Bookbox

Истражувачот Фред Рамсдел уште не знае дека е добитник на Нобелова награда за медицина, која беше соопштена вчера, 6.10., бидејќи човекот си заминал на планина без интернет и телефон. Си го чува здравјето, aj ти.

Во источна Македонија живее група турско, муслиманско население, со карактеристична женска носија во „пембе“ бои. Се викаат Јуруци, но во македонската етнологија нивното име и обичаи не би биле толку познати да не е етнологот Елизабета Конеска. Таа од 2002 до денес, значи повеќе од дваесет години, ги следи промените во оваа заедница и е првиот човек на кого помислив кога слушнав дека се снима игран филм, во кои ликовите се токму од јуручките села. На првиот ден од неговото кино-прикажување во Синеплекс, таа беше и првата на којашто и пишав дали сака да го гледаме филмот.

Букбокс гледанка: „Стив“ или за уморот на спасителите (2025)

„Стентон Вуд“ (наречен уште и „Последна надеж“) е дом за проблематични момчиња што општеството веќе ги отпишало. Стив (Килијан Марфи), неговиот директор, се бори и со сопствените демони и со предизвиците на системот, кому воопшто не му е гајле за овие „криминалци“ и „животни“. Во овој динамичен филм, спасителите и воопшто хуманоста се оние кои ја губат енергијата и битката. 

„Кинеската соба“ на вештачката интелигенција

Во далечната 1980 еден филозоф опишува мисловен експеримент, кој во следните неколку децении ќе стане најшироко анализираниот аргумент во когнитивната наука, а денес задира во природата на ВИ. Откако неодамна почина на 93 години, Џон Серл ќе биде запаметен токму по него. 

11-то издание на Меѓународниот фестивал на етнографски филм ЕТНОФФ

На 6 и 7 октомври 2025 (понеделник и вторник) од 19 часот ќе се одржи 11-тото издание на Меѓународниот фестивал на етнографски филм - ЕТНОФФ. Богатата програма содржи филмови од различни делови на светот кои ја истражуваат универзалната човечка состојба, но и опишуваат специфични културни контексти. Влезот е бесплатен!

50 години од „Емануела“ - култниот филм што лошо остаре

Во Франција на 20.09. излезе нова верзија на славниот филм од 1974, режиран од Одри Диван, која претходно доби Златен лав во Венеција за моќната драма за абортус, „Хепенинг“. Ако сексуалните авантури на Емануела треба да се пре-раскажат, тоа е затоа што за половина век нештата во областа на сексуалноста се имаат драстично променето. Не самиот секс де, туку социјалните и идеолошките матрици поврзани со него. 

„Смртта не е секогаш тажна“: белгискиот патолог чии книги се бестселери

Морничавите вистински приказни на Филип Боксо (Philippe Boxho) и претходно беа популарни. Но неговата најнова книга од трилогијата, која е оценета како најбизарна и најлуда до сега, е продадена во 300.000 примероци и наскоро ќе биде преведена на 30 јазици.

Букбокс гледаше: „Вил и Харпер“ (документарец, 2024)

Замислете дека сте маж кој последниве триесет години имал многу близок пријател, маж, со кого не само што професионално соработувал туку и пиел по кафани, се тепал и правел други стереотипно „машки“ нешта. Одеднаш, на 61 година, вашиот пријател ви кажува дека ќе стане жена, со цицки, репче и цветни фустани. Дали ќе му понудите да тргнете на пат низ земјата за да го поддржите во оваа идеја?

Книжевна препорака на денот

„Помошно средство за секаква намена за потребите на вашата канцеларија или дом“. Вака гласи препорака со пет ѕвездички на книга на Амазон. Не која било книга, туку учебник со 1279 страници, тврда корица и (навидум) едноставен наслов: „Гравитација“.

Пепел во пепел, ама после под вода: првата подводна гробница на светот

Нептун меморијал риф врши услуги на клиенти кои сакаат нивното последно почивалиште да биде под вода, со тоа што нивната пепел ја вградува во статуи на морски животни или друга форма по избор. 

Шарлот, Емили и Ен не се ни Бронт, ни Бронте, туку Бронти?

Денес, 26.09., излезе вест дека е исправена грешка направена уште пред 85 години, со тоа што во Поетското катче на Вестминстерската опатија презимето на сестрите кои на македонски (српски, бугарски) ги знаеме како БронтE биле напишани без две точки врз е-то. На англиски без тие ознаки некој може да го прочита презимето како „Бронт“, а всушност е Бронти.

Oд каде потекнува идејата за „рамноправност“?

Човечката историја е цик-цак линија на доминација и обиди за регулирање на истата, со развивање на кооперативни начини на живеење. Последново е „цик“-от. А „цак“-от е огромен чекор нaназад во периоди кога поради потреба од работна рака (поради земјоделие или индустрија) хиерархиските структури повторно биле воспоставувани, посилни од претходно. 

Kaранфилче: ароматичниот зачин кој создал империи

Позади еден навидум скромен зачин стои сложена историја на царства и профити, колонијализам и глобализација. Според локалните верувања, пак, растението имало еден куп моќи. Жените од островите го користеле тајно како афродизијак, верувајќи дека го зголемува сексуалниот апетит. Мажите го користеле во време на војна, сметајќи дека ги прави невидливи и оттаму неранливи. 

Сонот на секој твитерџија: направи си своја социјална мрежа и бирај си како ќе ти коментираат

Се вика SocialAI и го овозможува точно тоа - социјализирање со корисници на социјална мрежа слична на Х (Твитер), кои генерираат коментари, совети и дополнувања на секој пост што ќе го направите. Што е финтата? „Корисниците“ се вештачка интелигенција. 

Необичните триаголни писма испраќани во Втората светска војна

Денес самиот чин на рачно пишување писма делува необично, а уште повеќе нивното превиткување во форма на триаголник, со што самите се претворале во коверт. Токму на овој начин се допишувале руските војници за време на Втората светска војна со семејствата дома. 

80-20 или што е тоа принципот на Парето?

Се викал Вилфредо Федерико Дамасо Парето, италијански полимат, кој се занимавал со економија, филозофија, инженерство. Нему можеме да му заблагодариме за популаризацијата на терминот „елита“. По него е наречен и еден битен принцип кој се однесува на микроекономијата, но и на голем дел од остатокот од животот.

Синот на Нобеловецот Кензабуро Ое е слеп и едвај зборува, но има продадено милиони албуми со своја музика

Хикари Ое се родил аутистичен и со пречки во развојот. Докторите се обиделе да ги убедат родителите дека треба да го остават да умре. Тие одбиле и се одлучиле за операција на мозокот после која тој останал слеп, епилептичен и со ограничена физичка координација. Но еден ден сосема тивкиот Хикари реагирал на звук на птица.

Човечки геном складиран на мемориски кристал кој трае 'вечно'

Научници од Универзитетот во Саутхемптон во Британија успеале да нац'цкаат цел човечки геном на 5Д мемориски кристал - револуционерен формат за складирање податоци за кој велат дека може да опстане милијарди години и од него (ако затреба) да се реставрира целото човештво.

Кој бил првиот ди-џеј на светот?

Вистинското име му било Клаус Кирини, а станал диџеј од - досада. Местото е Ахен, клубот се викал Скоч, а сè почнало кога немајќи локален бенд таа вечер во 1959-та (или несакајќи да троши пари на музичари) газдата поставил грамофон среде салата. Клаус почнал да пушта плочи и да ги најавува на микрофон. 

Букбокс гледаше: „Островот на милијардерите“ (серија, 2024)

Звучи како наслов на реално шоу во кое натпреварувачи на пуст остров се обидуваат да станат милијардери со тоа што ќе минат низ опасни предизвици на преживување. Ама не - ова е норвешка верзија на „Сксешн“, но ни од далеку толку напната и античко-трагична како неа. Сепак, има шарм во тоа да следиш сплетки во бизнис со лосос, на тотално неразбирлив јазик, со убави пејзажи и заплети кои вклучуваат физичко кинење рибарски мрежи, а не просто шпекулирање со бројки онлајн.

Првата жена која се кандидирала за претседател на САД била брокерка, спиритуалистка и промотор на слободна љубов

Многу пред Хилари Клинтон и Камала Харис да се кандидираат за претседателки на САД, Викторија Клафлин Вудхал го направила тоа за време на американските избори од 1872. Нејзиниот револуционерен, иако неуспешен обид, сепак не бил единствениот повод што нејзиното име често се појавувало во медиумите. Ја нарекувале „вештерката-брокер“, а таа носела мини-здолништа и знаела и повеќе пати да се разведе од истиот човек ако ја изнервирал.

Емпатијата е полесна ако сите ја имаат

Можеби звучи преочигледно за воопшто да стои како наслов - ако на сочувство и разбирачка се враќа со истото, тогаш е полесно да се одржи таквата атмосфера и да се поттикнува кај други. Ама она што е очигледно и логично не значи дека е и лесно да се постигне, нели?

Човекот што го смисли терминот „презентеизам“ e против „диносаурусите“ што бараат работа од канцеларија

Сер Кери Купер, американско-британски психолог и професор на Универзитетот во Манчестер, е автор на термин кој во 1980-тите почна да опишува луѓе кои се постојано физички присутни на работното место и подолго од потребното или за да покажат дека работат напорно дури и кога тоа не е навистина така, а поради страв од отпуштање. Сега истиот тој Купер вели дека враќањето на принципот на канцелариска работа е дел од истата таа шема, која му штети на менталното здравје и на крајот на краиштата штети и на продуктивноста.

На 29 години почина Микела Де Принс, балерината-сираче од војната во Сиера Леоне. По 24 часа почина и жената што ја посвои

За неа пишувавме уште пред речиси десет години кога излезе нејзината автобиографија, „Надеж во балетанка“. Родена како Мабинту Бангура, Микела го добила своето ново име кога била посвоена од Елејн Де Принс и нејзиниот сопруг, со кого имале вдомено вкупно единаесет деца погодени од различни несреќи. Еден ден по Микела умира и нејзината мајка. 

Како серијата „Шогун“ игра со важноста на преводот

На неодамнешното доделување на наградите „Еми“, серијата во десет продолженија, „Шогун“, стана првата од неанглиско говорно подрачје што го доби ова признание во категоријата драма. Хиројуки Санада и Ана Саваи се првите јапонски актери што некогаш добиле Еми. Популарноста на серијата поттикнува различни анализи, а една од поинтересните има врска со преводот.

Вакво може да направиме - село на видовити

Лили Дејл во државата Њујорк има вкупно 275 жители. Од нив дури 50 се регистрирани како посредници со оностраното (што би се рекло - „медиуми“) и се активни во текот на целата година. Ви гледаме далечен пат...

Политичка стратегија „Мртва мачка на маса“

„Дедкетинг“ или мртвомачкосување е политичка стратегија при која во јавноста намерно се пласира шокантна најава за да се сврти вниманието од реални проблеми или недостатоци во друга област. Ви текнува за што зборуваме, нели?

Букбокс гледаше: „Дванаесетмината нежни“ (1991) или јапонска верзија на еден класик

Израдувани од веста дека во МНТ се подготвува верзија на „12-мината гневни“, антологискиот текст на Реџиналд Роуз, со ѕвездена екипа на македонското глумиште, решивме да се потсетиме на него и на неколкуте филмски адаптации за коишто знаевме. Ама имало една што ни избегала.