Bookbox

Истражувачот Фред Рамсдел уште не знае дека е добитник на Нобелова награда за медицина, која беше соопштена вчера, 6.10., бидејќи човекот си заминал на планина без интернет и телефон. Си го чува здравјето, aj ти.

Во источна Македонија живее група турско, муслиманско население, со карактеристична женска носија во „пембе“ бои. Се викаат Јуруци, но во македонската етнологија нивното име и обичаи не би биле толку познати да не е етнологот Елизабета Конеска. Таа од 2002 до денес, значи повеќе од дваесет години, ги следи промените во оваа заедница и е првиот човек на кого помислив кога слушнав дека се снима игран филм, во кои ликовите се токму од јуручките села. На првиот ден од неговото кино-прикажување во Синеплекс, таа беше и првата на којашто и пишав дали сака да го гледаме филмот.

Букбокс гледанка: „Стив“ или за уморот на спасителите (2025)

„Стентон Вуд“ (наречен уште и „Последна надеж“) е дом за проблематични момчиња што општеството веќе ги отпишало. Стив (Килијан Марфи), неговиот директор, се бори и со сопствените демони и со предизвиците на системот, кому воопшто не му е гајле за овие „криминалци“ и „животни“. Во овој динамичен филм, спасителите и воопшто хуманоста се оние кои ја губат енергијата и битката. 

„Кинеската соба“ на вештачката интелигенција

Во далечната 1980 еден филозоф опишува мисловен експеримент, кој во следните неколку децении ќе стане најшироко анализираниот аргумент во когнитивната наука, а денес задира во природата на ВИ. Откако неодамна почина на 93 години, Џон Серл ќе биде запаметен токму по него. 

11-то издание на Меѓународниот фестивал на етнографски филм ЕТНОФФ

На 6 и 7 октомври 2025 (понеделник и вторник) од 19 часот ќе се одржи 11-тото издание на Меѓународниот фестивал на етнографски филм - ЕТНОФФ. Богатата програма содржи филмови од различни делови на светот кои ја истражуваат универзалната човечка состојба, но и опишуваат специфични културни контексти. Влезот е бесплатен!

Телхармониум: претходникот на модерниот синтисајзер чии звуци се пренесувале преку телефон

Како и биолошката еволуција, и историјата на музичките инструменти е полна со аномалии и заборавени предци. Една таква опскурност е телхаонимумот, патентиран во 1897.

Тајниот код на лепењето поштенски марки

Денес ни е тешко да замислиме какво техничко чудо била доставата на писма за некој кој живеел во средината на 19 век. Трошоците биле поврзани со километражата на секое поединечно писмо (нешто како плаќање за такси), но плаќал примачот, а не испраќачот. Сепак, сето ова се исплатело бидејќи освен конкретното писмо или картичка, со нив можела да пристигне и важна кодирана порака. 

„Книга за Петре“: чествувачка антологија раскази по повод 90 години од раѓањето на Петре М. Андреевски

Oваа тематска збирка раскази не е од ,туку за еден од нашите најзначајни и најдаровити автори од втората половина на 20 и почетокот на 21 век. Таа на едно место спојува автори од повеќе генерации, чии различни „ракописи“ орбитираат околу големото дело на Андреевски. Како најава за промоцијата која ќе се одржи утре (25.06.) во 12 часот во МАНУ, со дозвола на приредувачката го пренесуваме нејзиниот предговор, кој ги отсликува сите лица на овие раскази. 

Букбокс гледаше: „Пенелопа“ или за девојката со прасечко лице (2006)

„Искрено, гледањето на оваа грозна фантазија-комедија е полошо од тоа некој да ве удри по лице со голема мокра риба“. Вака го оцени овој филм во времето на неговото појавување познатиот критичар на Гардијан, Питер Бредшо. Но полека Пеце, има тука нешто повеќе од Кристина Ричи со свињска рилка. 

Букбокс читанка: „Продавачката од маркетот“ од Сајака Мурата 

Тоа 18 години да си вработен на половина работно време како продавачка во маркет, плус да си немажена и без деца, во јапонската (и не само јапонската) култура се смета за комплетен неуспех за една жена. Но што ако тоа е единственото во коешто се пронаоѓаш и се чувствуваш како човек?

Во Фудбалскиот музеј во Дортмунд: најважната игра и уметноста

Во нова поставка, визуелните уметности и фудбалот формираат фин пар. Под наслов „Во движење - уметност и фудбал“, Музејот на фудбалот во Дортмунд организира „пријателски натпревар“ помеѓу овие две значајни области од човечкиот живот. 

Зошто тениските топчиња од бели станале жолти?

Не ни беше познато дека всушност до скоро, тениските точиња биле бели (Вимблдон користел такви до 1985). За промената кон жолто има многу добра причина, а неа ја забележал и сугерирал решение никој друг туку Дејвид Атенборо.

Како Карл Јунг го инспирирал создавањето на Анонимни алкохоличари (АА)

Меѓународното друштво за меѓусебна помош во борбата против алкохолизмот, познатото АА, има над 2 милиони членови низ светот. Тоа се обидува да им помогне на своите членови да останат трезни. И покрај тоа што студиите за неговите реални ефекти се оспорувани, АА има значаен ефект на културата на САД. Еден помалку познат аспект е влијанието на славниот швајцарски психијатар врз неговите принципи.

Зошто депресијата понекогаш се нарекува „црно куче“?

Од римскиот поет Хорациј до премиерот Черчил, многумина ја имаат користено фразата - но како таа станала метафора за депресија?

Победил на натпревар за фотографија генерирана со ВИ со реална - потоа го дисквалификувале

До сега главно се зборуваше за збунката кога нешто направено од ВИ делува реално. А што ако веќе сме западнале во таква когнитивна дисонанца што и реалното ни е ко вештачко? Откако црвот на сомнежот во разликата еднаш ќе влезе во умот, тешко е да се врати довербата во неговата моќ да разликува.

Koга Јапонците прв пат виделе бел човек мислеле дека е страшило

Денес во Јапонија можат да се купат „пан“, „табако“ и „темпура“. Овие производи - леб, цигари и поховани морски плодови или зеленчук се вообичаени за оваа земја. Но коренот на зборовите им е португалски - земја од која дошле првите патници во Земјата на изгрејсонцето.

Дали може да наследиш спомени од предците?

Вообичаено се зборува за „наследена траума“ во контекст на личните или колективните мемории, на поединци, семејствa или на целата заедница. Но епигентиката, проучувањето на генетските модификации кои влијаат врз активноста на организмот без да ја променат неговата ДНК, сугерира дека како што може да се наследат стравови, така тоа може да се направи и со довербата и сочувството. 

Винилите од новиот албум на Колдплеј ќе бидат направени од стари пластични шишиња

Британците Колдплеј најавија дека својот десетти албум ќе го издадат на еколошки најодржливиот винил досега. Бендот вели дека јаглеродните емисии за негова изработка во овој случај ќе бидат намалени за 85%, благодарејќи на нов метод. 

„Кригшпил“: германската друштвена игра што го смени начинот на кој се водат војни

Користејќи го симулаторот за биење битки, „Кригшпил“, Хитлер ја презел Франција, Сталин го избркал Хитлер, а Реган го спасил светот од нуклеарна катастрофа. Со други зборови, игра не е зафрканција.

Полека се издигнавме: Букбокс репортажа од изложбата посветена на 100-годишнината од раѓањето на Рој Лихтенштајн 

Албертина во срцето на Виена е најголемиот музеј за модерна уметност во централна Европа, дом на една од најбогатите графички збирки на светот, со над 65.000 цртежи и околу 1 милион графики од старите мајстори. Но од 8 март до 14 јули оваа година најголемиот интерес е за изложба посветена на еден од пионерите на поп-артот.

Ајде да летаме: кога Римјаните пушеле семиња од буника

Буниката е токсично растение со потекло од Евроазија, а денес распространето низ целиот свет. Во минатото се користела заедно со мандрагората, лудото билје и татулата како анестетик, но и во „волшебни напитоци“. Дејството е халуцинирање и чувство на летање, а ова го знаеле и древните Римјани. Не се буниме.

Букбокс репортажа од Виена: „Другарот Сонце“ - изложба за врската помеѓу сончевото зрачење и револуциите на Земјата

„Геносин Зоне“ во изложбениот простор на Кунстхале во Виена е спој на научни дискурси и нивно уметничко толкување. Темата е генерално многу интересна, но особено за земји кои имаат силна симболична поврзаност со сонцето, како нашата. 

Горењето стрипови од 1940-тите

Во периодот на кулминација на анти-стриповската хистерија, младински групи, цркви и училишта во САД организирале цели клади од стрипови, меѓу кои имало и такви кои кои ама по ништо не требало да бидат спорни. Пожарите згаснале со подемот на телевизијата, кога стриповите веќе не биле опасни.

Брехт правел и фото-колажи за кои до сега не се знаеше

Во текот на својот живот големиот германски драматург креирал откачени монтажи кои прикажувале како според него нацизмот ја инфицира земјата од којашто морал да избега. Зошто беше потребно толку време за да се дознае за нив?

Изведувала акробации во воздух летајќи со балон и го измислила модерниот падобран

Нејзиното име денес е само фуснота во аеронаутичката историја. Но живот ѝ бил како од филм - сиромашна шивачка која почнала да му асистира на познат изумител на летачки балони за потоа и самата да стане сензација, а за време на Првата светска војна и национален херој. 

„Декаденција“ не е кутија скапи чоколади, туку протест против бесмислата

Терминот би требало да асоцира на времиња кога да се биде декадентен значело да се биде контра мејнстрим идеологијата, на силен интелектуален бунт и „неморалност“ која ги скандализирала пуританците. Но денес „декадентен“ се користи во реклами во контекст на луксуз и хедонизам, како Оскар Вајлд да бил суден што зел пакет масажи.

Бубрези, ребра, пениси: „вишокот“ делови од телото кои понекогаш ги создава природата

Благодарејќи на милиони години еволуција, човечкото тело се испраксирало во однос на своите развојни процеси. Поголемиот дел од времето тоа ни дава коректен број органи и структури кои ни се потребни за да функционираме. Ама, тоа не значи дека не можат да се случат и курцшлуси.

Како што има морска болест, така има и копнена болест

Оние со почувствителен сензорно-невролошки систем имаат проблем дури и со краток престој на какво и да е пловило. Но има и друг феномен - откако си се прилагодил со помал или поголем напор на морето, вратен на копно ти се лоши.

ОМГ! - Првата порака со оваа кратенка ја добил Винстон Черчил

Името на Черчил се спомнува како директен или индиректен учесник во еден куп историски настани. Еве уште еден, кој можеби не е толку значаен како спротивставувањето на Третиот рајх или добивањето Нобел, но сепак се важи.