Bookbox

Фестивалот на креативен документарен филм Македокс оваа година ќе се одржи од 21-28 август на неколку локации. Меѓу 75-те филмови има еден кој навидум многу пати сте го гледале. Но и покрај препознатливиот формат, тој сепак успева да трогне и да допре, низ приказните на децата од едно училиште во Виена. 

Нова книга под наслов „Книжевниот клуб на ЦИА“ од долгогодишниот новинар на Гардијан, Чарли Инглиш, е возбудлива историја на тоа како агенцијата пренесувала забранети книги преку Железната завеса.

Кратка историја на маиците со слогани

Имаме фиоки полни маици – удобни, евтини и лесни за комбинирање. Но маицата одамна не е само „основно“ парче облека. Последните 70 години таа е средство за самоизразување, а денес, во 2025, маицата со натпис е како подвижен билборд за протестни и ангажирани пораки, макар биле напишани и со коректорски грешки.

Џабе совети, пак носиме одлуки сами

Меѓународно истражување спроведено во дванаесет земји покажало дека, при донесување сложени одлуки, луѓето насекаде во светот најчесто се потпираат на сопственото размислување, наместо да бараат совет од други. Ова важи и за поиндивидуалистичките, и за поколективистичките општества. 

Апокалипса: нова книга за прастара тема

Колку повеќе учиме за апокалипсите од минатото, толку повеќе надеж имаме дека ќе ја надминеме и нашата, онаа реалната или замислената. Тоа нема да биде пријатно, ниту праведно, но светот и нашите култури, заедници – па дури и нашиот вид – од неа ќе излезат променети. Ова го тврди авторка на нова книга на тема апокалипса.

„Мојaта учителка - октопод“ (2020)

„Неверојатна приказна која ги покажува можностите луѓето да се поврзат со природата и другите суштества“. „Вчудоневидувачки и инспиративен“. „Длабоко медитативен“. Наречете нè цинични, но секогаш кога ќе се појават вакви во-несвест-паѓачки рецензии нам ни е нешто сомнително.

„Лапот“ - дипломскиот труд на неодамна починатиот Горан Паскаљевиќ

Српскиот режисер, сценарист и продуцент почина на 25.09 во Париз, на 74 години. Припаѓаше на легендарната генерација југословенски режисери од Прашката школа, а го режираше и „Буре барут“ по сценарио на Дејан Дуковски. Неговото прво дело е краткометражен филм за една подзаборавена легенда.

Дали Французите ќе ги ископуваат телата на Рембо и Верлен?

За да се обезбеди „диверзитет“ на париските гробишта на славните, дел од француските интелектуалци предлагаат таму (во Пантеонот) да бидат пренесени телата на двајцата омилени поети, кои биле во интензивна и често насилна врска. Но има и такви кои велат - оставете ги луѓето на раат. 

Новинарот кој ја разоткри најголемата медицинска катастрофа на сите времиња

Вчера, 24.9, на 92 години почина сер Харолд Еванс, британско-американски уредник и новинар, кој во моментот на смртта сè уште работеше како уредник на Ројтерс. Една од неговите најзначајни истражувачки стории е онаа за лекарството Талидомид, кое било причина за голем број деформации кај новороденчиња.

Дали Хегел бил расист?

Најголемите модерни филозофи верувале дека црните и домородните народи во светот биле примитивни, инфериорни и дека за ова да се смени требало да им се наметне европско образование и просветителство. Дали расизмот на поединци влијае врз нивните филозофски системи, кои денес се изучуваат како врвно знаење?

Што значи да си „присутен“ на час во ерата на Ковид?

Има добра причина за бележење на оправданите и неоправданите изостаноци од школо - самото присуство на час е дел од образовниот процес но и од социјализацијата која ја овозможува училиштето. Бројот на ученици е и основата за тоа колку вработени се потребни во училиштата и како е организирана наставата во нив. Што е со сето ова во ситуација на онлајн настава?

Скриениот трошок на слушањето музика на интернет

Секој кој пробал да слуша музика на некој од стриминг сервисите знае колку чиста работа знае да биде тоа - полесно отколку нарачка во кафана. Кликнеш копче и почнува да свири. Но дали навистина ова е толку не-материјален чин колку што изгледа?

Хедонометар или алгоритмите што ни го детектираат расположението онлајн

Иако анализата на чувствата содржани во онлајн текстовите е далеку од совршена, таа успева да извлече значење од големо количество податоци и може еден ден да биде користена за следење на менталното здравје. Иако секој кој вложил барем малку време во набљудување со учество на социјални мрежи и без диплома од психологија знае да го процени ова.

„Интернет архив сколар“ ќе дигитализира и чува милиони научни статии

Кога станува збор за академските списанија, дискусијата главно се води околу тоа дали тие се платени или слободно достапни. Но и за чување на вторите се потребни ресурси и пари, кои институциите понекогаш ги немаат. 

„Социјална дилема“ (2020)

И покрај навидум атрактивниот наслов, тука не станува збор за никаква дилема. Јасно е ко ден дека сме навлечени. Само станува малку повидливо кои се луѓето кои се заслужни/виновни за тоа. Да, некои од нив даваат изјави, покајнички, како да учествувале во воени злосторства. Ама, ту лејт.

Средовековната мајка што го подучуваше синот на далечина

Мајка сте од деветиот век, а синот-тинејџер ви е киднапиран од политичкиот ривал на вашиот сопруг. Оддалечени сте со километри. Нема интернет. Но сакате вашето дете да добие добро образование. Што ќе сторите?

Зошто Рут Бадер Гинзбург е легенда?

25 години помеѓу судиите на Врховниот суд на САД. Втора жена која е избрана на ваква функција во историјата на американското судство. Рут Бадер Гинзбург е една од иконите на американската борба за човекови (посебно женски) права. Почина на 18 септември на 87 години.

„15 кучиња“ од Андре Алексис

Животните обично зборуваат во басните, во детските сликовници и во сатирични дела. Овој роман на канадскиот автор Алексис може да се чита и како филозофска лектира, но и како забавен увид во светогледот на кучињата, кој тотално се пореметува кога некој со сила ќе ги направи - луѓе.

Нож од замрзнат измет и нарцисоидни веѓи: Иг Нобел 2020

Една од работите на која се радуваме секоја есен е пародијата на Нобеловите награди, која оваа година се доделува по јубилеен, 30-ти пат. И навистина содржи живописни истражувања.

Веселите гробари од Гана

„Танцувачки носачи на сандаци“ се група талентирани мажи од регионот на Акра во јужна Гана, кои можат да организираат два вида погреб - сериозен и „шизички“. Вториов подразбира многу играње и екстравагантна гардероба.

Како ги научивме машините да дишат наместо нас?

Денес основите на човечката респирација и метаболизам делуваат очигледни, а исто така здраво за готово се земаат и вентилаторите и респираторите на кои дишат оние кои имаат проблем со природното дишење. Но имало времиња кога неспособноста на телото да земе здив било неразбирливо, неизлечиво и фатално.

Фанови на хорор филмови се психолошки поотпорни на последиците на пандемијата

Некако има логика. Толку стравови и ужаси си видел на филм што си создал „имунитет“ на страв. Пандемијата во однос на сцени од Kрипшоу (1, 2 и 3) изгледа како Дизни.

Љубовната приказна на Франц и Бајазид

Баронот Франц Нопча фон Фелше-Шилвас бил унгарски авантурист, палеонтолог, албанолог. Бајазид Елмаз Дода бил албански етнограф и фотограф. Нивната крајно интересна а трагична приказна е материјал за роман, кој не е напишан. Но и на документарец кој е направен во 2016.

Збогум Данило

Веста за смртта на Данило Коцевски нè затече. Мислевме дека засекогаш ќе го гледаме ликот кој изгледаше како да не старее, со препознатливиот шешир и брадата која со годините само малку побеле. Не беше родум од Скопје, но Скопје му должи, за вниманието со кое ги бележеше и раскажуваше неговите приказни.

Француски филозоф се откажа од синот поради неговиот автобиографски роман

Иако претходно синот, исто така филозоф, му ја презел и љубовницата, таткото му го простил тоа. Ама неодамна излезениот автобиографски роман ја прелеал чашата.

Британците загрижени што нивните деца зборуваат „јутјуб“ англиски

Едно време разликата помеѓу британскиот и американскиот англиски се сведуваше на „томејто“/„томато“. Но младите јутјуб инфлуенсери (Американци или со местен американски акцент) го зголемуваат јазот.

Зошто е важно да водите белешки на рака?

Старото и заборавено правило вели - алатките кои ги користат рацете се истовремено и алатки за мозокот. Рачно водените белешки се одлична вежба за „отелотворена конгиција“, поврзување на она што се запишува со неговото помнење. Плус, нотесот или тетратчето на овој начин стануваат евтин а ефикасен „екстерен хард диск“.

Зошто ни е тешко да дочитаме книга во текот на пандемијава?

Рубрикава е меѓу другото за читање книги и една од нејзините цели е да го промовира читањето. Но што кога и оние што вообичаено сакаат да читаат едноставно немаат концентрација и енергија за тоа? Мора нешто да не е во ред. Aма што?