Bookbox

По нуклеарните тестирања за време на Студената војна, во арктичките региони се појавил сериозен и долгорочен проблем: радиоактивниот цезиум-137 се наталожил во ирвасите и карибуата, што поттикнало децении научни истражувања за нуклеарниот отпад и неговото влијание врз здравјето на луѓето.

Многумина мислат дека осаменоста е проблем на богатите општества, каде што луѓето, трчајќи по пари и успех, ги жртвуваат социјалните врски. Но истражувањата покажуваат дека тоа не е точно. Напротив, западните, индивидуалистички општества – каде што повеќе луѓе живеат сами и религијата има помала улога – во просек се помалку осамени. Ова го покажува нова студија чии резултати ги објавува Економист.

Кога се искачаше по подруми

„Едно време се разминувавме со брат ми и неговите другари во подрумот, идевме на смени. Ама набргу брат ми ми го „препиша“ и останавме да го 'владееме' сами. Се играа карти, цигари и алкохол секако, се слушаше музика... Не се сеќавам, ама мислам дека не носевме гитари долу. Тапаните на Сале, органата на Трендо, моето старо искрино радио што Стив го преправи у појачало, гитарата јолана што ја купив од Данчо Габорот.“

Не се 5 сетила туку 33

Поминуваме голем дел од денот приковани пред екрани и најчесто ги занемаруваме сетилата освен видот и слухот. Но тие никогаш не престануваат да работат. Кога сме повнимателни, ги чувствуваме грубите и мазните површини околу нас, напнатоста во рамената, мекоста на лебот под прстите.

Електричниот накит и заборавениот гениј што го осветлил Париз

Париз веќе речиси два века е познат како „Градот на светлината“, симбол на Просветителството и технолошкиот напредок. Но историјата речиси целосно заборавила една од најнеобичните и најубави примени на светлината во париското општество од крајот на 19 век – електричниот накит.

Од нашиот специјален известувач: „Гленгери“ на Бродвеј

„Ти си среќен човек“ - му велам на Илија, кога ми кажува дека ќе ја гледа претставата правена според култен филм, во која ни помалку ни повеќе играат Бил Бур, Киран Калкин, Боб Оденкирк. Точно да седат на сцена и да ќутат би било супер, а камоли да ни ја раскажат приказната за отровот на капитализмот, капнат на раната на средната класа, која сонува за живот по овој живот...таму некаде Гленгерово.  

Уметникот што здроби Тесла со огромна скулптура

Скулпторот Чавис Мармол нема автомобил, туку се движи со велосипед. Но тоа не го спречило во неговиот уметнички порив - да спушти реплика од девет тони од глава изработена по урнек на древните Олмечки статуи врз кров на Тесла. Сатиричен и ангажиран перформанс што стана хит на социјалните мрежи. 

Медалите на пријателството

Необична и инспиративна приказна за двајца јапонски спортисти, кои во далечната 1936, на Олимписките игри во Берлин, имале идентичен резултат во скок со стап. Организаторите не им дозволиле да го делат второто и третото место. Кога се вратиле дома, ги стопиле медалите и самите си ги поделиле.

Имате ли „книжевен дечко“?

Совршениот маж постои - барем на страниците на книгите. Тој е таканаречен „книжевен дечко“, лик во кој читателките се „зацопуваат“ иако знаат дека е фиктивен. Овој феномен постои со векови, но денес добива нова димензија, особено на социјалните мрежи.

Букбокс гледаше: „Монахот и пушката“ (Бутан, 2024)

Сатиричен филм за преминот на Бутан од кралство во парламентарна демократија, процес започнат во 2006 - некои сцени во кои „јатаци“ на западните организации во бели џипови се обидуваат да ги „цивилизираат“ локалците ќе ви се видат необично познати. 

Штикли, кал и жуљеви: кратка историја на чевлите

Чевлите се единствен облековен предмет што се обликува според телото. Кожата како материјал станува „втора кожа“, се прилагодува на стапалото и начинот на одење. Носените чевли откриваат информации за сопственикот: начинот на движење, здравствена состојба, социјална положба. Историчарите ги користат како примарен извор – ниту еден друг предмет не го „содржи“ телото на својот носител на таков начин.

Сте чуле за ирските хипхопери Никеп? Би требало. 

Дали уметноста треба да биде политичка - ова е жешка тема деновиве по концертот на Масив Атак во Скопје, кој беше полн со такви пораки поврзани со војните во Украина и Газа. Таа мора да биде таква, вели бенд од Ирска, кој успеа низ рап супкултурата да ја поддржи борбата за заштита на ирскиот јазик и идентитет.

Политичарите оглупуваат на жешко

Насловот и воопшто истражувањето за коешто станува збор може да се толкува на најмалку два начина. Првиот - политичарите се генерално паметни, ама кога температурите растат стануваат мрзи па се изразуваат попросто. Вториот - политичарите се генерално глупи, а во жешки денови дополнително затупуваат.

Букбокс гледаше: „Лекцијата“ (2023)

Разочарувањето од филм е многу поголемо ако тој има одлични предуслови да биде добар - приказна, актерска екипа, локација - а не е. Тогаш е тешко и да се покаже со прст каде е промашено, ама чувството е такво. Како со овој филм.

Филмско деби на Кејт Буш со антивоен анимиран филм

Британската музичарка изненади со својот нов проект – краток анимиран филм насловен „Мала ријачка“ (Little Shrew). Напишан и режиран од самата Буш, филмот ја опишува судбината на децата во војната во Украина и војните воопшто. Симболично, тој ќе се прикажува во кината пред германска долгометражна драма за отпорот во текот на Втората светска војна, „Од Хилде, со љубов“.

Откриени до сега непознати дела на Ерик Сати

Еден век по смртта на ексцентричниот и иновативен француски композитор, јавноста ќе има можност да слушне 27 негови досега непознати дела. Станува збор за разновидни композиции, од разиграни кабаре песни до минималистички ноктурна.

Анксиозноста на паузите во разговорот

Нашите разговори се водат според непишани правила кои ги прават предвидливи. Кога некој ги прекрши овие правила – без разлика дали нè прекинува, стои премногу блиску или молчи предолго – тоа може да биде вознемирувачко. Се прашуваме што друго би можеле да направи и се чувствуваме загрозени.

Трагикомичната генијалност на Марџ Симпсон (RIP)

„Шок и неверување“ - ваква вест осамна денес на светските и на македонските портали, а се однесува на тоа што во финалето на 36-тата сезона од „Симпсонови“ се открива дека мајката со сина и висока фризура починала. Има тука и погреб, и сцена во која Марџ ги гледа своите раскарани деца од небото, и мистериозно појавување (таму, на небото) на Ринго Стар. Добар повод да се анализира нејзиниот лик и неговото значење за култната серија. 

Изобилство имаме - ама од што?

Нова книга која е веќе прогласена за една од најзначајните во 2025-та, објаснува дека денешните (изобилни) проблеми не се резултат на „злобниците“ од минатото. Просто, обидот за регулирање на нештата на една генерација, која сака да ја земе предвид секоја можна штета на секој можен засегнат, станува проблем за следната.

На врв на игла: еротски микрофотографии од 19 век

Во 1853, Џон Бенџамин Денсер постигнал нешто што до тогаш изгледало невозможно, смалил фотографија до големина на врв на наострен молив. Ова влијаело на развој на фотографии во две (барем навидум) не многу поврзани области - еротика и воена комуникација.

По 90 години новооткриен роман од еден од најзначајните аналитичари на нацизмот стана бестселер

До сега непознат роман од еден од највлијателните повоени европски новинари, кој го доловува возбудливиот, но кревок дух на последните денови на Вајмарската Република, е објавен во Германија откако неговите деца го пронашле рачно напишаниот текст во неговата работна маса.

Шнола за шешир - убиственото средство за женска самоодбрана

До 1909 година, шнолата за капа се сметала за меѓународна закана, при што полициските началници во Хамбург и Париз разгледувале мерки за регулирање на нивната должина. Истото се случувало и во САД, каде на жените им било дозволено да носат „моркови и петли“ на главите, но не и толку опасно оружје како украсна игла. 

Бустрофедон или пишување како орање со волови

Замислете си дека пишувате, но наместо секој ред да го почнувате од истата страна, наизменично да ги менувате насоките. Еден ред оди од лево кон десно, следниот од десно кон лево, па пак обратно. А кога пишувате наназад, буквите изгледаат превртени, како во огледало. Ова било древен начин на запишување, кој барем за тие писари и читатели бил поефикасен.

Во одбрана на „блесава“ наука

Ако од уметниците се очекува да експериментираат со четки, а од музичарите со инструменти, тогаш и научниците мора да имаат „простор за игра и креативност“. Ова е главната порака на нова забавна и поучна книга која нè води низ чудните и љубопитни умови што се осмелиле да прашаат „зошто?“.

Букбокс читанка: „Уметноста на измислување јазик“ од Дејвид Џ. Питерсон

„'Умтнст на из-мислу(ањ)е ј@з!“ - вака отприлика пишуваше на корицата на книга поставена за продажба на базарот за предмети „од втора рака“ на кој бев неодамна. Поднасловот уште поинтересен - „Зборовите зад градењето светови“. Отидов за да си купам бижутерија или летно парталче, се вратив (пак) со книга која, иако зборува за фантазија, е длабоко вкоренета во реалниот систем на функционирање на секој јазик. 

Букбокс гледаше: „Калеидоскоп“ (интерактивна серија)

Осум епизоди од акција-трилер со ограбување банка кои можете да ги гледате во редослед по свој избор. Навидум креативен начин да се надомести истрошеноста на многу пати користената приказна. Ама, контраинтуитивно, излегува дека она што требаше да помогне всушност одмага.

Јоко Шимoмура, жената што го отвори патот за композиторки во светот на гејмингот

Јапонската композиторка е првата авторка на музика за видеоигри која во април оваа година го доби престижното признание БАФТА фелоушип – еквивалент на награда за животно дело. Со тоа таа се приклучи на елитна група уметници како Алфред Хичкок, Стенли Кјубрик и Џон Бери. Ова признание е кулминација на 37-годишна кариера исполнета со иновации и безвременски мелодии за - видео игри.

Аспидистра - растението чија прилагодливост станала симбол на средната класа

Во Британија го имало во секоја респектабилна куќа, ставено во некој ќош колку да зазелени и често препуштено на милост и немилост, без некаква посебна грижа. Орвел го ставил дури и во наслов на негов роман, асоцирајќи на зачмаеноста и отпорноста на промени на средната класа, која иако без добри услови за живот си вели - „ќути, има и полошо“.

Букбокс читанка: „Илина и шумските тролови“ од Хана Корнети

Има најмалку две причини за изборот на оваа читанка. Првата е прилично очигледна и егоцентрична - името на главниот лик. Втората има врска со жанрот, барем формално книга за деца и млади од домашен автор, каква до сега, и по повеќе од 15 години постоење на рубриката, не сме имале.