Bookbox

Фројд уште во 1917 година зборувал за пресврти во науката што ја разнишале човечката самодоверба и ја релативизирале нашата „привилегирана“ позиција во светот. Секој од овие удари нè соочил со нови граници на нашата посебност. Денес, со развојот на вештачката интелигенција, многумина сметаат дека сме сведоци на уште еден таков удар – интелектуален – кој повторно го отвора прашањето за нашата улога и значење во светот.

Во 2025 нема недостаток на литература за самопомош и за тоа како треба да се живее среде модерните турбуленции. Но како и во повеќе области на човечкото живеење, можеби најдобра стратегија е да се види што од минатото го преживеало тестот на времето, затоа што на крајот на краиштата проблемите се истите, исто како и решенијата. 

Како Битлси наоѓале инспирација во авангардната класика

Во средината на 1960-тите, додека доминирале на топ-листите, правеле генерации тинејџерки да паѓаат во транс и биле постојана мета на медиумите, Битлси истовремено се запознавале и учеле од најсмелите и најзначајни композитори на класичната музика.

Дали минералната вода е „природна“ ако е филтрирана?: новото прашање што и не е толку ново

Неодамнешен скандал со филтрирањето на познатата вода „Перие“ потсети на тоа дека прашањето околу тоа дали минералната вода е природно-природна ако е „чепната“ постоеле уште пред неколку векови. 

Невротични мачки и хипноза за лажговци: 180 години од списанието „Сајентифик Американ“

Eдно време го добивавме на домашна адреса, иако со големо задоцнување. После стана достапно онлајн со претплата. Денес списанието за наука кое почнало да излегува во 1845 е најдолго издаваното во САД, со континуитет од век и плус 80 години. 

Берлинскиот ѕид воскресе

Рускиот режисер Иља Кржановски, Брајан Ино, Марина Абрамовиќ и Масив Атак ќе постават огромна уметничка инсталација - реплика на Берлинскиот ѕид, симулирајќи како изгледало да живееш обиколен од него.

„Американски животни“ (2018)

„Ова не е бaзирано на вистинска приказна“, пишува на почетокот на филмот. За потоа неколку зборови да исчезнат, и да остане - „ова е вистинска приказна“.

Kнигата која морала да биде пишувана преку телефонски пораки

Курдско-иранскиот писател Беруз Бочани во 2013 побарал азил во Австралија, но наместо тоа бил испратен во озлогласениот центар за имигранти на островот Манус. Последниве пет години пишувал книга, и тоа преку пораки кои ги испраќал преку сервисот Whatsapp.

Кој е шеф: солистот или диригентот?

Обраќањето на диригент пред концерт не е нешто необично. Но диригент да се огради од изведбата, пред да биде исвирена една единствена нота е незамисливо. Па сепак, тоа се случило, во Карнеги Хол, во 1962.

„4 3 2 1“ од Пол Остер

Во текот на годината има момент кога ме фаќа шубе што бројот на изгледани филмови и серии (и текстови напишани за нив) е неколкукратно поголем од оној на прочитани книги. Ама затоа лете балансот во личната вселена колку-толку се воспоставува. Овој пат со книга од 866 страници.

Црвената линија: кога уредникот му се меша на писателот

Не сме чуле за случај уредник во наша издавачка куќа да се осмелил да му чепне во делото на домашен автор. За разлика од ваквиот нежен однос, во други контексти копи-едиторот знае да биде и продуктивен, но и многу суров соработник. Каде е границата?

Музеј на гревот (не е за луѓе со слаб стомак)

Откако 35 години работел во мртовечница, Јури Шчукин собрал морничава збирка на унакажани остатоци или цели тела на „грешници“, и формирал музеј, надевајќи се дека грозните глетки ќе превенираат посетителите да западнат во истите проблеми како и некогаш живите експонати.

На Малдиви бараат продавач на книги

Онаа стереотипна слика на човек на пуст остров, опкружен само со куп книги, ни изгледа страшничка. А кафани? А други луѓе? Еве конечно варијанта која ни е сосема прифатлива.

Њујоршка библиотека промовира класичната литература на Инстаграм

„Инста романи“ е нова иницијатива преку која корисниците на инстаграм можат да читаат книги и на овој начин. За конзервативните како нас ова е тотално непотребно, но признаваме дека убаво изгледа - кориците, на пример, мрдаат, и има музика.

Живееме во парасоцијален пекол

Секој ден десетици илјади „влогери“ погледнуваат во својата камера и изговараат позната фраза (главно на англиски): „Како е дечки?“ А оние кои ги следат имаат чувство дека им се лични пријатели, дека ги познаваат. Всушност, врската е еднонасочна и долгорочно непродуктивна.

Адам Загајевски: Животот е потценет, а добрата поезија не претерува

Во Струга деновиве ќе престојува поет кој зад себе има интересна семејна историја и творештво кое било забранувано во неговата татковина. На младите поети им советува интелектуална љубопитност, но не и „работа“ во класичната смисла на зборот.

Дали е оправдано да бидеш лош за нечие добро?

Имаше една наводно вистинска приказна за тоа како татко-богаташ го научил синот како треба да се однесува во бизнисот. Му рекол да скокне од високо, а дека тој ќе го дочека во раце. Потоа се тргнал на страна, а детето паднало и се повредило. „Го направив ова за твое добро. За во бизнисот да немаш доверба во никого, па ни во сопствениот татко“.

Посетител на изложба паднал во дупка-експонат на изложбата

За Аниш Капур сме пишувале повеќе пати, како кога доби ексклузивно право за користење на најцрната црна на светот, која според многумина има „нереални својства“, на пример она на длабочина. Но дека реалното и нереалното се испреплетуваат сфатил неименуван Италијанец, кој паднал во два и пол метри длабока црна дупка насликана со оваа боја.

Што е тоа „сатаи“ вестерн?

Како што има италијанска, „шпагети“ верзија на вестерн, сега има и индонезиска. Режисерка е жена, и таа е пионер на нов жанр, сатаи вестерн, според традиционалното индонезиско јадење - ражнич од месо и сос од кикирики.

Ретката сина боја која ја измислиле Маите

Додека нивните европски колеги сината боја добиена од лапис лазули ја плаќале во суво злато, и ја штеделе само за најважните теми, Маите сами измислиле прекрасна сина нијанса, која масовно ја користеле. 

Коски и камења: експерименталната музика на Џеф Џерман

Како да се победи суровоста на времето што минува? Со тоа што ќе се биде присутен во моментот, слушајќи го сето она што се случува околу нас, фучењето на автомобилите, тропањето на нечиј чекан врз штица, далечна смеа на луѓе излезени пред дуќан на цигара.

Сонце мое: најголема изложба на сите времиња посветена на нашата најблиска ѕвезда

Во Музејот на науката во Лондон се поставува изложба која се најавува како „спектакуларно интерактивно искуство“, со уникатни артефакти и визуелизации кои (буквално) фрлаат нова светлина на врската на човекот со најблиската негова ѕвезда.

„Кеди“ (2016)

На почеток изгледа дека овој филм би им се допаднал исклучиво на љубители на мачки. Но како што тече, сфаќате дека тој не е (само) за мачките на Истанбул, и не е само за неговите жители кои се грижат за нив. Тој е за сите луѓе кои сè уште веруваат во соживот со други суштества, без оглед дали тие се со крзно и опаш, и дали предат или не.

Жената чиј глас е прогласен за американско национално богатство

Големите полека заминуваат и не изгледа дека имаат достојни наследници. Арета била првата жена примена во Рокенрол халата на славните, а нејзината петдецениска кариера го оправдува епитетот „кралица на соулот“.

Пет песни за Буковски на неговиот 98-ми роденден

Хајнрих Карл Буковски, роден на 16 август 1920 во Андернах, Германија, тогашна Вајмарска република. Претставник на нешто што се нарекува „валкан реализам“, оној сировиот и понекогаш суровиот поглед на животот, кој и таков е сепак убав.

Камила Клиз: „Татко ми не ми е омилениот Пајтоновец“

Комичното шоу под наслов „Продуцирано од Џон Клиз“ всушност воопшто не е продуцирано од него. Ќерката на славниот монтипајтоновец прави претстава за нејзиниот однос со татко ѝ, ги исмева неговите бројни бракови, и вели дека е очигледно од кого го наследила остриот јазик.

Месечината на НАСА и музиката на Дебиси

Визуелизација која комбинира слики на површината на месечината со композицијата Clair de Lune (1905), неодамна изведена во живо на прославата по повод 60 години од постоењето на водечката истражувачка агенција за аеронаутика во светот.

Што значи тоа да „имаш среќа“ (или да си „малер“)?

Во македонскиот е тешко да се направи разлика помеѓу „среќен“ (некој кој ужива внатрешна благосостојба), и некој кого го следи, односно „има среќа“, како нешто што доаѓа од надвор и е вон човечка контрола. Но затоа за спротивното имаме збор - малер. Дали ова значи дека Македонците се песимисти, па повеќе се фокусираат на лошото? И дали воопшто постои објективен критериум за обете?

Лажниот поглавица: најголемиот измамник од 1920-тите

„Џезд“ во 1920-тите (ерата на џезот) не асоцирало само на тип музика, туку било и придавка која означувала склоност кон алкохол, трикови и измами.