Bookbox

Погледнете си ги рацете. Левата и десната изгледаат исто, но ако се обидете да ги ставите една врз друга, тие не можат совршено да се поклопат. Тоа е затоа што тие се огледални слики, но не се идентични. Во хемијата, оваа појава се нарекува хиралност, и се јавува кога молекулата има таква структура што не може да се совпаѓа со својата огледална слика. Ако ова не се земе предвид, на пример во фармацијата, можни се фатални последици кои се случиле во 1960-тите во 46 земји во светот.

Повеќе од една третина од 40-те најпреведувани книжевни наслови за 2025-та се од јапонски автори. Меѓу нив секако е Харуки Мураками, но и помлади и помалку познати автори вон Јапонија. Карактеристично е и што повеќето се - жени.

Стигмергија - ако секој си ја гледа својата работа и ги инспирира останатите да го прават истото

Термитите и мравките немаат некаков Це-ка кој донесува петгодишни планови, издава наредби и координира. Секој работник е комплетно незаинтересиран каква форма ќе има финалната мега-структура. Па сепак работат цело време, и работат добро. Можно ли е да научиме нешто од нив?

Наскоро серија со Стујарт од „Биг бенг тиори“

„Стујарт не успева да ја спаси вселената“ официјално доби зелено светло од ХБО. Едвај чекаме да ја видиме серијата посветена на овој шармантен продавач на стрипови кој никако не успева да продаде доволно за да не спие во сопствената продавница.

Британскиот образовен експеримент од 1960-тите кои оставил неписмени цели генерации

Почетната наставна азбука (Initial Teaching Alphabet – ITA) бил радикален, но слабо познат образовен експеримент спроведен во британските училишта (и во други англофонски земји). Таа требало да им помогне на децата побрзо да научат да читаат, преку поинтуитивен правопис, но всушност ги сменила основите на писменоста за десетици илјади деца. Потоа таинствено исчезнала, но не без последици.

Мравја хирургија: прв регистриран случај на ампутација што не е изведена од човек

Изминатата недела не беше богата само со вести од политиката, воените жаришта и спортот. Имаше нешто и од науката, и тоа поврзана со суштества на кои вообичаено не им се придава големо значење. На пример тоа дека мравки знаат да дијагностицираат проблем помеѓу своите и да го решат со животоспасувачка ампутација, за да не се инфицира целото тело. 

Човекот што го спаси облакодерот

Во 1965 во Чикаго започнала градбата на нешто што требало да биде највисоката зграда во САД и втора по висина во светот. Тоа е време кога облакодерите веќе не биле толку модерни, туку биле сметани за непотребно скапи и ризични. 100-катницата сепак не била ризична само поради висината, туку и поради ветровитоста и мочуришниот терен на овој град. Една позната „пророчка“ предвидела дека објектот ќе се сруши. Главниот инженер и дизајнер кога го слушнал ова се насмеал. Но набргу насмевката му се замрзнала, кога добил вест дека објектот тоне. Тоа можело да значи не само крај на неговата кариера, туку и крај на облакодерите како такви. 

Како серијата „Вип“ ја предвиде рокадата Бајден-Харис

Политичката сатира закитена со неколку Еми награди, со Џулија Луис-Драјфус во главната улога, иако смешна, на моменти знае да биде исто толку напорна исто колку и следењето на политичките игри на американската реална политичка сцена - цинизам, тотално отсуство на емпатија, „византиски“ игри. Последната епизода е емитувана пред пет години, a сега доживува обновен интерес, поради чудни совпаѓања на нарацијата од третата сезона натаму.

Кијану Ривс: „Цело време мислам на смрт“

Насловот може да звучи морничаво, но не и за славниот актер. Тој во ваквата мисла наоѓа основа за благодарност, дека се уште дишеме и имаме можност нешто да направиме. На пример, како и тој, да објавиме прв роман. 

Актерите што им читаат на пациенти со мозочен удар

Во болници низ Британија, актерската група ИнтерАкт им овозможува дружење и читање од омилените книги на пациентите. Дали е утописки да се замисли нешто вакво кај нас?

Генерал Патон, Тарзан и Фелипе Шести: познати личности кои биле и Олимпијци

Списокот вклучува членови на европски кралски семејства, двојникот на Дарт Вејдер и американски генерал од Втората светска војна.

Букбокс гледаше: „Вон бесконечно долгите две минути“ (2020)

Снимен е во текот на пандемијата во тек на само една недела, а премиерата се одржала пред 12 луѓе. Но микро-буџетскиот јапонски филм и денес масовно се споделува и поради начинот на кој е снимен (во еден кадар) и поради темите кои ги начнува, за судбината наспроти слободната волја. 

Зошто велиме „штурци“ кога е тивко?

Звукот на штурците може да достигне и до 100 децибели (еквивалент на звук што го испушта мотор на далечина од 1 метар). Тогаш зошто го користиме како асоцијација на тишина или отсутво на реакција?

19 јули 2024 - денот кога пингвинчето на Линукс има причина да се смешка

Денот кога половина свет е во дефект поради технички пропусти во надградувањето на Виндоус, и кој веројатно ќе биде прогласен за најголем компјутерски испад во историјата, се доживува како победа на оние кои цело време заговараат отворени и бесплатни oперативни системи. Мемињата што го преплавија интернет го содржат препознатливото знакче на Линукс наспроти синиот „екран на смртта“ на Мајкрософт. 

Гозе ута - јапонската традиција на слепи пејачки која се одржува во живот

Традицијата потекнува од почетокот на 17-тиот век, а нејзиното одржување, меѓу другото, им помагало на слепите жените да заработуваат. Додуша, нивниот живот не бил лесен и подразбирал и одредени правила, меѓу кои и она за целибат.

Зошто е тешко да послушаш совет?

Во древниот индиски еп Махабхарата се опишува конфликт помеѓу две групи кралски наследници. Богот Кришна ги предупредува дека планираната војна ќе води до целосно уништување на обете страни и се обидува да воспостави мир. Лидерот на едната фракција не го послушува, војната започнува со 4 милиони војници. По 18 денови само 11-мина од нив преживуваат. 

Дали би живееле во куќа направена од буковки?

Прво што визуелизираме кога помислуваме на куќа од печурки е онаква од огромни бело-црвени габи со точкички, како во приказните. „Циглите“ добиени од фунги во Намибија не изгледаат така, но можат, како во приказна, да ја решат градежната криза не само во оваа земја, туку и пошироко. 

Јапонскиот Рудолф Валентино - еден од првите секс-симболи на филмската индустрија

Сесуе Хајакава бил номиниран за Оскар за својата улога на лошиот поручник Саито во „Мостот на реката Квај“ од 1957. Ова било кулминација на повеќедецениска холивудска (и европска) кариера во кој човекот кој е сметан за еден од првите филмски секс симболи, но сакал да биде и нешто повеќе отколку егзотичен „зликовец“.

„Хилбили елегија“ или филмот направен по книга на кандидатот за републикански потпретседател на САД

За тазе најавениот „ранинг мејт“ на Трамп во претседателската трка, Џејмс Дејвид Венс, биографските податоци велат дека е политичар, прв маринец-ветеран кој би се нашол на ваква висока позиција и сенатор од Охајо. Но неговата номинација имаше уште една логична последица - актуелизирањето на неговиот мемоар-бестселер од 2016, по кој е направен и филм.

Стекот го сакате попечен или неонско син? - експериментот со храна во необични бои кој никогаш не се случил

Опседнатоста со новитетите во прехранбената индустрија во 1960-тите довел до создавање на мит за постоење на студија во која се проценувале реакции на испитаници на необично обоена храна. Иако не постои релевантен извор за неа, таа со децении е цитирана во академски трудови, но и во медиумите и во уметнички дела. 

Букбокс гледаше на Синедејс: „Сонувачки“ (2024)

Ова е документарец за сонувачки кои, наспроти нормите на своето време, успеале да си го остварат својот сон и во вистински момент да се разбудат, заземајќи си го местото во историјата. Во таа официјална историја често има „дупки“, кои ги пополнуваат ентузијастични неформални архивисти и раскажувачи, како авторите на овој филм. 

Нов „генеративен“ документарец за Брајан Ино кој никогаш не е истиот филм

Ино секогаш бил вклучен во визионерски проекти, па така и сега. Биографскиот филм посветен на половина век негово музицирање и продукциска работа е нешто невидено до сега - собраниот материјал со посебен софтвер дава 52 трилиони различни наративи кои произлегуваат од можните пермутации. 

Пол Мекартни вежба јога за очи, зошто не и вие?

Идејата е едноставна - окото се состои од шест различни мускули на кои, како и на секој мускул, им треба „разгибавање“. Оваа логика ја знаеле уште древните јогини, а на неа нè потсетува никој друг туку стариот добар битлс.

Данок на цитати од комичната серија „Сплетки“

Вработени во музеј во Британија познат по своите фасцинантни лустери, се умориле од слушање референци од конкретна епизода на Only Fools and Horses. Сега, секој што ќе им ја спомне треба да плати данок што ќе оди во купот средства за конзервација.

Кул: како климатизерот променил сè

Работење во канцеларија во тек на топлотен бран во јули. Купување чоколадо што не е направено „чорба“ во август. Според автор на книга посветена на историјата на климатизерот, сите овие нешта не би биле возможни без овој изум.

Анти-салмонела: омилениот хамбургер на Ернест Хемингвеј

Жешко е, купувањето сендвичи по штандови за брза храна е ризично, па зошто да не си се држите до испробани рецепти? Како овој на Нобеловецот не само за литература, туку и за уживања.

Зошто толку многу бајки почнуваат со „Си беше еднаш...“?

Во бајките има елементи кои постојано се повторуваат - од принцези и зли вештерки, до змејови и џуџиња. Но највообичаена заедничка карактеристика е формулата за почеток на раскажување, која има долга историја и практична функција. 

„Ноќните птици“ да ти биле поинтелигентни од оние што стануваат рано

Нешто не ни штима во наодиве, бидејќи во последно време легнуваме со кокошките. Ама па наука си е наука. 

Koму да му се донира бубрег - најнеетичното реално шоу на светот?

На крајот од насловот има прашалник, бидејќи она што на прв поглед изгледа бизарно, имало повисока цел - да внесе едно значајно прашање за донирањето органи на политичката агенда на земја каде тоа не било доволно промовирано како опција за спасување животи.