Букбокс гледаше на Синедејс: „Татко мајка сестра брат“ (2025)

Новогодишните празници се веројатно најдоброто време да се гледа овој филм. Упатени на традицијата да се соберат околу софрата, семејствата го прават тоа дури и кога таквите изнасилени средби само ја подгреваат тензијата и ја ладат сармата. Ако вашето не е помеѓу таквите, блазе си ви - тогаш ќе можете со интелектуална дистанца (можеби дури и доза на здодевност) да ги проследите напнатите тишини и невербалните сигнали со кои изобилуваат трите приказни во најновиот филм на Џармуш, чија европска кино премиера се одржа вчера, 7.12. во склоп на Синедејс, во преполнетата сала на кино Фросина. 

What makes a house grand, it ain't the roof or the doors
If there's love in a house, it's a palace for sure
Without love it ain't nothin' 
but a house, a house where nobody lives

- "A House Where Nobody Lives" (Tom Waits)

Антологискиот формат Џармуш го има истражувано и претходно, во прекрасниот „Ноќ на земјата“ (1991), кој се состоеше од пет делови - вињети од една вечер на таксисти во пет светски градови. Трите епизоди во „Мајка татко...“, пак, ги поврзува темата на семејството и отуѓеноста. Такси возилата во „Ноќ на земјата“ беа „лиминални“ места, истовремено изолирани но и подвижни микро-светови, барем привремено населени од случајни ликови и нивните приказни. Во „Мајка татко..“ селските куќи среде никаде, трпезариските маси со порцелански чајници и испразнетите апартмани со високи плафони се „замрзнати“ локации - во нив, барем кога семејството е на куп, наместо да заживее, комуникацијата е блокирана, движењата воздржани. Иако во ниту една од приказните не сме упатени во деталите, насетуваме дека го гледаме само врвот на ледениот брег на неискажаното и неискажливото, помеѓу луѓе кои треба да бидат блиски. 

Сепак, тонот на трите дела е различен. Во првиот Емили и Џеф го посетуваат татка си кој живее како вдовец во куќа крај езеро, со за'рѓан камионет крај влезот и само чаша вода (со мраз) за гостите. Поради негови претходни поплаки Џеф често финансиски го поддржувал. Но Емили не е толку сочувствителна и се сомнева дека татко им ги манипулира - особено откако на раката ќе му види оригинал Ролекс. Средбата завршува со учтиви поздрави и ветувања за следна, нешто што претпоставуваме дека нема да се случи уште долго време. Сепак, комичноста на она како таткото се прикажува и како навистина живее пушта зрак светлина врз речиси замрзнатата езерска површина. Водата како извор на животот, Ролексот како симбол на луксуз но и на одминатото време и една загадочна британска изрека ќе се повторуваат без да здосадат и во другите делови. И скејтерите, во слоу моушн. Ако не Оскар, а тогаш барем една пофалница од Академијата за Том Вејтс.

Вториот дел се одвива во Ирска и е за мајка и нејзините две ќерки на нивната годишна чајанка и путер-бисквити (кои патем ги јадат ронка по ронка - со вилушка!). Трпезата е пополна од разговорот, кој пука по шавовите од напнатост и се дуе од празнини. „Фала богу бар им даде од колачите за дома!“ - реагираше пријателка по проекцијата, загрижена за судбината на оние поубавите, со зелен фондан и вишна на врвот, од кои во поинакви семејства и околности би биле измастени штирканите салфети, а крајчињата на усните поцрнети од чоколадото но разлеани во насмевка.

Третиот дел, иако зборува за смрт, сепак е најоптимистичен. Братот и сестрата се сплотени во тагата по родителите кои гинат во авионска несреќа. Можеби дури кога некого ќе го снема го разбираме значењето не само на конкретниот човек, туку и на семејството како прибежиште и дом. Нивниот париски апартман е целосно испразнет, но домот не е ниту покривот, ниту се предметите.

Бeз љубов тој не е ништо, само куќа во која никој не живее. 

Илина, Букбокс

8 декември 2025 - 11:53