Bookbox

Истражувачот Фред Рамсдел уште не знае дека е добитник на Нобелова награда за медицина, која беше соопштена вчера, 6.10., бидејќи човекот си заминал на планина без интернет и телефон. Си го чува здравјето, aj ти.

Во источна Македонија живее група турско, муслиманско население, со карактеристична женска носија во „пембе“ бои. Се викаат Јуруци, но во македонската етнологија нивното име и обичаи не би биле толку познати да не е етнологот Елизабета Конеска. Таа од 2002 до денес, значи повеќе од дваесет години, ги следи промените во оваа заедница и е првиот човек на кого помислив кога слушнав дека се снима игран филм, во кои ликовите се токму од јуручките села. На првиот ден од неговото кино-прикажување во Синеплекс, таа беше и првата на којашто и пишав дали сака да го гледаме филмот.

Букбокс гледанка: „Стив“ или за уморот на спасителите (2025)

„Стентон Вуд“ (наречен уште и „Последна надеж“) е дом за проблематични момчиња што општеството веќе ги отпишало. Стив (Килијан Марфи), неговиот директор, се бори и со сопствените демони и со предизвиците на системот, кому воопшто не му е гајле за овие „криминалци“ и „животни“. Во овој динамичен филм, спасителите и воопшто хуманоста се оние кои ја губат енергијата и битката. 

„Кинеската соба“ на вештачката интелигенција

Во далечната 1980 еден филозоф опишува мисловен експеримент, кој во следните неколку децении ќе стане најшироко анализираниот аргумент во когнитивната наука, а денес задира во природата на ВИ. Откако неодамна почина на 93 години, Џон Серл ќе биде запаметен токму по него. 

11-то издание на Меѓународниот фестивал на етнографски филм ЕТНОФФ

На 6 и 7 октомври 2025 (понеделник и вторник) од 19 часот ќе се одржи 11-тото издание на Меѓународниот фестивал на етнографски филм - ЕТНОФФ. Богатата програма содржи филмови од различни делови на светот кои ја истражуваат универзалната човечка состојба, но и опишуваат специфични културни контексти. Влезот е бесплатен!

Кој стои зад писателскиот псевдоним Сајленс Дугуд?

Низ историјата многу почест пример бил жена да земе лажно име на машки автор, за нејзиното дело да може без проблем да биде објавено и рецензирано без предрасуди кон нејзиниот пол. Но еден познат изумител и писател го направил обратното - измислил псевдоним и лик на постара жена-вдовица под чие име објавувал во локалните весници.

Крадецот на книги кој ја празнел Националната библиотека во Загреб - кога го фатиле се самоубил, а парите никогаш не се најдени

Александар Милес пет години дрско ги изнесувал највредните книги од хрватската НУБ и ги продавал во земјата и во странство, заработувајќи милиони. Го разоткриле кога негов соработник бил фатен на граница со книга чие потекло не можел да го објасни. Од тој момент натаму се плете мистериозна приказна која до денес не е разјаснета. 

Необичната школка со хиероглифски ознаки

Lioconcha hieroglypica е вид морска школка, која може да се најде на Хаваите, Филипините и на Маршаловите острови во Пацификот. На прв поглед изгледа ко на неа некој со мастило да нанесувал некакво тајно писмо.

Букбокс гледаше: „Неверојатниот живот на Ибелин“(2024)  или приказната за хендикепираното момче што живееше таен гејмерски живот

Нов документарец на Нетфликс најпрвин изгледа само како трогателна приказна за момче кое умира на 25 години од дегенеративна мускулна болест, не исполнувајќи ги основните човечки копнежи - љубов, пријателство. Но по неговата смрт се открива дека дури и трајно врзан за количка, а во последните месеци со едвај подвижни дланки, тој успеал да навлезе во свет во кој бил прифатен и повеќе жив отколку во „реалноста“.

Дали депресијата е заразна?

Заразната природа на бактериските или вирусните инфекции се добро познати. Ако некој ти кашла во лице, а е болен од грип, има шанси и ти наскоро да заболиш. Но што е со менталното здравје? 

Зошто духовите викаат „буууу!“?

Луѓето имаат извикувано „буу“ или верзија од истото, за да ги уплашат другите, од средината на 16 век. Ама духовите? Изгледа дека тие малку подоцна ја научиле финтата.

Дали и вие живеете во состојба на божествена неисполнетост?

„Најисполнетите луѓе кои ги познавам имаат две особини. Тие се незапирливо љубопитни - за нови идеи, искуства, информации и луѓе. Истовремено, изгледа како да живеат во состојба на континуирана, самонаметната несреќност“.

Oд бугарски пазар на робови до изворот на Нил - неверојатната приказна за лејди Бејкер

Била позната под повеќе имиња - Флоренс Барбара Мари Финијан или Флорика Марија Сас, или Барбара Марија Шаш. Родена 1841 во Трансилванија, во средината на 19 век дел од кралството Унгарија, таа од сираче станала робинка, па авантуристка која го истражувала изворот на Нил, за на крај да почине како англиска лејди.

Дали може да се фотографира дух?

Вилијам Хоуп тврдел дека може да го документира присуството на духови во моментот на сликањето. Контроверзните слики кои тој ги направил сега ни помагаат да ја разбереме историјата на фотографијата. 

Кога нацистите дошле на власт, овој еврејски актер ја презел улогата на својот живот

Откако бил избркан од германската сцена во 1934 од антисемитските струи, Лео Ројс нашол неверојатен начин да се скрие пред очите на сите. Се преправил во селанец од Алпите, пуштил брада, си ја обелил косата и почнал да добива улоги поради својата „аматерска автентичност“. Кога пак пребегнал во Холивуд, таму играл - нацисти!

Букбокс гледаше: „Не оставај трага“ (2018)

Прекрасен филм, направен според вистинска приказна, за татко и ќерка кои се обидуваат да живеат во шума, изолирани од институции, шопинг молови, компјутери и телефони. 

Интересни детали од „Сони Бој“ - новата автобиографија на Ал Пачино

Во мемоарот холивудската легенда го документира својот динамичен живот на начин кој е опишан како искрен и весел. Сепак помеѓу спомените има и по некои трауматични. На пример кога на 10-годишна возраст си го повредил пенисот.

„Пукам од енергија“ - за изворот на силата да постоиш

Има десетици облици на енергија, од хемиска, гравитациска, електромагнетна, до нуклеарна, термална, енергија на ветерот. Зошто човечката енергија не се појавува на вакви листи? Што подразбираме всушност под овој термин?

Што е тоа „ефект на коктел забава“?

Селективното слушање, познато и како „ефект на коктел забава“, е способноста да разликуваме и да се фокусираме само на еден звук во присуство на други со кои тој конкретен звук се „натпреварува“. Накратко - она што нè интересира го слушаме, другото го игнорираме како позадинска врева.

Речиси 20.000 потписи на петиција на креативци против тренирањето ВИ на нивни дела

Бjoрн Улвеус од АББА, актерката Џулијан Мур и пејачот Тој Јорк се помеѓу потписниците на изјава од претставници на креативните индустрии кои се противат компаниите да ги користат нивните ликови, гласови и дела за тренирање на вештачка интелигенција.

Букбокс гледаше: „Ли“ (2024)

Биографски филм за американската фоторепортерка Елизабет „Ли“ Милер, која во текот на Втората светска војна била воен дописник на „Вог“. Зошто до скоро не знаевме за неа? Затоа што самата не го сакала тоа. 

Крв од течно чоколадо: зошто Хичкок го снимал „Психо“ во црно-бело?

Во 1960, кога излегол „Психо“, Хичкок веќе бил етаблиран помеѓу големите имиња на „златното доба“ на Холивуд. Но овој филм го зацементирал неговиот статус и придонел за создавање на стилистичката придавка „хичкоковско“. Иако повеќето филмови тогаш веќе се снимале во колор, големиот режисер донел поинаква одлука.

„Maшината на Хабермас“ му е мајката!

Основачот на лабораторијата за вештачка интелигенција ДипМајнд на Гугл неодамна се закити со Нобелова за хемија, за предвидување на структурата на протеините. Но сега тој ја аплицира технологијата за создавање на алатка која би требало да помогне во креирање консензус по какво и да е прашање за кое има крајно спротивставени мислења. 

Зошто Нетфликс толку бргу укинува серии?

Најново откажување на серија на Нетфликс е „Каос“ - сатиричната адаптација на старогрчки митови во современи услови, со Џеф Голдблум во главната улога на Ѕевс. Фановите се револтирани, но дали навистина сите оние што се бунат ја гледале серијата или само креваат џева?

Докторот што пренесе 250 психијатриски пациенти со воз од Белград до Загреб за да им обезбеди пристоен дом

„Ако тука можеле да живеат грофови, зошто не и душевно болни?“ - рекол доктор Иван Барбот, невропсихијатар и управник на Душевната болница во Белград по силната борба со администрацијата и голем број неуспешни обиди да го реши сместувањето на своите пациенти. Објектот што го имал предвид бил на 40 километри од Загреб, а во него претходно навистина живеел аристократ. 

Букбокс гледаше: „Супстанцата“ (2024)

Ова е паметен филм, кој  заведувајќи со глетки на млади, еластични тела со затегната кожа и кренати задници, истовремено го казнува тоа наше алчно око со сцени на екстремна грдост, вперувајќи го прстот со долг пожолтен нокт и старечки дамки обратно - од огледалото, кон „матриксот“ на неговиот одраз.

Она што прави некои живи организми да светат се вика - луциферин!

На вчерашниот прв ден од конференцијата „Наука за деца“ требаше да биде нели, за деца. Ама и на некои возрасни им се отворија очите од едно хемиско-етимолошко сознание.

Tajното оружје против нацистите на Черчил била - неговата снаа

Памела Хариман има навистина интересна биографија. Се смета за „најголемата куртизана на својата ера“, а децении по нејзината смрт за неа се уште има поделени мислења - дали била многу лукав играч на светската политичка сцена или само бесрамно алчна за пари и слава. Можеби двете?

Специјалните клавири произведени за американската војска во Втората светска војна

Се викале Виктори Вертикал и биле пијана произведени од Стенвеј специјално за американската армија. Имале и посебна, транспортна кутија која ги штитела од оштетувања. Целта била преку музика да се крева моралот на војската, и во тоа овие инструменти сигурно помогнале.