Наука

Сакаат Сонцето да ни свети и ноќе

На низата луди проекти за прскање аеросоли во стратосферата за да направат сенка на Земјата за да го спречат глобалното загревање, се појавуваат и спротивни – за рефлексија на сончеви зраци ноќе. Американски стартап собира инвестиции за да постави огромни огледала кои по стемнување ќе насочуваат сончева светлина кон соларни централи. Има мал проблем. Законите на оптиката.

Океански бактерии се привикнале да јадат пластика

Микроорганизми во океанот еволутивно стекнале способност да се хранат со пластиката со која луѓето ги загадија морињата. Во големите длабочини, каде што речиси и нема храна, јаглеродот од цврстата пластика им помага на бактериите да преживеат. Оваа способност нема да ги исчисти океаните, но може да послужи за нови третмани за рециклирање и чистење на копното.

За гостинот во Сончевиот систем не важат гравитациските закони

Како што ни се приближува кометата-натрапник во нашиот Сончев систем, така се повеќе ги збунува, па и ги вознемирува астрофизичарите со своето непримерно однесување. 3I/ATLAS едноставно не се движи по очекуваната патека теоретски дефинирана од гравитацијата и зад себе остава чудна опашка. Тоа физичарите не можат да го објаснат, ако кометата нема сопствен погон.

Шумите се здрави и живи

Песимистичките сценарија на климатските активисти заради влијание врз политиката не ги поштедија ни шумите. Истражување во кое се тврди дека се двојно се зголемил бројот на екстремни пожари предизвика лавина од статии дека „планета е во пламен“ или дека „се движиме кон глобален пекол“. Сега се покажува дека студијата била погрешна. Дивите пожари всушност се намалиле.

Од играње со природата може да ни се стемни

Разните геоинженерски проекти за спречување на глобалното затоплување се многу поризични во реалноста отколку што покажуваат компјутерските моделирања. Тие се само теорија. Во практика постои голема веројатност да излезат од контрола, па не само што Земјата нема значително да се олади, туку може да претрпи катастрофа поголема од климатските промени.

Клима 2024: Без паника

Иако изминатата година беше најтоплата откако се мери температурата, нема причини за паничење и прогнози за глобални катастрофи. Климата си е во ред. Од зголемувањето на нивото на морето до обемот на морскиот мраз, снегот и дождовите, набљудувањата покажуваат дека глобалните климатски трендови остануваат во границите на нормалните природни варијации.

Зимскиот сон ни е во гените

Како што се скратува денот и заладува, животните јадат повеќе, акумулираат масти, метаболизмот им се намалува и телото се подготвува за зимски одмор. И на човек му доаѓа да биде помрзлив, да избегнува активности и да остане во своето топло и безбедно „засолниште“. Науката вели дека сè уште го имаме хардверот за преспивање на зимата, само сме го изгубиле софтверот за активирање. 

Дур трепнеш, вонземјаните ги снемало

Науката се наврати на Карл Саган за да го одговори прашањето на Енрико Ферми: „Каде се сите?“ Овој парадокс на таткото на атомската физика ги судира претпоставките дека сигурно постојат други цивилизации низ космосот - со отсуството на какви било видливи докази за тоа. Вештачката интелигенција прилично го затвора временскиот прозорец за комуникација на една до две децении.

Црните дупки може да се космички мозоци

Астрофизичари забележале големи сличности помеѓу црните дупки и мозокот. Нивната теорија е дека најекстремните тела во универзумот не уништуваат информации, туку ги чуваат и обработуваат, а Универзумот не е само произволен физички систем, туку еволутивен компјутерски или биолошки систем со комплексна невронска мрежа што се протега на космички размери.

Платина од илјадници милијарди долари чека рудари на Месечината

Што сè астрономи нема да откријат на Месечината за да охрабрат мисии за рударење по нејзината површина. Едно време беше вода (која е ептен скапа кога не е на Земјата), па изотоп на хелиум... сега се платина и други ретки метали од дното на периодичниот систем што останале по ударите на комети и астероиди. Копањето би било комерцијално исплатливо, но забрането е од 1967 година.

Снемува инсекти и кај што нема луѓе

Многу видови инсекти, од пеперутки до скакулци, се помасовно исчезнуваат, не само во региони во кои се загрозени од активностите на човекот, туку и во дивина. Нивниот број во изминатите 20 години се намалил и до 70% во региони што не биле допрени од човекот. Тоа сериозно го зголемува ризикот од домино-ефектот, во кој прво страдаат влекачите и птиците, а потоа и цицачите.

Не, морињата не растат

Уште една најавена катастрофа од климатските промени се покажува како неоснована: нивото на морето во светот не расте побрзо отколку пред еден век. Ова не значи дека климатските промени не се случуваат, ниту дека одредени локации не се соочуваат со зголемување на нивото на морето - но значи дека не доаѓа никаква апокалипса по овој основ.

Лесно е да се убие рак во лабораторија

 Нема па нема па по интернет ќе се појави некој бомбастичен наслов за чудесно откритие поврзано со лечење рак. Те нешто во јогуртот ги убива канцерогените клетки, те истото го прави супстанца од магарешки трн. Таквата вест разбирливо ќе предизвика огромна надеж но години ќе поминат и нема ништо да излезе од тоа. На дифолтно сомничавите им е најлесно тоа да го објаснат: фарма- мафијата не дозволува лекот да види бела виделина. А не (секогаш) е така. 

Топењето на глечерите дава живот

Со години слушаме дека топењето на глечерите на Гренлад води кон апокалиптично сценарио – кревање на нивото на морето и катастрофални поплави. Ново истражување поддржано од НАСА и МИТ укажува дека топењето всушност е благослов за морскиот живот и за планетата воопшто. Мешањето на водите природно ги ѓубри океаните, ослободува повеќе кислород и цица ЦО2.

Кина со ум се бори за студенти, а ние со мрза

Кинеските универзитети не штедат на пари и вијуги за да остават што е можно посилен прв впечаток кај студентите. Поканите за студирање одамна не се формално парче хартија. Тие сега се престиж. Во нив се вложени илјадници часови експериментирање и креативен труд, за да бидат симбол на високото научно ниво на Универзитетите и на технолошката доминација на Кина во 21 век.

Луѓето за 60% се отуѓиле од природата

Бетонирајќи се во градови, луѓето изгубиле 60% од поврзаноста со природата од 1800 година па наваму. За толку од секојдневниот говор и од книгите биле искоренети зборовите за природата - како река, мов или цвет. За да може човекот некако да ѝ се врати на природата, мора радикално да го врати зеленилото во урбаните средини и да ги воспитува децата од најрана возраст.

„Печатници“ масовно штанцаат лажни научни трудови

Издавачите на реномирани научни списанија се преплавени со лажни научни трудови, нарачани од очајни професори на кои им е загрозена кариерата. Тоа егзистенцијално ги загрозува списанијата, но трпи и науката воопшто, бидејќи алатките со ВИ што се користат за нови студии се повикуваат на научната литература без да прават разлика помеѓу легитимни и лажни истражувања.

Живот цвета во најголемите морски длабочини

Експедиција што се спушти десетина километри под површината на морето откри богат и разигран екосистем на место каде што се сметаше дека не постојат услови за живот. Се знаеше за едноклеточни организми на морското дно, но не и за посложени разновидни животни - морски црви, школки, краставици и лилјани, кои се хранат со метан што извира од пукнатините.

Дебело сме ја потцениле моќта на Сонцето

На своја кожа чувствуваме колкава е силата на Сонцето, но научниците мошне веројатно ја потцениле неговата магнетна моќ. Ново истражување покажува дека и најсовремените инструменти на НАСА регистрираат едвај половина од магнетното зрачење. Тоа е важно за да се спречат катастрофални последици од сончевите бури врз сателитите и електричната мрежа на Земјата.

Прво квантно телепортирање преку интернет

Квантна состојба на светлина успешно била телепортирана на далечина од триесетина километри преку вообичаен оптички кабел за интернет, отповарен со бура од сообраќај со пораки, извештаи и клипчиња. Ова е далеку од телепортерот на Скоти од Стартрек или од транспорт на каков било предмет, но дозволува во обичен кабел да се вклучат компјутерите од идната генерација.

Тивка револуција се случува во математиката

Она што почна како збир на длабоки претпоставки за поврзување на апстрактните гранки на математиката, еволуираше во просперитетен, мултидисциплинарен напор што се протега од темелите на Теоријата на броеви до границите на квантната физика. Доказот на хипотеза од пред половина век создаде мрежа од идеи што веројатно ќе ја обликуваат областа во годините што доаѓаат.

Патлиџанот вреска, молците слушаат

Билките и животните мошне веројатно несвесно комуницираат. Научниот тим што откри дека растенијата испуштаат звуци, сега тврди дека тоа го слушаат инсектите и дека ја разбираат пораката. Женските молци, на пример, избегнувале да положуваат јајца на растенија од домати ако испуштале звуци што ги поврзувале со страдање, што укажува дека се дехидрирани и нездрави.

Четбот растурил 30 математички генијалци

Јазичен модел со вештачка интелигенција на ОпенАИ ги оставил вџашени врвните математичари што тајно се состанале за да го тестираат. Без проблем ги решавал сите равенки и задачи што му ги составиле, дури и некои од најтешките проблеми во математиката. Генијалците договориле награда од по 7.500 долари за секоја задача која ботот нема да може да ја реши. Не се опариле многу.

Чистиот воздух го забрзува глобалното затоплување

Глобалното затоплување се забрза од околу 2010 година, што доведе до неодамнешната низа рекордно топли години. Но, причините за тоа не се само во загадувањето предизвикано од луѓето, покажува ново истражување. Напротив. Со чистењето на смогот од големите градови и индустриските центри се отстранува вештачкиот чадор што ја штити површината од сончево зрачење.