Гледанка

Букбокс гледаше: „Мостот“ (Bron/Broen, серија)

Серија која хронолошки не е прва во овој жанр, но делува како „мајка“ на сканди-ноарот. Иако темите би требало да ни се блиски (и ние сме во Европа, нели?), по само неколку епизоди станува јасно дека секоја од нив треба да се гледа со тефтерче пред себе за да се запомнат сите тие „Андерсони“ и „Јоргени“ и поврзаноста помеѓу настаните и ликовите. Токму онака како што и би очекувале од една квалитетна криминалистичка серија која не треба да е „тралалајка“ за пред заспивање, какви што се понекогаш американските. 

Букбокс на Македокс: „Им треба светлина“

Џеси МекЛин, режисерката на овој документарец, очигледно сака растенија. Или барем сака да ги разбере оние луѓе кои дури и во мали станови живеат опкружени со толку многу, и толку големи билки, што делува како да имаат еден куп цимери. Секојa oд нив со своите каприци и потреби, главно од вода и светлина. Делува едноставно, но како што знаеме и од искуство и од филмот, ич не е.

Букбокс на Македокс: „Сонувајќи го Мураками“ 

Како најава на 14-тото издание на Фестивалот на документарен филм, кој почнува на 17.8 (четврток), осврт за - како што најавува и самиот наслов - „сонувачки“ филм за магичната територија каде се среќаваат авторот и преведувачот, оригиналот и преводот, документарното и фикцијата. 

Букбокс гледаше: „Харакири“ (1962)

Секоја чест на „Опенхајмер“ и сличните епски приказни за човечки трагедии, за чија убедливост придонесуваат брзата монтажа, драматичните визуелни ефекти и тресењето на столицата во кино салата поради прегласниот звук (кој веројатно треба да симулира експлозија на атомска бомба некаде кај Драчево, додека вие сте во Карпош). Во овој филм нема ништо од сето ова. Плус е за период и за земја за која малку знаеме. Па сепак, ефектот е неверојатно силен, а филмот еден од најдобрите кои некогаш сме ги гледале.

Букбокс гледаше на Синедејс: „Еден тон сладолед“ и „Дали си маж?“ 

Има нешто многу привлечно во кратките филмови кои, ако се направени како што треба, успеваат да го „згуснат“ гледачкото искуство на начин на кој 15 минути се доживуваат поинтензивно отколку кога се гледа долгометражен филм од саат и кусур. Иако основната причина за краткоста во наши (и секакви) услови се најчесто финансиите, овој „хендикеп“ всушност може да биде голема предност.

Букбокс гледаше: „Атена“ (2022)

Роман Гаврас е познат по неколку работи: по тоа што е син на славниот Коста Гаврас, по режирањето на спотови за М.И.А. и Кање Вест, по бившата Рита Ора и сегашната Дуа Липа. „Атена“ е негов трет игран филм, премиерно прикажан на ланскиот Венецијански филмски фестивал, кој комбинира наратив кој потсетува на старогрчка трагедија со визуелни ефекти на масовни акциони филмови. Важен елемент е и музиката, од која дел е снимен во Скопје.

Букбокс гледаше: „Загубениот крал“ или како една жена-аматер успеа да го најде гробот на Ричард Трети

Филм за добро расположение, базиран на вистинската приказна за пронаоѓањето на гробот на британскиот крал од страна на Филипа Ленгли во 2012. Но и многу повеќе од тоа - критика на академскиот естаблишмент кој суетно и арогантно знае да одбива свежи идеи и алтернативни приказни. 

Букбокс гледаше: „Деновите“ (мини-серија, 2023)

Повеќето критики кои излегоа веднаш по премиерата на „Деновите“ на Нетфликс овој месец уште во воведот најавуваат - „не е како онаа за Чернобил“. И навистина, иако станува збор за различни контексти, па оттаму споредбата можеби и не е сосема фер, таа разочарува со своето фокусирање на техничките детали, а притоа многу малку гради реални човечки ликови и нивни приказни. Можеби токму поради она стереотипното јапонско - давањето предност на колективната приказна пред поединечните.

Букбокс гледаше: „План 75“ (2022)

Овој јапонски филм беше прогласен за победник на неодамна одржаниот Филозофски фестивал во Скопје. Зборувајќи за свет во кој нема место за остарените, тој всушност длабоко задира во начинот на кој општеството ги вреднува своите до скоро највредни поединци - прогласувајќи ги за „вишок“ и поттикнувајќи ги на доброволно самоубиство за општо добро.

Букбокс гледаше: „Сладок грав“ (2015)

Топла приказна за моќта на поврзување на храната и традицијата. Поголем дел од филмот изгледа како реално шоу за готвење, со спори и тивки сцени кои што се однесува до нас можеле да го сочинуваат и целиот филм. После него може ќе се фатите за работа - да направите „дорajaки“, јапонска палачинка со фил од сладок грав. 

Букбокс гледаше: „ПЕЗ одметникот“ (2023)

Документарец на Нетфликс чија централна тема можеби не би била вредна саат и пол доколку не е нејзиниот главен лик, а кој тешко дека би можел да се опише како криминалец, иако реално она со што се занимавал спаѓа во „сивата“ зона на законот. Подеднакво интересни се неговите клиенти, oпседнати колекционери на нешто на што и ние се радувавме како мали.

Букбокс гледаше: „Вистинска приказна“ (2015)

Kaко што најавува самиот наслов, ова e вистинска приказна, или барем едно можно толкување на вистината, за убиец и за новинар кој запаѓа во мрежата на лаги на својот „субјект“. Филмот за жал не го користи до крај нејзиниот потенцијал, но сепак е поучен, за тоа до каде еден раскажувач е подготвен да оди само за да добие приказна. 

Букбокс гледаше: „Виновниот“ (2018 и 2021)

Две верзии на една многу интересна приказна снимена на крајно камерен начин, со практично само еден лик во кадарот, можат да послужат како нагледен пример за анализа на разликите помеѓу европската и американската кинематографија. 

Букбокс гледаше: „Сент Омер“ (2022)

Заснован на вистинско судење во Франција од 2016 на имигрантка од Сенегал за убиство на својата 15-месечна ќерка, во кое главен аргумент на обвинетата и на одбраната било дека таа го сторила делото под влијание на магија.

Букбокс гледаше: „Сè што дише“ (2023)

Среде еколошката катастрофа и политичките турбуленции во Њу Делхи, во овој документарец номиниран на овогодишните Оскари, двајца браќа се зафаќаат со донкихотовска задача - да ги спасат локалните јастреби од раните кои им ги задава градот.

Букбокс гледаше „Токио вајс“ (серија, ХБО, 2022)

Адаптирана врз основа на мемоар од 2009 под истиот наслов, оваа криминалистичка драма (засега само со прва сезона) е базирана на вистинска приказна за американски новинар кој по стек на околности станува единствениот странец кој пишува за јапонски дневен весник.

Букбокс гледаше: „Менито“ (2022)

Уште еден филм од изминатата година чиј заплет вклучува група богаташи на изолиран остров и силна социјална критика. Ако во „Триаголник на тагата“ имаше сцени со повраќање, во „Кромид од стакло“ студено оружје, тука има вечера за неколкумина одбрани, кои набргу сфаќаат дека самите се ставки на менито.

Букбокс избор за филм на 2022: „Наречниците од Инишерин“

Со оглед на тоа дека куп филмови од оваа година допрва ќе дојдат на ред за гледање , бидејќи се уште не се достапни на вообичаените извори за снабдување, можно е некој од нив накнадно да изненади. Сепак, на неколку дена од Новата година, ова е насловот кој нè освои со комбинација на луд заплет, одлични актери и големи зелени површини низ кои фучи нешто што дури и преку екран мириса на чист воздух.

Букбокс гледаше: „Пливачките“ (2022)

Почетокот на новиот филм кој се прикажува на Нетфликс, „Пливачките“, воопшто не асоцира на она што ќе следи. Годината е 2011, а местото базен во Дамаск, Сирија. Две сестри, талентирани пливачки, тренираат под будното око на таткото. Едната од нив е одлучна дека ќе се натпреварува за својата земја на Олимпијадата во Рио. Но војната ги пореметува сите планови.

Букбокс гледаше: „Будала“ (2014)

Како нарекуваме човек кој е чесен, хуман, одговорен, подготвен на жртва за колективното добро? Кој заменува украдени сијалици во влез и постојано ја поправа истата клупа пред зграда? Нормално - будала!

Букбокс гледаше: „Плејлиста“ (мини-серија, 2022)

Приказната за основањето на стриминг сервисот Спотифај, која ни овозможува да ѕирнеме зад сцената на еден од најмоќните бизниси на светот, оној со дигитална музика. Иако има и „холивудски“ моменти, шведската серија не би била таква - шведска - да не содржи и социјална критика, промоција на „лајт“ социјализам, интересна „рашомонска“ наративна структура и, последно но не и најмалку важно, крај што остава во прашалници.

Букбокс на Киненова: „Анадолскиот леопард“ (2021)

Филм во кој многу нешта умираат, а не се раѓаат нови. Минатото како тег влече кон дното, а иднината изгледа како приватизиран имот ограден со висок ѕид, во кој нема место за ендемични примероци на животни и луѓе - оние кои всушност би требало да бидат заштитено национално богатство.

Букбокс гледанка: „Снежана умира на крајот“ (2022)

Антидепресивен филм кој зборува за депресивноста на урбаниот живот. Фил-гуд атмосфера врз мрачната позадина на тука и сега. Како против отровот на омразата, криминалот, глупоста? Па со љубов, луѓенца. 

Букбокс гледаше: „Последната егзекуција“ (2019)

1981, Источна Германија. Базиран врз вистинска приказна, филмот зборува за научник кој откако е доброволно регрутиран како разузнувач, од морални причини се премислува. За жал, предоцна за да може нешто да смени.