Канчa Шерпа, сведок на првото искачување на највисокиот врв во светот, почина на 92-годишна возраст. Во последните години од животот, Шерпа со жалење зборувал за тоа што Еверест се претворил во туристичка атракција со илјадници искачувања, отпад и загадување. „Планината е нашата божица – Куомолангма. Треба да се почитува“, велел тој.

Од избор на облека и книги, преку глас за политички кандидат, кариера или место на живеење – современиот човек е опкружен со куп можности. Да можеш да избираш денес често значи да бидеш слободен. Но, како што укажуваат економистите, филозофите и социолозите, оваа идеја има свои ризици. Премногу избор, велат, не секогаш носи слобода – може да создаде конфузија, индивидуализам и чувство на вина кај оние што немаат вистински избор. 

Во време кога младите момчиња сè почесто растат меѓу онлајн мизогинија и изгубени машки идентитети, еден актер се обидува да го врати најстариот облик на разговор – писмото меѓу татко и син. Новиот проект на Стивен Греам, „Писма до нашите синови“, сака да го претвори молкот меѓу генерациите во книга која поттикнува искрен муабет.

Денес, 16.10., почнува уште едно издание на Скопскиот џез фестивал, чии звуци ја одбележуваат 44-тата есен по ред. Го отвора полски пијанист, чиј албум од 1993 го поттикна интересот за џез преработки на класиците.

Уште еден бисер од Ред хенд фајлс - преписката на Ник Кејв со своите фанови. Овој има 16 години, дошол во Англија од Германија на размена и решил да го посети гробот на Артур, прерано заминатиот син на Кејв. 

Под „цвеќе“ се мисли на реално цвеќе или какво и да е растение. Иако денес влијанието на музиката врз сè, па и врз билките, е прилично истражено, во 1970-тите тоа не било така. Еден албум се обидел да ја промени перцепцијата дека растенијата немаат чувства. 

И покрај децении научни истражувања, науката сè уште нема јасен и единствен одговор на прашањето што е всушност сонот и зошто воопшто постои. Во секојдневниот говор, сонот најчесто се сведува на својата корисна функција – потреба на телото и мозокот за одмор и обновување. Популарните медиуми неуморно предупредуваат за последиците од недостиг на сон и нудат совети за борба со несоницата. Но ова утилитарно сфаќање ја пропушта суштината – дека сонот не е само биолошка неопходност, туку е едно од најчудните, најмистериозните и најуниверзални човечки искуства, кое ни се случува секоја ноќ, без наша волја.

Во Алиертенмузеум во Берлин до 30 јуни може да се посети интересна изложба која покажува дека видео игрите не секогаш биле сметани за „зло“ во Источниот блок. Со оглед на нивната популарност, тие биле користени за тајно надгледување но и за развој на домашната микроелектроника. 

Некаде во Мексико постои проколнат остров, гонет од сеништето на одамна удавено девојче. За да се смири нејзиниот дух, сопственикот на местото почнал да закачува кукли. Едно време почнале да доаѓаат туристи. А најнови гости му биле Лејди Гага и Тим Бартон. 

Американскиот физичар Џон Мартинис, професор емеритус на Универзитетот во Калифорнија, Санта Барбара, и годинашен добитник на Нобеловата награда за физика, во интервју за „Јутарњи лист“ раскажува непознати детали од својот живот и за своите хрватски корени од островот Вис, поточно од гратчето Комижа.

Фантазија за „прекрасно суштество со крилја“, составена од нацрти, раскази и скици на големиот комичар. Ова е содржината на до сега непознато сценарио на Чаплин кое наскоро ќе биде објавено за прв пат. 

Иако звучи необично, во историјата на филозофијата подеднакво, ако не и повеќе, е дискутиран проблемот на непостоењето, на „не е“ наспроти „е“. Дали „ништо“ може да се замисли и да се искаже? Ако може, тогаш, како е тоа - ништо? Доколку ве интересира, добро. Доколку не - ништо.

Пред повеќе од 50 години научниците очекуваа дека до 2025 ќе живееме по 90 години и дека староста ќе стане „првокласно граѓанство“. Денес, бројките се далеку поскромни, и покрај сиот технолошкиот напредок. Но уште позагрижувачко од должината на животот е неговиот квалитет и односот на општеството кон повозрасните лица. Читавте вести за домовите за стари деновиве...

Само еден месец по потонувањето на „Титаник“, во април 1912 година, 22-годишната американска актерка Дороти Гибсон – една од преживеаните – снимила филм за трагедијата. „Спасена од Титаник“ била првата драматизација на познатиот настан, снимена и објавена во мај истата година.

Еден затвореник, кој не бил „цвеќе за мирисање“, но сепак бил осуден за убиство кое не го сторил, покажал неверојатна креативност и трпение во планирање на своите бегства. На пример со секојдневно плукање во синџирите од супата, за солта да го разјаде железото.

Можеби некој ден ќе се сними филм за Омар Јаги, кој денес, 08.10., се закити со високото признание - Нобеловата награда - за пронајдоци кои се користат во технологиите за чиста енергија и собирање вода од пустински воздух. Дете на бегалци од Палестина, тој растел во големо семејство кое живеело во иста соба со домашните животни. Татко му имал завршено шесто одделение, а мајка му била неписмена. 

Креативен проект на „Репортери без граници“ овозможува пристап до новинарски содржини забранети во авторитарни држави. Проектот беше претставен на Светскиот ден против цензурата.

Истражувачот Фред Рамсдел уште не знае дека е добитник на Нобелова награда за медицина, која беше соопштена вчера, 6.10., бидејќи човекот си заминал на планина без интернет и телефон. Си го чува здравјето, aj ти.

Во источна Македонија живее група турско, муслиманско население, со карактеристична женска носија во „пембе“ бои. Се викаат Јуруци, но во македонската етнологија нивното име и обичаи не би биле толку познати да не е етнологот Елизабета Конеска. Таа од 2002 до денес, значи повеќе од дваесет години, ги следи промените во оваа заедница и е првиот човек на кого помислив кога слушнав дека се снима игран филм, во кои ликовите се токму од јуручките села. На првиот ден од неговото кино-прикажување во Синеплекс, таа беше и првата на којашто и пишав дали сака да го гледаме филмот.

Во својата нова книга, познатиот психолог од Харвард, Стивен Пинкер, се обидува да ја разложи секојдневната комуникација на нејзините најситни честички – на неизговорените претпоставки, заедничките знаења и логиката што ни овозможува воопшто да се разбереме. 

„Стентон Вуд“ (наречен уште и „Последна надеж“) е дом за проблематични момчиња што општеството веќе ги отпишало. Стив (Килијан Марфи), неговиот директор, се бори и со сопствените демони и со предизвиците на системот, кому воопшто не му е гајле за овие „криминалци“ и „животни“. Во овој динамичен филм, спасителите и воопшто хуманоста се оние кои ја губат енергијата и битката. 

Во далечната 1980 еден филозоф опишува мисловен експеримент, кој во следните неколку децении ќе стане најшироко анализираниот аргумент во когнитивната наука, а денес задира во природата на ВИ. Откако неодамна почина на 93 години, Џон Серл ќе биде запаметен токму по него. 

На 6 и 7 октомври 2025 (понеделник и вторник) од 19 часот ќе се одржи 11-тото издание на Меѓународниот фестивал на етнографски филм - ЕТНОФФ. Богатата програма содржи филмови од различни делови на светот кои ја истражуваат универзалната човечка состојба, но и опишуваат специфични културни контексти. Влезот е бесплатен!

Нестанојца (кога ти е убаво и не ти се станува од некаде), мамапод (вредна мајка со осум раце), недостих (нешто неискажливо, дури и во поезија), свирисписок – плејлиста и соклупник (соученикот со кого си седел во иста клупа). Ова се само неколку од над 400-те предлози кои пристигнаа на повикот за првиот нов збор во македонскиот, организиран од „Зборци“. Оној победничкиот повикува на стишување, подзабавување, за да може низ тоа спокојство да се стигне барем малку поблиску до вистината.