Фриз фестивалот кој се одржува во Лондон во октомври (завршува денес 17.10) е основан 1991 и е еден од најголемите светски уметнички саеми. Оваа година еден уметник привлече посебно внимание иако не правеше ништо особено - само црташе портрети.

Во Франкфурт од 14-18 октомври ќе се одвива најголемиот светски трговски саем на книгата. Првите три дена од настанот се посветени исклучиво на издавачите и трговците. Еве кои договори паднаа во Франкфурт до сега и кои се другите интересни теми.

Има луѓе кои го проверуваат својот мобилен исто толку често колку што трепкаат или дишат, како тоа да им станало дел од нивниот дневен физиолошки процес, без кој едноставно би ги снемало. За оние кај кои останало барем малку самосвест, еве фотографии од тоа во што можат да се претворат, дур не е доцна.

14-годишната Рената Флорес се обидува да го смени стереотипното сфаќање за куечуанскиот како јазик на ниските слоеви, кој нејзините сограѓани се срамат да го зборуваат. 

Земете кој и да е збор во некој јазик и споредете го со таков со исто значење во друг јазик. Веројатноста дека тој ќе звучи сосема различно е голема. Куче може да биде dog (англиски), chien (француски), qen (албански), inu (јапонски). Но има некои зборови кои покажуваат речиси универзална сличност.

Марлон Џејмс од Јамајка ја доби наградата за неговиот роман инспириран од обидот за убиство на Боб Марли во 1970-тите.

Ангус Дитон, кому вчера (вторник) му беше доделена Нобеловата за неговите долгогодишни истражувања на потеклото на нееднаквоста, има две хобија: опера и риболов. 

Кој знае дали тоа е научно издржано, ама некако ни изгледа дека настаните имаат необична тенденција де да се групираат, како некакви хронолошки јата, де да се проретчуваат. Октомври, освен што изобилува со родендени на наши драги луѓе, некако ни се гледа историски полн со важни книжевно-филозофски датуми. Еве некои од нив:

Повеќето од Нобеловите награди беа доделени минатата недела, а последната, за економија, ќе биде сопштена денес (понеделник). За голем број добитници ова е кулминација на нивното животно дело. Но за мала група уметници, соопштенијата на наградите значат почеток на неколкунеделна напорна работа.

Колку може да биде интересна драма во која нема ништо друго освен двајца што седат на маса, и скоро два саата само дрндаат? Многу, многу.

Иако звучат како да се повеќе луѓе, Алој Оркестра се состои од тројца музичари кои во живо свират во позадина на неми филмови. Утре (недела) тие ќе настапат во киното Тушканац во Загреб, како музичка придружба на ремек-делото на Џига Вертов, „Човекот со филмска камера". Некој да ги донесе и во Скопје?

Во културолошка смисла Ленон е фигура со колосално симболично значење - никој подобро не ја отсликува нарцисоидноста на модерна Британија. Оттаму, иронично е што токму овој човек ја има напишано „Замисли", песна со наводно визионерски идеи за подобар свет, вели нова книга на еден британски историчар.

Изборот на Алексиевич има повеќекратна симболика - после долго време таа се доделува за небелетристика, а истовремено се подобрува и родовата избалансираност во историјата на доделувањето на оваа престижна награда. Освен тоа, новинарите присутни на објавата ја поздравија одлуката со гласен аплауз, бидејќи таа прв пат се доделува на нивна колешка. 

Aхмед Буриќ, поет и редовен колумнист во Радио Сараево, за разликата меѓу пушењето, „пушење“-то и попушувањето. Сите три можат да имаат умерени до значителни влијанија врз здравјето, но последново особено се одразува врз она менталното. 

Овој петок ќе биде објавен годинешниот добитник на Нобеловата награда за мир. Меѓу другите имиња се споменуваат оние на Ангела Меркел, папата Франциско и рускиот весник Новаја Газета. Но неодамна излезе книга која фрла сенка врз релевантноста на наградата, којa додуша и до сега на повеќе пати беше доведувана во прашање. Валкани детали за неа открива поранешниот секретар на Нобеловиот комитет.

Дали е можен „учен активизам" и кои се опасностите од негово сведување само на учество на протести? Како системот ги „вшмукува" и припитомува поединците? Дали интелектуалците треба се вмешаат „меѓу народот", или прво треба да се замислат колку и самите придонеле за инфлација и злоупотреба на термините со кои се служат? Сето ова во интервјуто кое следи.

Во рубриките „деновиве пред години" на 7 октомври обично се појавува информацијата дека на тој датум во 1849 починал Едгар Алан По. Но поинтересното се случило неколку денови порано, на 3 октомври, кога тој бил пронајден на улиците на Балтимор, без свест и во тешка здравствена состојба. И не само тоа - носел нечија туѓа облека, и во бунило постојано го спомнувал името на некојси Рејнолд. 

Медиумот на Тони Орико е хартијата, а уметничката алатка - неговите сопствени заби. Освен тоа дека има јак загриз, дознаваме и дека не го мрзи 8 часа медитативно да џвака голем хамер.

Кој рече дека славните писатели не можат да се восхитуваат на стихови на рапери? Еве еден од нив, кој иако вообичаено знае да биде зајадлив, си се пронајде, и го пофали она што го прочита од опусот на негов колега по перо. Го замисливме Блаже натеран да чита стихови од Слаткаристика. 

Откако издавачите и писателите го направија есапот, останаа аналогно зинати пред фактот дека е-книгите сепак не ја однесоа најавуваната победа врз нивните хартиени верзии. Додека за некои компании ова е лоша вест, за други тоа е само сигнал дека треба да почнат да си ги шират магацините. 

„Патот до славата" (The Walk) е нов, игран филм за подвигот на Филип Петит, кој во 1974 се прошета на жица оптегната помеѓу покривите на двете кули-близначки во Њујорк. Сега кога нив ги нема, овој настан не се толкува само како луда акробација, туку има и поголемо симболичко значење.

Оние кои работат во научни установи раскажуваат дека од време на време кај нив знаат да навратат луѓе со разни откачени идеи, проекти за перпетум мобиле, свемирски летала или докази за неисправност на теориите на славните научници. И сето тоа е во ред, на моменти дури и симпатично, доколку не се случи нешто како пред повеќе од половина век во Бостон.

Кога денес го гледаме Дисмаленд на Банкси, или политички ангажираните изложби на Аи Веивеи, сведоци сме на обиди за критика на воспоставените сили на моќ, низ уметност која исмева, но и предупредува. Вакви примери низ историјата има многу, но интересно е кога на нив ќе се наиде среде уметнички правци кои многумина ги сметаат за обична „стилска вежба". Таков е дадаизмот, кој всушност тежи од политички активизам, кој бил и причина за неговиот внатрешен распад.

Го знаете она „не ја цени книгата по корицата". Ама оние неколку реченици отпечатени на книгите, кои се обично полни со фалби, особено ако се потпишани од славни автори, играат токму на таа карта.