Моментално ниту еден глобален текстилен бренд или продавач не тврди дека им плаќа на своите текстилни работници плата од која можат да опстојуваат. Самото дефинирање на плата над границата на сиромаштијата е проблематично бидејќи минималниот приход што му е потребен на еден вработен за покривање на основните потреби (храна, дом, облека, лекови) значително се разликува од една до друга локација.
Бонус на ова е што брендовите по обичај сакаат да ги потсетат купувачите дека фабриките што ја произведуваат облеката не се нивни, што во пракса повлекува дека тие ниту им даваат плата работниците, ниту одредуваат колкава е платата.
Во 2013 Ејч енд Ем објавуваат дека до крајот на 2018 ќе обезбедат „фер плата над границата на сиромаштија“ за 850.000 работници во 750 фабрики. Како што објаснија од компанијата чувствуваат „споделена одговорност“ не само околу платите, туку и за лошите работни услови, постојаното физичко и психичко малтретирање, и сексуална злоупотреба.
До 2017, реториката што ја користи Х&М во однос на стратегијата почнува да скршнува од зацртаниот план. Кога го проверуваат остварувањето на ветеното, активистите за работнички права откриваат „недостаток на проверки за исполнувањето на роковите,“ и напредок кој е нерелевантен за прашањето „дали како резултат на ова работниците што произведуваат облека за Х&М земаат поголема плата, да или не?“
Во овие пребројувања треба да се има предвид дека плата над границата на сиромаштијата е различна од минимална плата во земјата. На пример во Шри Ланка основната плата во просек е 197 долари, меѓутоа според активистите од Труд зад етикетата, потребни се 481 долар за издржување на едно семејство. Според истата група во Индија платата изнесува 92 долари месечно, а за преживување на месецот потребни се 190 долари. Ваквата разлика колку што е во интерес на компаниите за да изгледаат фини и обѕирни, е и во интерес на државата да не изгледа застрашувачки кон потенцијални инвеститори кои бараат евтина работна рака.
Не само што се ценкаат со држави, брендовите се ценкаат и со различни фабрики од иста држава и ист регион, само за да извадат пониска цена.
„Ако една фабрика се согласи да произведува џинс за 2 долари, другата не може да наплати 2,5 долари затоа што ќе го изгуби бизнисот. Во одредена смисла, сите ние подгреваме трка кон дното, меѓутоа најголемите и најуспешни брендови ова најактивно го прават на себе и на конкуренцијата,“ објаснува извршната директорка на Меѓународниот форум за работнички права, Џуди Гиархарт.
Дури и ретките победи за работниците, како раст на платите од 77% кој се случи во Бангладеш, најчесто се номинални. Растот се случува пред 5 години, а од тогаш годишната инфлација во земјата изнесува 12%, „инфлацијата само ќе ја изеде разликата, нема никаква вистинска придобивка.“
„Показател за плата над границата на сиромаштијата опфаќа што му е потребно на работникот за пристојно да живее, за да може да го обезбеди своето семејство над границата на сиромаштијата а и после тоа да има на располагање пари за одредено трошење ако затреба и можност да заштеди,“ порачува Гиархарт.
Во целата борба за какво било достоинство на текстилните работници одмага и факултативноста на „правилата на однесување“, збир на правила што текстилните фабрики мора да ги исполнат за да соработуваат со одреден бренд. Па така неколкуте катастрофи со смртоносни пожари во фабрики или рушење на цели објекти се случија на локации кои „минаа инспекција и од повеќе страни беа сертификувани дека ги исполнуваат условите за работа.“
„Во најдобар случај правилата за однесување се лабави, во најлош тие се резултат на нечие бладање,“ објаснува координаторот на кампањата Чисти алишта, Бен Ванпеперстрете.
Дел од вината паѓа и на купувачите, и нивната незаинтересираност дали некоја компанија им обезбедува достојни услови и плата на луѓето што ја создаваат нивната облека, а се додека постои ваква незаинтересираност и најголемиот дел од брендовите нема ни да помислат нешто да сменат или подобрат.
„Во основа потрошувачите имаат создадено нови граници за тоа колку очекуваат да платат, со што се става притисок на брендовите да најдат поевтини цени, а со тоа и пониски плати, или да го изгубат пазарот,“ објаснува Адхир Бахуклар од консултантската компанија А.Т. Кирнеј.
Сепак платите нема нешто сериозно да ги нарушат цените ако се има предвид дека, според организацијата на Ванпеперстрете, на платите на текстилните работници отпаѓаат само 1 до 3 проценти од вкупниот трошок за најголемиот дел од облеката.
Според Труд зад етикетата на компанија како Х&М би и требале само 1,9% од 2-те милијарди долари што го заработи во 2016, за на сите нивни текстилни работници од Камбоџа да им исплати дополнителни 78 долари месечно потребни за остварување на плата над границата на сиромаштијата. Или поинаку поставено, Х&М би требало да се откаже од 1-годишен маркетинг буџет за 6 и пол години да и покрие платите над границата на сиромаштијата на работниците од Камбоџа.
„Х&М пред четири години барем имаа храброст да кажат, за пет години, работниците ќе добијат плата над границата на сиромаштија. До сега се некаде на пола пат со политичката волја, ама мислам дека кога е во прашање имплементација според начинот на кој функционира оваа организација не ги чувствуваме или барем немаме доволно докази за да веруваме дека ова ќе биде целосно спроведено,“ објаснува Ванпеперстрете.
Она по што Х&М се разликува од другите големи брендови е што тие одржуваат „стратешки партнерства“ кои во основа значат дека брендот нема по само една сезона да се префрли во друга фабрика само затоа што понудила пониска цена. Партнерствата се потпишуваат на 5 години.
„Со други зборови, ги има алатките кои можат да се искористат за да се создаде и одржат значителни подобрувања, на начин на кој ретко кој бренд може,“ пишува Јасмин Малик Чуа во текстот за Ракед.
