Bookbox

Актерот со огромна филмска харизма кој подоцна стана оскаровски режисер, почина денес, 16.09. на 89-годишна возраст во својот дом во Јута. Веста ја соопшти неговата публицистка, велејќи дека починал мирно, во сон.

Германска бајка регистрирана од браќата Грим (којашто можеби ја има и кај нас во некоја верзија) го илустрира што ни се случува во добата на вештачката интелигенција. Приказната за рибарот и неговата жена станува метафора за модерните „волшебни риби“ што ни ги остваруваат сите желби преку апликации и алгоритми. Од тоа излегуваме празни и со чувство на вина.

Глупоста не е од вчера (a ќе ја има и утре)

„Кратка историја на глупоста“ од Стјуарт Џефрис (2025) на духовит и често провокативен начин ја истражува глупоста низ историјата, филозофијата и културата. Авторот ја разгледува оваа тема преку низа примери – од Шекспировите лудаци, преку Дон Кихот и романите на Флобер, па сè до современи фигури на славни личности и политичари.

Џубокс: историја на машината што го создаде американскиот поп

Историјата на џубоксот е вистинска приказна за тоа како технологијата и забавата се испреплетуваат и го менуваат секојдневниот живот. Сè започнало кон крајот на 19 век, кога во американските барови се појавиле првите Едисонови фонографи на паричка, кои со текот на времето се развиле во познатите шарени апарати, што станаа симбол на младинската култура во педесеттите години.

Зошто собираме нешта?

„Култури на собирање“ е разновидна збирка есеи што се занимаваат со човечката страст за собирање. Самата се опишува како „чавкино гнездо“, во кое се испреплетуваат примери – од ренесансни принцови со нивните кабинети на реткости, па сè до денешни собирачи на вреќички за повраќање од авиони или сувенири од Елвис. Покрај тоа, книгата содржи и теоретски текстови што се обидуваат да ги откријат корените на оваа опсесија.

„Тирани“, „манијаци“ - кога возачите на автомобили биле омразени сограѓани

За голем број Американци во 1920-тите, автомобилот и неговиот возач биле непосакувани елементи на урбаниот пејзаж. Тие наивно сметале дека протестите, медиумската поддршка и генералното промовирање на градови без автомобили ќе може да го спречи неминовниот развој.

Можете ли да се скокоткате самите себеси?

Некои луѓе слушаат гласови. Други искусуваат сензација на скокоткање, дури и кога никој не ги допира. Нови сознанија покажуваат како е тоа можно.

За македонство, без „-изам“

Актуелниот политички миг помеѓу другото наложува употреба на изнијансирани лингвистички средства - прецизно определување на зборовите. Во тој контекст, дали нешто e „-изам“ или „-ство“ може да направи голема разлика. 

Најсаканите (и најомразените) интерпункциски знаци на познати писатели

„Да се биде догматичен во однос на интерпункцијата е исто толку будалесто колку да се догматизира која и да е друга комуникација со читателот“, напишал Хенри Џејмс. Па сепак, изборот на знаци и во прозата, а уште повеќе во поезијата, му сигнализираат нешто на читателот. На пример тоа дека авторот може да сака едни, а да мрази други.

Новиот албум на „Мјуз“ ќе отвори нова категорија на топ листите

Последен пат нова категорија албуми на топ-листите беа оние кои можат да се слушнат на стриминг платформите. Од тогаш поминаа седум години. Сега таква категорија ќе станат и оние издадени како NFT или незаменливи токени.

Букбокс гледаше : „Еден рез за мртвите“ (зомби-хорор-комедија, 2017)

„Издржи го првиот пола саат“ - беше советот што го добив кога ми го препорачаа овој филм, кој жанровски не е она што изгледа на прв поглед, и покрај сета крв, врескање и пресечени екстремитети.

Корнишон на плафон: уметност вредна 10.000 долари

Станува збор за дело на Мејту Грифин, изложено во Окланд, Нов Зеланд, а всушност потекнува од чизбургер на Мекдоналдс. Критиките се движат помеѓу „генијално“ и „моронско“. Добро што го поставиле високо, бидејќи хигиеничарите сигурно до сега ќе го сределе.

Што е тоа „водно кремирање“?

Процедурата официјално се нарекува алкална хидролиза, а преку неа мртвото тело се распаѓа на течна комбинација од амино киселини, пептиди, соли и сапуни. Велат дека е толку еколошки чиста, што добиената течност може да се пие. 

Барнум-Форер: психологија на измамата

„Имате голема потреба луѓето околу вас да ве ценат и да ви се восхитуваат“. „Некои од вашите амбиции можат да бидат прилично нереалистични“. Повеќето од нас би се согласиле со вакви или слични изјави кога некој би ни кажал дека се однесуваат специфично на нас. Всушност, ова се прилично неодредени описи со кои би можел да се идентификува речиси секој. На оваа карта играат астролозите, читачите на „аури“, но и некои видови тестови на личноста.

Букбокс гледаше: „Излезен од шини“ (документарен, 2016)

Неверојатна приказна за човек, кој заљубен во подземната железница и сите видови транспорт, 32 пати завршил во затвор, поради лажно претставување како возач и кондуктер, и покрај тоа што од таквата измама немало никаква штета.

Зошто Хитлер и Сталин го мразеле есперантото?

Јазикот, од страна на оние на кои не им одговарал светски мир и меѓународна соработката, бил прогласен за резултат на завера на комунисти, Евреи и други непријатели. Биле прогонувани и наследниците на креаторот на есперантото, кои биле убиени во холокаустот.

Еден од најбогатите британски уметници ќе ги гори своите слики

Демиен Хрст, најпознат по препарирањето мртви животни во 1990-тите, ќе изгори илјадници свои слики во рамки на проект кој се фокусира на уметноста како валута.

83-годишната потрага по еден исчезнат вирус

Вакцините кои биле користени за уништување на големите сипаници, и кои се користат и денес против мајмунските, се базирани на непознат вирус кој до сега никој не го идентификувал - патогенски „дух“. И покрај долгата потрага, никој не знае од каде се нашол во вакцините, ниту пак дали се уште постои во дивина.

Годината кога среде лето паѓал снег

Историјата на природните катастрофи е полна со поплави, земјотреси па дури и астероиди, но некои од најфасцинантните имаат врска со вулкански ерупции. Една од помалку познатите довеле до тоа годината во којашто се случила да нема сонце.

Кога Ерик Сати ги фотографирал Дебиси и Стравински

Двајца големи композитори пред објективот, еден зад него. Портретот е датиран на почетокот на 1910-тите, а на него освен двата лика се гледа библиотеката и репродукциите на јапонски графики во работната соба на Дебиси, во чиј дом е направена фотографијата.

Букбокс гледаше: „Мечката“ (серија, 2022)

Има нешто во жанрот „приказни од ресторанските кујни“ што прави тука да лежат многу дебели и динстани зајци, полнети со смеса од акција, трилер и комедија. Претпоставката е дека дури и да пуштиш само снимки од безбедносна камера зад пултот на кој и да е фенси ресторан или крајпатна кафана ќе добиеш нешто многу повозбудливо од денешните алгоритамски скроени нарации. Но ако во сето тоа уфрлиш и асли ликови и судбини, тогаш зајакот е веќе мишелински.

Oд каде изразот „паѓаат ко муви“?

Ако живи суштества паѓаат ко муви тоа обично не е добра вест. Всушност, и потеклото на изразот, кој се среќава во повеќе јазици, па и во македонскиот, е поврзано со една таква масовна катастрофа. Но зошто токму мувите се одбрани како идеални „паѓачи“?

Библиотеки, ама за алати

Како форма на штедење и намалување на отпадот, библиотеките за алати им овозможуваат на членовите да позајмат косилка, тример, пила и други алатки , но и да добијат совети и специјализирани курсеви. За позајмениот алат не се наплаќа, освен годишна членарина.

Морбус Балканус - навредлив термин за хипохондрични мигранти

Луѓето од различни културни контексти ја доживуваат и ја изразуваат својата болест на различни начини. Доколку притоа не го зборуваат јазикот на земјата во којашто се дојдени, работите стануваат уште покомплицирани. Во германските говорни подрачја постои квази-дијагноза за нив. Всушност, ним не им е ништо, туку се само „медитеранци“, „балканци“ или „од Босфорот“.

Предокот на Мис Пиги: кога таткото на креаторот на Мапетите правел марионети од Хитлер

Во 1930-тите таткото на Френк Оз, Исидор (Мајк) Ознович направил марионета на Хитлер која се користела во пародични претстави. Долго време била закопана во земја, па најдена на таван. Таа сега ќе биде дел од изложба во Современиот еврејски музеј во Сан Франциско.

Книжарницата отворена 24 часа каде се плаќа „на доверба“

Велшкото гратче Хај-он-Вај е преполно со прекрасни книжарници со изданија од втора рака и затоа е прогласено за Светски град на книгите. Помеѓу бројните книжарници, една се издвојува и по работното време, и по принципот на наплата.

„Брдсонг проџект“: 220 познати музичари, актери и писатели оддаваат почит на птиците

Птиците се оригиналните музичари. Ова е појдовната точка на „Проект птичја песна“ на Здружението Одибон, американска непрофитна организација посветена на конзервација на птиците и нивните живеалишта, формирана во 1905.  Во него веќе се вклучени познати музичари, писатели и уметници, а планот е нивниот број да достигне 220.

Букбокс гледаше: „Крадецот, неговата жена и кануто“ (мини-серија, 2022)

Траги-комична вистинска приказна за сопруг кој одлучува да ја лажира сопствената смрт поради долгови. И сопругата која иако неволно, сепак го следи неговиот луд план.

Потеклото на еден од најдолгите зборови во англискиот јазик

Зборот кој ќе ви го искрши јазикот не е во вообичаена употреба, но неговото потекло од латинскиот е всушност резултат на игрива комбинација на неколку термини со исто значење во едно. Бил најдолг во првото издание на Оксфордскиот речник на англискиот јазик, но во второто приматот му го зел друг, уште подолг.