Bookbox

Погледнете си ги рацете. Левата и десната изгледаат исто, но ако се обидете да ги ставите една врз друга, тие не можат совршено да се поклопат. Тоа е затоа што тие се огледални слики, но не се идентични. Во хемијата, оваа појава се нарекува хиралност, и се јавува кога молекулата има таква структура што не може да се совпаѓа со својата огледална слика. Ако ова не се земе предвид, на пример во фармацијата, можни се фатални последици кои се случиле во 1960-тите во 46 земји во светот.

Повеќе од една третина од 40-те најпреведувани книжевни наслови за 2025-та се од јапонски автори. Меѓу нив секако е Харуки Мураками, но и помлади и помалку познати автори вон Јапонија. Карактеристично е и што повеќето се - жени.

Стигмергија - ако секој си ја гледа својата работа и ги инспирира останатите да го прават истото

Термитите и мравките немаат некаков Це-ка кој донесува петгодишни планови, издава наредби и координира. Секој работник е комплетно незаинтересиран каква форма ќе има финалната мега-структура. Па сепак работат цело време, и работат добро. Можно ли е да научиме нешто од нив?

Наскоро серија со Стујарт од „Биг бенг тиори“

„Стујарт не успева да ја спаси вселената“ официјално доби зелено светло од ХБО. Едвај чекаме да ја видиме серијата посветена на овој шармантен продавач на стрипови кој никако не успева да продаде доволно за да не спие во сопствената продавница.

Британскиот образовен експеримент од 1960-тите кои оставил неписмени цели генерации

Почетната наставна азбука (Initial Teaching Alphabet – ITA) бил радикален, но слабо познат образовен експеримент спроведен во британските училишта (и во други англофонски земји). Таа требало да им помогне на децата побрзо да научат да читаат, преку поинтуитивен правопис, но всушност ги сменила основите на писменоста за десетици илјади деца. Потоа таинствено исчезнала, но не без последици.

Шест пати кога Олимписките игри биле одложени или откажани

Летните Олимписки игри се најголемиот спортски настан во светот, на кој вообичаено се натпреваруваат повеќе од 10.000 спортисти од десетици земји. Но имало и случаи кога вообичаениот распоред на одржување, на секои четири години, бил нарушен.

Заборавениот свештеник кој ги предвидел црните јами - во 1783

Речиси 200 години пред научниците да прифатат дека постојат црни јами (некои ги викаат и „дупки“), британски свештеник по име Џон Mичел објавил изненадувачки визионерски идеи за овие необични космички објекти. Зошто неговото дело не е доволно познато?

„Поротата на медицинарките“ која одредувала дали жените осудени на смрт биле бремени 

Повеќе од седум века, жените во Англија можеле да одбегнат смртна казна доколку се повикаат на „правото на стомакот“ - на тоа дека се бремени. Како судот одредувал дека ова е вистина? Со ангажирање на целосно женски пороти, составени од медицински лица. 

Постхумен скандал со Нобеловката Алис Манро

На 14 мај, на своја 92-годишна возраст, почина писателката и добитничка на Нобелова за книжевност. Беше наречена „титан на кратката проза“ и „канадски Чехов“. Но откако нејзината ќерка неодамна објави текст во кој го открива семејните тајни, ликот на славната авторка за многумина веќе никогаш нема да биде ист.

Кога американската влада буквално изгорела 200 милиони долари

Не ретко низ историјата се случувало за нештото да не падне во непријателски раце тоа да биде уништено, колку и да е скапоцено. На пример толку скапоцено, колку 200 милиони долари во кеш.

Годишен одмор од соништата: на море, како сопственик на книжарница

Нема да морате да се откажете од пливање и сончање. Гратче на шкотско крајбрежје нуди и тоа, но и живеење во книжарница дур ја водите. За некои ова е исполнување на животен сон. 

Нов летен хит: симулатор на косење трева

Постои мислење дека видео игрите се бегство од реалноста - инаку зошто некој би се преправал дека е маринец (Call of Duty), херојски еко-воин кој спречува зла компанија да ја користи духовната енергија на Земјата (Final Fantasy) или фудбалски менаџер (Football Manager). E, ама има и игри кои се тотална спротивност на ова, и се водат во нишата (да, стварно постои) - антиескапизам.

„Големиот бран кај Канагава“ се најде на јапонски банкноти

Во моментов јенот е паднат на најниската вредност во последниве децении. 1000 јени се околу 350 денари и се најчесто користените банкноти во економија која се уште главно се базира на готовина. Со оглед на големиот наплив на туристи во Јапонија поради поволните цени, властите решија да го искористат тоа за промовирање на своето културно наследство токму низ овие банкноти. 

Славниот виенски професор што беше убиен од свој студент

На 22 јуни 1936, додека професорот Мориц Шлик се симнувал по скали на Универзитетот во Виена за да оди на предавање, бил начекан од поранешен студент, Јохан Нелбек, кој го убил со пиштол. Извештајот од кривичниот суд регистрирал дека доктор Шлик бил погоден со 4 куршуми и подлегнал на повредите на самото место. Со тоа згаснал животот на човекот кој од 1924-тата па до тој момент го водел славниот Виенски кружок на мислители кои ја промениле филозофијата на 20 век. 

Супермен, Фродо, Војна на ѕвездите: неверојатниот живот на Киран Шах, најнискиот статист на светот

Британскиот актер тврди дека се појавил во повеќе блокбастери отколку кој и да е друг на Земјата. Гинисовата книга на рекорди го води како најнискиот статист на светот, а освен што е актер тој е и поет. 

Како изгледала емисија од областа на културата на Македонска телевизија во 1983?

Што се 40 години во однос на вечноста? Според ова видео, многу се. Затоа што денес ваква емисија, макар и скромна по своите технички елементи - нема. Затоа што ретко или воопшто не може да се случи да се одвои телевизиско време за актер што чита извадок од роман. А уште помалку за на целосно црн екран да оди француска шансона направена по стихови на Превер. 

Контроверзна претстава што ќе се игра прв пат по 350 години

Од 1671, кога прв пат била играна, претставата „Заљубениот принц или љубопитниот сопруг“ не се играла поради контроверзните теми со кои си поигрувала нејзината авторка - првата Англичанка која заработувала од пишување драми и поезија.

„Битлџус Битлџус“ на Тим Бартон ќе го отвори Венецијанскиот филмски фестивал

Долго очекуваното продолжение на хитот на режисерот од 1988 ќе ја има својата премиера на престижниот фестивал во август. Од старата постава во него игра само Мајкл Китон.

Дали би каснале чорба од 50.000 години стар бизон?

Кога животот ти дава замрзнат бизон, организирај вечера за пријателите. Ова била логиката на палеонтолог кој открил целосно сочувано тело од ова животно, кое притоа си добило и прекар.

Доблеста да знаеш кога да се повлечеш

По катастрофалниот настап на актуелниот претседател на САД, Џо Бајден, на дебатата со Трамп од 27 јуни, почна да отчукува часот пред тој да биде повлечен од кампањата или да сфати дека е време самиот да се прогласи за „поранешен“. Некои од неговите колеги - претседатели и функционери се имаат соочено со истиот предизвик, но реагирале различно.

Роботите научија да се смешкаат

Истражувачи од Универзитетот во Токио објавија снимка од нешто што изгледа истовремено и морничаво, и некако слатко. Роботско лице што се смее, со помош на механички „поттикнувачи“ сместени под флексибилен слој од жива кожа. Е сега, дали ни се смешка или ни се потсмева?

Марина Абрамовиќ цели седум минути го замолкна Глестонбери

Ако нешто нема на музички фестивали, тоа е тишина. Но ова се смени вчера (петок) вечер, кога помеѓу два настапа се случи „јавна интервенција“, чија цел беше повикување на мир.

Ехоизам: обратната страна на нарцисоидноста

Нарцисоидноста е опсесија - сакаме да знаеме како да ја препознаеме, дали шефот ни е „нарцис“, дури и домашните миленици. Но многу помалку се зборува за една поинаква а исто така загрижувака појава, поларниот опозит на нарцисоидноста.

Црниот од Пелопонез: еден од највлијателните грчки рапери е од - Гана

Запознајте го „Црниот Морис“ или, во оригинал на грчки, Негрос ту Мориа или „Црниот од Морија“ (средовековно име на Пелопонез). Се претставува како „археолог на мисија да ги откопа и повторно да ги склопи афро-азијатските фрагменти на глобалните конфигурации“ и како иден добитник на Греми за албум од неанглиско говорно подрачје.

Малком Гладвел објавува продолжение на бестселерот „Точка на пресврт“

Kaнадскиот новинар, автор и подкастер, кој од 1996 пишува за Њујоркер до сега има објавено седум книги. Првата, од 2000-тата, „Точка на пресврт“, ја означи серијата бестселери. Сега, 24 години подоцна, Гладвел ќе објави и нејзино продолжение.

Мистериозната тинејџерка - муза на Пабло Пикасо

Неколку пролетни месеци во 1954, меланхоличниот сликар бил маѓепсан од 19-годишна девојка по име Силвет. Од сите жени кои го обележале неговиот живот - а ги имало многу - таа е најенигматичната и најмалку разбраната.

Бандитот од телефонските говорници кој стана милионер

Без оглед на развојот на технологијата и на системот кој превенира злоупотреби, секогаш ќе се најде генијален ум кој ќе го „хакира“, или за милијарди или за ситно. Ама со доволно трпение, и оние вторите можат да се збогатат.

Телхармониум: претходникот на модерниот синтисајзер чии звуци се пренесувале преку телефон

Како и биолошката еволуција, и историјата на музичките инструменти е полна со аномалии и заборавени предци. Една таква опскурност е телхаонимумот, патентиран во 1897.

Тајниот код на лепењето поштенски марки

Денес ни е тешко да замислиме какво техничко чудо била доставата на писма за некој кој живеел во средината на 19 век. Трошоците биле поврзани со километражата на секое поединечно писмо (нешто како плаќање за такси), но плаќал примачот, а не испраќачот. Сепак, сето ова се исплатело бидејќи освен конкретното писмо или картичка, со нив можела да пристигне и важна кодирана порака.