужела стотици невини раководители на локални пошти за кражба на средства, чиј кусок всушност бил предизвикан од дефектен сметководствен софтвер развиен, одржуван од компанијата Фуџицу. 

Би гледале ли реално шоу во кое гол човек е затворен во соба и не знае дека го следат 17 милиони луѓе?

Го викаат „Насуби“ (со акцентот на 'а') што на јапонски значи модар патлиџан, поради долгнавестиот облик на неговото лице. Сонот му е да стане познат комичар, па се пријавува на аудиција за реално шоу. Она што потоа му се случува е многу по хорор верзија на Труман шоу. 

Mузеј ќе се самопрогласи за тоалет за во него да можат да влезат само жени

Поставка дозволува влез исклучиво на жени, пандан на простори каде имаат пристап само мажи, со намера на овој начин да укаже на мизогинијата и патријархатот. Еден посетител кому не му е дозволен пристап до изложбата тужи дека му е загрозено правото на добра и услуги врз основа на неговиот (машки) пол. Судот пресудува во негова корист. Авторката на изложбата наоѓа дупка во законот.

Кој доби Пулицер за 2024-та?

Вчера, 6 мај, на Универзитетот Колумбија беа доделени традиционалните признанија за достигнувања во новинарството, книжевноста и музиката. Најпрестижните награди во овие области во САД се доделија по 108-ми пат. 

Букбокс гледаше: „Случајот Колини“ (2019)

Снимен врз основа на роман-бестселер на германски адвокат и потомок на високи нацистички функционери, филмот зборува за фиктивно судење за одмазничко убиство. Истовремено, тој открива еден малку познат факт од историјата на современа Германија - дека голем број од некогашните СС-овци и нацисти по војната тивко заземале позиции во власта и направиле сè нивните злодела од војната да застарат. 

Лепорифобија или страв од - зајчиња

За оние кои страдаат од реткиот феномен на страв од зајци нема полош момент од Велигден, со сите тие украси и чоколадни фигури на ова животно. Тоа би требало да асоцира на плодност и будење на природата, ама лепорифобот има поинакви мисли.

Нашиот најдобар пријател - вознемиреноста

Нова книга на Самир Чопра, под наслов „Вознемиреност: филозофски водич“, тврди дека таа е дел од човечката состојба и дека ако ја третираме како непријател, а не како придружник, само си правиме полошо. 

Букбокс репортажа од Солун: Дали - дигитално патување низ умот на генијот

На 29 март во Солун се отвори изложба посветена на Салвадор Дали, преглед на неговото творештво од нова перспектива - со користење на дигитални алатки и вештачка интелигенција. Фактот дека таа ако веќе не е кај нас е блиску до нас, е повод да ја посетите до 29 јуни. 

Последните часови од животот на Платон реконструирани од свиток кој ја преживеал ерупцијата на Везув

Папирус кој бил закопан под слоеви вулканска пепел по ерупцијата на Везув во 79-тата година фрла нова светлина врз тоа како починал и каде е погребан еден од најголемите мислители на западната филозофија. Тој бил пронајден уште во 18-тиот век, но до сега делови од јагленосениот документ биле нечитливи. 

„Прозорски зомбиња“: и Јапонците имаат луѓе што ништо не работат, само од поинакви причини

Велат дека ако влезете во канцелариите на која и да е од големите јапонски корпорации може да наидете на „прозорското племе“ - напуштени души на јапонскиот бизнис сектор, на чии лица се исчитува очај и досада. Тие немаат што да прават по цел ден, па зјапаат низ прозорците, чекајќи некој да се смилува и да им даде работа. До толку ги јаде срам, што по некое време сами си одат.

427-те куфери пронајдени на таванот на затворена психијатриска болница

Во 1995 била затворена психијатриска болница за „хронично ментално болни“ во Њујорк. Подоцна на таванот на зградата биле пронајдени над 400 куфери кои им припаѓале на некогашните пациенти. Во една имало војничка униформа од Втората светска војна, во друга библиотечна потврда за позајмица на книга од Фројд од 1929. И ова е само дел од предметите кои раскажуваат приказни за нивните сопственици. 

Иницијатива за преименување на Букеровата награда

Водител на радио шоу кое оди секоја недела на Би-би-си екстра поттикна дискусија за името на престижната книжевна награда, реагирајќи на напис на официјалниот сајт на организаторите. Таму до скоро пишуваше дека основачите „менаџирале околу 200 заробени луѓе“. „Не менаџирале, туку самите ги имале заробено“, вели Брејв, повикувајќи се на своето законско презиме.

Лувр размислува за преселба на Мона Лиза под земја

Вообичаена сцена во Лувр е посетителите да дремат со часови во ред за да го видат познатиот портрет на Да Винчи. Но кога еднаш ќе се најдат пред него, веројатно заради превисоките очекувања, тие се разочарани. Така ли?

Зошто токму пингвин станал заштитен знак на една од најпознатите издавачки куќи во светот?

Пингвин e британска издавачка куќа, основана од тројца браќа кои извршиле револуција во издаваштвото во 1930-тите, со печатење на евтини изданија со мек повез, кои се продавале во синџири стоковни куќи и други продавници за само шест пени. Денес таа е конгломерат формиран преку спојувањето со американската Рендом Хаус. За сите овие 89 години издавачот е препознатлив по една птица на своите книги.

За поинтересни изборни кампањи: американски сенатор предлага враќање на вооружените двобои

Во јануари 2024, член на државниот сенат на Мисури предложил закон кој, доколку биде изгласан, повторно ќе го легализира дуелот како начин политичарите да разрешат лични несогласувања. И вие веднаш замисливте како ова би изгледало кај нас?

Легендата дека сите Англичани имаат опашки која траела цели четири века

Нема нешто што нема да се измисли за „другиот“ - во овој случај за островски народ за чии претставници оние од копнениот дел на Европа велеле дека се родени понекогаш со кратки опашки, „како елени“, друг пат дека имаат пуфкасти и накострешени израстоци, како лисици. Ова било резултат на клетва, но подоцна причината била заборавена, а она што останало бил стереотипот на анималност. 

Букбокс гледаше: „Безобразни писменца“ (2023)

На почетокот на 1920-тите мал крајбрежен град во Сасекс бил потресен од скандал кој вклучувал стотици анонимно испраќани писма со содржина која е малку да се нарече „мрсна“. Сега нов филм инспириран од овој настан ја открива вистинската приказна. Или барем нешто блиску до неа. 

Вистинската приказна зад англискиот морнар Џон Блекторн во серијата „Шогун“

Некои од нас сè уште се сеќаваат на мини-серијата „Шогун“ од 1980, со Ричард Чемберлен и Тоширо Мифуне, за англиски морепловец кој станува дел од комплицираните политички игри во феудална Јапонија. Речиси половина век подоцна, новата верзија е визуелно многу побогата, но и уште повозбудлива. 

Сакате да си направите телефонски муабет со Салвадор Дали?

Познат по своите надреалистички дела и ексцентричното однесување, Дали често знаел и „кодирано“ да одговара на новинарски прашања. Сега посетителите на Музејот на Дали во Санкт Петерсбург (ама не во Русија, туку во Флорида) ќе можат да го прашаат што сакаат, а уметникот кој почина во 1989 ќе може да им одговори со помош на ВИ.

Дали е во ред да се фрли книга?

На Меѓународниот ден на книгата го поставуваме ова, за многумина контроверзно прашање. Такво е затоа што на книгата не се гледа како на „обичен“ потрошувачки производ, туку како на нешто свето. Без оглед што книги има секакви, па и такви кои и метафорично а и материјално се ѓубре. Значи, да се фрли или не?

Случајот Голдман: филм за француското „судење на векот“

1970-тите во Франција се нестабилен период на пад на геополитичката моќ на земјата, крај на поствоениот економски напредок и продлабочување на јазот помеѓу десницата и левицата. Во сето тоа, еден судски случај, иако воден за „обичен“ криминал (кражби и убиство), дополнително придонел за заострување на критиката кон државата и нејзините институции. 

Човекот кој го измисли Пајо Паторот но со години остана анонимен

На индонезиски Донал Бебек, на италијански Паперино, на шведски Кале Анка, на англиски Доналд Дак. Опишан како „бела антропоморфна патка со портокалов клун, нозе и стапала“, тој прв пат се појавил во цртан на Дизни во 1934. Неговиот најдобар цртач долго време останал анонимен, живеејќи на работ од калифорниска пустина. Додуша, ова му одговарало на Дизни кој се претставувал како цртачот.