Bookbox

Денес повеќето луѓе немаат потреба да учат рутински работи за да преживеат. Но проблемот е што кога нешто не е неопходно, најчесто не го правиме. Во минатото луѓето биле мотивирани од принципот на „морков и стап“ – од една страна награда и признание за стекнати вештини, од друга, притисок од секојдневието што барало пракса. Денес тие стимули ги нема.

Во дигиталната ера, инфлуенсерите и подкастерите сè почесто ја преземаат улогата на јавни арбитри за тоа што е вистина, па и во научна смисла. Во последно време цел на нивните напади стана и академската физика. Влијателни фигури (не шарлатани, туку асли научници, со богати биографии) ја прикажуваат физиката како затворена, корумпирана елита. Ова ја загрижува пошироката научната заедница поради потенцијалните последици врз јавната доверба и финансирањето на науката.

Од секс-симбол до филмски визионер: замина Роберт Редфорд

Актерот со огромна филмска харизма кој подоцна стана оскаровски режисер, почина денес, 16.09. на 89-годишна возраст во својот дом во Јута. Веста ја соопшти неговата публицистка, велејќи дека починал мирно, во сон.

Старецот и рибата: народната приказна што објаснува како ВИ ќе го реконфигурира човештвото

Германска бајка регистрирана од браќата Грим (којашто можеби ја има и кај нас во некоја верзија) го илустрира што ни се случува во добата на вештачката интелигенција. Приказната за рибарот и неговата жена станува метафора за модерните „волшебни риби“ што ни ги остваруваат сите желби преку апликации и алгоритми. Од тоа излегуваме празни и со чувство на вина.

Урми: слаткото цивилизациско задоволство

Плодовите од „Дрвото на животот“ историски патувале од Месопотамија до САД, засладувајќи им ги телата и душите на многумина. Денес се особено популарни како замена за бел шеќер во здравите благца. 

„Проблемот Спиноза“ од Ирвин Јалом

Преплетена приказна за два живота, хронолошки разделени со три векови, но врзани со невидливите конци на судбината, кои предизвикуваат еден еврејски филозоф од 17 век да стане опсесија на нацистички идеолог од 20-тиот.

„Дали Супермен има правено сунет?“ прогласен за најчуден наслов на книга за 2021

Со задоволство традиционално ја следиме наградата Дијаграм, која ги зема предвид насмешните, најчудните и најбизарните книжевни наслови. Минатата година тоа беше „Кучето што моча крај патот“. Ама оваа конкуренцијата била појака.

Кога сме почнале да го мериме времето во недели?

Седмицата или неделата е најскорешна од нашите мерки за време. Па сепак, денес е невозможно без неа да се замисли организацијата и на колективниот живот, и на индивидуалните активности.

A, Б, В: необичната историја на подредувањето по азбучен редослед

Без оглед дали е абецеда, азбука или алфабет, подредувањето на нештата по утврден редослед на почетната буква може да изгледа неутрално и без големо значење. Но престанува да биде такво кога ќе се спореди со не-алфабетски јазици, кои се потпираат на идеограми или слогови, и кои често се приморани да се прилагодат на глобалната доминација на oние другите.

Запознајте го заборавениот „руски Пруст“

Животот и делото на Јури Фелсен, кој бил убиен во Аушвиц во 1943, се актуелизира по најавите дека негов роман конечно ќе биде преведен на англиски.

Maкедонските песни во малку познатата француска збирка звучни цилиндри од 1900-те

Лео Азулај денес не е многу познато име. Француски лекар и антрополог, тој во 1900-тите започнал амбициозен проект, правење збирка на звуци од целиот свет. Помеѓу материјалите има и такви од Македонија. 

По 16 години ослободен погрешно обвинетиот за силување на писателката Алис Себолд

Алис Себолд, најпозната по својот роман „Прекрасни коски“ по кој Питер Џексон („Господар на прстените“) сними филм, во 1999 напиша мемоар во кој клучен момент е силувањето коешто го преживеала во 1981. Сега таа му се извинува на човек кој поминал 16 години зад решетки за дело кое не го сторил. 

Самурајот што го запознал папата и станал жител на Рим

Тоа дека Европејци патувале, тргувале или вршеле мисионерски дејности и низ најзабаталените краишта на светот е познато, како и честите негативни последици од истото. Но обратните примери се поретки и оттаму поинтересни. На пример како во 17 век еден јапонски самурај дошол во Европа.

Зошто инсектите се почувствителни отколку што изгледаат?

Тоа дека една лебарка или винска мушичка би можела да има чувства, дури и за басна звучи претерано. Но како што се трупаат докази за истото, изгледа ќе треба да се преиспита нашиот емоционално потценувачки став кон овие суштества.

Псоријаза: кожната болест што ги поврзува Џон Апдајк, Пабло Ескобар и Владимир Набоков

„Кожа“, нова книга на Серџо дел Молино, ја бара причината за екстремните однесувања на славни личности на место каде што никој до сега не чепнал - во болестите на нивната кожа.

Жозефин Бејкер - првата музичарка која ќе почива во друштво на Волтер и Зола

Жозефин Бејкер е првата Американка, прва музичарка и прва црна жена која утре, 30.11, ќе биде „пантеноизирана“, односно погребана на истото место со најславните француски писатели и политичари.

Племињата кои чекаат да пристигне „товарот“ на белиот човек

Се нарекуваат „карго“ култови и се состојат од верувања на изолирани островски култури дека со изведување ритуали може да се поттикне технолошки поразвиено општество и да се добијат потребни материјални нешта кои би им го олеснило животот. „Каргото“ може да биде и во форма на мистичен бел пророк.

„Вистинското место“ (2017)

Во маалско бистро секој ден и по цел ден седи човек со црн тефтер на масата. Кај него доаѓаат луѓе кои имаат некаква голема желба. Тој ги сослушува и им кажува кој е условот таа да им се исполни. До каде се подготвени да одат пореметувајќи ја рамнотежата во космосот?

Парадоксот на калинката

На латински нејзиното име е комбинација на pomum - jаболко и granatum - зрнесто. Во различни митологии таа има де исцелително дејство, де се поврзува со смртта. Еднаш е афродизијак и лек за неплодност, друг пат е контрацептив. Речиси и да нема друга овошка со толку обемен список на спротивставени значења. 

Зошто приказните се како дрога?

Ставени во ситуација да бираат помеѓу електричен шок и десет минути седење мирен на столче во празна соба, голем процент на луѓе го бираат првото. Затоа што им е потребно нешто да им ги стиши внатрешните гласови. А има ли подобро од тоа наместо да ги слушаш сопствените мисли, тоа да биде нечија туѓа интересна приказна?

Љубов ли е ова или лимеранца?

Како што човек старее и зрее, така би требало да созрева и начинот на којшто тој формира и одржува романтични врски. Но кај некои луѓе чувството на интензивно заљубување никогаш не престанува. И тоа не е толку романтично колку што звучи.

„Белиот меч“ (документарен, 2012)

Филм за човек кој поради генетско нарушување го загубил видот, но не се откажал од тоа да работи на својата самодоверба и вештини. Со помош на посветени учители, почнал да тренира аикидо, а сега самиот подучува други слепи лица како да се одбранат доколку бидат физички нападнати. 

Човекот кој правел накит за сиромашните

Во Сараево во 2018 излезе книга на Предраг Финци, „За книжевноста и писателите“. Во неа тој со кратки текстови се осврнува на дури 123 автори. Меѓу другото наведува и една вињета за Бертолд Брехт.

Овој книжевен осврт го има напишано робот

Кога критичарот на Њујорк Тајмс седнал да пишува рецензија за нова книга за вештачка интелигенција, на памет му паднала интересна идеја - а што па тој да се мачи, кога за него работата може да ја заврши машина?

Дали животните се заљубуваат?

Знаеме дека животните се парат, воспоставуваат емоционални врски и понекогаш заеднички го одгледуваат потомството. Но дали чувствуваат љубов онака како што ја сфаќаме ние, луѓето?

„Вени на светот“ (2020)

Колку често имаме прилика да видиме монголски филм, да го слушнеме јазикот и да го впиеме широкиот пејзаж во којшто живеат номадските народи во оваа земја? Во јуртите е топло и безбедно, но среде непрегледните пасишта се појавуваат странски компании и диви копачи на злато кои се закануваат да го уништат традиционалниот начин на живот, и животот воопшто.

Човекот кој го собори рекордот за престој под земја

Се викал Милутин Вељковиќ и доброволно бил соѕидан во пештерата Самар кај Сврљиг, Србија, од јуни 1969 до крајот на септември 1970.

Во древен Рим носењето траорна облека било чин на политички отпор

Кога некој во римскиот Сенат сакал да влијае врз јавното мислење и да изрази отпор кон некаква одлука, тој и неговите сојузници ги соблекувале вообичаените, и облекувале валкани и ветви тоги што се правело и при тажење за починат. 

Шпанците бараат муабет пред кооперација да влезе на листата на културно наследство на УНЕСКО

Гратчето Алгар има околу 1400 жители, кои по напорниот работен ден си седнуваат пред куќа или пред локалниот дуќан и се релаксираат низ заеднички разговор и дружба. Сега бараат оваа традиција да се заштити, како „спротивна на социјалните медиуми“.