Bookbox

Можеби некој ден ќе се сними филм за Омар Јаги, кој денес, 08.10., се закити со високото признание - Нобеловата награда - за пронајдоци кои се користат во технологиите за чиста енергија и собирање вода од пустински воздух. Дете на бегалци од Палестина, тој растел во големо семејство кое живеело во иста соба со домашните животни. Татко му имал завршено шесто одделение, а мајка му била неписмена. 

Креативен проект на „Репортери без граници“ овозможува пристап до новинарски содржини забранети во авторитарни држави. Проектот беше претставен на Светскиот ден против цензурата.

Да живее пембе овцата: „Диџеј Ахмед“ низ призмата на еден етнолог

Во источна Македонија живее група турско, муслиманско население, со карактеристична женска носија во „пембе“ бои. Се викаат Јуруци, но во македонската етнологија нивното име и обичаи не би биле толку познати да не е етнологот Елизабета Конеска. Таа од 2002 до денес, значи повеќе од дваесет години, ги следи промените во оваа заедница и е првиот човек на кого помислив кога слушнав дека се снима игран филм, во кои ликовите се токму од јуручките села. На првиот ден од неговото кино-прикажување во Синеплекс, таа беше и првата на којашто и пишав дали сака да го гледаме филмот.

Кога знам дека знаеш дека јас знам

Во својата нова книга, познатиот психолог од Харвард, Стивен Пинкер, се обидува да ја разложи секојдневната комуникација на нејзините најситни честички – на неизговорените претпоставки, заедничките знаења и логиката што ни овозможува воопшто да се разбереме. 

Букбокс гледанка: „Стив“ или за уморот на спасителите (2025)

„Стентон Вуд“ (наречен уште и „Последна надеж“) е дом за проблематични момчиња што општеството веќе ги отпишало. Стив (Килијан Марфи), неговиот директор, се бори и со сопствените демони и со предизвиците на системот, кому воопшто не му е гајле за овие „криминалци“ и „животни“. Во овој динамичен филм, спасителите и воопшто хуманоста се оние кои ја губат енергијата и битката. 

Најпопуларните Википедија страници за 2023

Википедија на англиски оваа година собра над 84 милијарди прегледи, според бројки соопштени од Фондацијата Викимедија, непрофитната организација која стои зад бесплатната и јавно уредувањата онлајн енциклопедија. Најпопуларната статија за оваа година, очекувано, се однесува на ЧетГПТ.

Вистинската приказна зад „Убиец на цветната месечина“ - новиот филм на Скорсезе

81-годишниот Скорсезе e неуморен и за среќа уште активен во раскажувањето епски приказни, често пати полни со крваво насилство. Овој пат во вестерн-трилер базиран на истоимената книга на Дејвид Грен чиј поднаслов е „Убиствата на членовите на племето Осејџ и раѓањето на ФБИ“.

Музејска збирка од над 2000 предмети отстранети од стомаци, грла и бели дробови на луѓе

Ви текнува кога во епизода на „Доктор Хаус“ тој извади играчка-полицаец од нос на дете, кога никој не знаеше зошто тоа не може да дише? Е, овој доктор вадел многу нешта кои возрасни и деца ги голтнале или вдишале и од тоа направил збирка, во која истите се уредно систематизирани и каталогизирани. Од сите тие штрафчиња, копчиња и играчки може да се направи мал расказ како завршиле во нечиј абдомен или бели дробови.

Најдобри книги за музика за 2023-та

Од нешто што се опишува како ултимативна историја на бендот Кјур, преку расизмот во панк музиката, до подемите и падовите на поп сцената од 1990-тите, ова е еден можен избор на најдобрите музички книги од годината што изминува. 

Бендот „Кис“ доби дигитални аватари за да остане „вечно млад“

Рок групата е прва во САД која ги овековечи своите изведби со дигитална рекреација. Дигиталните „дупликати“ на нејзините членови на овој начин ќе продолжат да свират и по својата последна, проштална турнеја.

Најдобри научно-популарни книги за 2023

Од приказни за океанските длабочини до ѕвездите на небото, ова се научно издржани но сепак читливи книги на куп теми за кои најмногу се зборуваше/пишуваше годинава што изминува.

Вејтс на подкаст кај Иги Поп

На 7 декември традиционално го одбележуваме роденденот на Том. Човекот што за жал веќе ретко се појавува во јавност, последен пат бил на турнеја во 2008, „најновиот“ албум го издал во 2011, а почесто го гледаме на филм отколку со инструмент в рака. Ама еве, му дошол на Иги Поп на гости. 

Букбокс гледаше: „Синоокиот самурај“ (мини-серија, 2023)

Едно од најдобрите нешта што му се случиле на Нетфликс, не само оваа година. Анимирана серија која ќе им се допадне и на оние кои вообичаено не го сакаат ваквиот филмски жанр, затоа што е визуелно прекрасна, а истовремено потсетува на најдобрите крвави акции кои некогаш биле снимени.

„Ти посакувам добро здравје и среќа во Новата“ - дали честитките се остаток од магиското мислење?

„Се надевам дека оваа порака ве наоѓа во добро здравје и расположение“ или „Здраво, одамна не сме се слушнале, се надевам си ок“ се толку чести воведи во поофицијални и приватни обраќања што нашиот ум веќе ги прескокнува, одејќи директно кон поентата на мејлот. Но тие можеби и не се толку излитени фрази колку што изгледа. 

Кога мажите облекле фустани за да протестираат против повисоки даноци

Во ноември 1843, значи пред 180 години во Велс владеела турбулентна политичка клима поради високите даноци кои требало да ги плаќаат земјоделците. Гневни, тие нашле начин како да привлечат внимание, но не само како пародија, туку и како реална бунтовничка симболика.

Ако немаш хулахопки - нацртај си!

Во текот на Втората светска војна се појавил тренд „од мака“ - нацртани најлон чорапи. Ако не се миеле, девојките и жените можеле да ги носат „течните хулахопки“ најмалку три дена на себе. Најдолго траеле оние нанесени со сос од печено месо.

„Здраво како челик ти беше“: како тажачките песни помогнале во справувањето со колективната траума на скопскиот земјотрес?

Ново издание на Институтот за македонска литература, „Тажачки песни од скопскиот земјотрес во 1963“ на авторите Ана Мартиноска и Жарко Иванов се однесува на еден траурен момент од колективната историја. Среде хаосот и болката на скопскиот земјотрес, еден фолклорист се одважил да го забележи она што денес претставува скапоцен документ за тоа како преживеаните се збогувале со своите блиски. Сега, 60 години подоцна, тие прв пат стануваат достапни за јавноста и тоа токму во момент на колективна тага.

Италијанскиот град што си направи свое сонце

Обиколено со планини и во мрак три месеци годишно, еден град во северна Италија пронашол креативно решение за својот проблем со немањето доволно природна светлина - големо огледало кое рефлектира од ноември до февруари и го осветлува главниот плоштад.

Букбокс читанка: „Изнајми човек што не прави ништо“ од Шочи Моримото

Мемоар на млад Јапонец, кој нуди необична услуга - да ве придружува при некаква активност без да прави ништо особено. За ова не бара пари, само патни трошоци, а прифаќа и оброк. Ова не го прави затоа што е бездомник или сиромашен, туку за да докаже - дека и оние кои се навидум „бескорисни“ според суровите стандарди на современото општество и тоа како можат да бидат потребни некому.

Химелсбрифе: писмата-амајлии пристигнати директно од небесата

Повеќе од илјада години, луѓето користеле писма наводно напишани лично од Исус, и како докази за неговото постоење и како заштитни амајлии. Најголема моќ имале оригиналите, но се важеле и преписи кои се ширеле како денешните препраќани мејлови. 

Букбокс гледаше: „Лекции по хемија“ (мини-серија, 2023)

Направена врз основа на истоимениот бестселер на Бони Гармус, серијата во осум епизоди со Бри Ларсон во главната улога е мешавина на живописна атмосфера и музика од доцните 1950-ти, тажна љубовна приказна и мотивациска борба за признавање на жените во доминантно машката академска средина. На моменти лигава и сценаристички лошо решена, таа е гледлива токму затоа што пакувањето ѝ е генерално атрактивно, онолку колку и несфатливо тесниот струк на Бри.

„Гриф тек“ или крајот на тажењето по мртвите?

Имитирајќи разговорен стил, генеративните чет-ботови како ЧетГПТ нудат шанса за развивање платформи кои користат „длабоко учење“ и големи јазички модели да рекреираат начини на зборување на починатите. Какви се можните психолошки последици доколку ова стане масовно користена технологија?

Српскиот уметник кој ги спасува старите југословенски логоа од заборав

Oгњен Ранковиќ е белградски графички дизајнер кој специјализира во дизајн на амбалажи, урбана уметност и фотографија. Во мај оваа година во галеријата ХДД во Загреб се отвори неговата изложба Југо.Лого - графичка идентификација во Југославија, која се базира на дигиталната архива која ја има покренато авторот.

Романот „Смртта на Бани Манро“ на Ник Кејв ќе стане серија

Мет Смит, ѕвездата на „Доктор Ху“ и „Круната“, ќе ја продуцира и ќе глуми во мини-серијата базирана на книгата на Кејв од 2009, за трговски патник опседнат со секс, кој во еден момент станува самохран татко и мора да се грижи за својот 9-годишен син. Едвај чекаме пролет.

„Докторот“ што трансплантирал тестиси од прчови на луѓе

Нема нешто што човек на мака нема да го направи, и тоа самонаречените исцелители и доктори многу добро го знаат. Овој во 1920-тите убедувал мажи дека тестиси од млади прчови би можеле да им ја излечат импотенцијата. И овие со сиот памет му легнувале под нож.

Кога повеќе од 90 жени биле убиени затоа што наводно предизвикале бура

Ловото на вештерки се случувал и во изолирани заедници на северот на Европа. Во случајов во Норвешка, каде пред повеќе од 400 години во едно рибарско село биле убиени жени обвинети дека со магиски моќи поттикнале невреме. 

Наод на денот: Лего верзија на експериментот на Милграм

Со Лего коцкички до сега се рекреирани Мерлин Монро на Енди Ворхол, Големиот бран на Хокусаи или мапата на светот. Ама психолошки експерименти? Е, тоа е нешто ново.

Најлошиот режисер на светот кој се пресмета со своите критичари во боксерски ринг

На постара снимка од хрватскиот квиз „Еден против сто“ се појавува прашање - како се презива германскиот фимаџија, според многумина најлошиот режисер на денешнината: Бол, Зло или Рат? Не знаевме, но научивме.

Еден од најраните тестови за бременост била - жаба!

На местото на лента со црвени линии, жените од почетокот на 20 век со возбуда или со страв седеле покрај жаба и чекале таа да им даде знак, дали се бремени или не. Не, ова не било магија, туку резултат на истражување на еден експериментален зоолог.