Bookbox

Фројд уште во 1917 година зборувал за пресврти во науката што ја разнишале човечката самодоверба и ја релативизирале нашата „привилегирана“ позиција во светот. Секој од овие удари нè соочил со нови граници на нашата посебност. Денес, со развојот на вештачката интелигенција, многумина сметаат дека сме сведоци на уште еден таков удар – интелектуален – кој повторно го отвора прашањето за нашата улога и значење во светот.

Во 2025 нема недостаток на литература за самопомош и за тоа како треба да се живее среде модерните турбуленции. Но како и во повеќе области на човечкото живеење, можеби најдобра стратегија е да се види што од минатото го преживеало тестот на времето, затоа што на крајот на краиштата проблемите се истите, исто како и решенијата. 

Како Битлси наоѓале инспирација во авангардната класика

Во средината на 1960-тите, додека доминирале на топ-листите, правеле генерации тинејџерки да паѓаат во транс и биле постојана мета на медиумите, Битлси истовремено се запознавале и учеле од најсмелите и најзначајни композитори на класичната музика.

Дали минералната вода е „природна“ ако е филтрирана?: новото прашање што и не е толку ново

Неодамнешен скандал со филтрирањето на познатата вода „Перие“ потсети на тоа дека прашањето околу тоа дали минералната вода е природно-природна ако е „чепната“ постоеле уште пред неколку векови. 

Невротични мачки и хипноза за лажговци: 180 години од списанието „Сајентифик Американ“

Eдно време го добивавме на домашна адреса, иако со големо задоцнување. После стана достапно онлајн со претплата. Денес списанието за наука кое почнало да излегува во 1845 е најдолго издаваното во САД, со континуитет од век и плус 80 години. 

Будалица, Зликовац, Судар и Лешина: смешни презимиња од Балканот

Еден од колумнистите кои често ги читаме во Њујоркер се вика Адам Гопник. Презимето звучи некако фино, и некако руски. Второто е точно, но првото не е.

Зошто јапонските политичари не го сакаат „Крадци“?

Еден од фаворитите за Оскарот од неанглиско говорно подрачје за оваа година е филмот на Хироказу Коре-еда, кој ја доби и Златната палма во Кан. Иако и критиката и публиката е едногласна во пофалбите на приказната за сиромашно семејство кое посвојува девојче, јапонските политичари повеќе би сакале тој никогаш да не бил снимен.

Денови на жалост: не е сериозно сè што е класика

Начинот на којшто нацијата жали вклучува откажување културни и спортски настани, спуштање на знамињата на половина копје и пуштање соодветна музика на јавни места (кафичи, супер маркети) и по медиумите. Но случајното бирање плејлиста со „класична“ музика од јутјуб знае да биде погрешен избор.

Биологот кој се самоубил затоа што бил обвинет за измама

Утрински сурфајќи по телевизиските канали за расонување, во кадар ни прелета Дејвид Атенборо и неколку интересни клучни зборови: биолог, жаби, самоубиство. Не бевме раат дур не прочепкавме за што станува збор. 

Најкратката филмска критика на сите времиња

Дури и во далечната 1948, еден филмски критичар се заморил од повторливите филмски заплети, за кои не знаел веќе што да напише. Ама за еден филм самото му се кажало. Тој антологиски осврт сега е влезен во Гинисовата книга на рекорди, поради својата краткост.

Во името е одмаздата

Центри за заштита на животни и зоолошки градини низ светот овозможуваат за одреден надомест луѓето да именуваат животни по своите бивши. А потоа тие животни им се даваат како храна на други. Кај им текнуваат бе вакви работи?

Како човечкото срце станало симбол на љубов?

Симболот го гледаме насекаде - во форма на емотикони, балони, перничиња, торти. Но до толку знаеме, дека вистинското срце не изгледа така. Тогаш, како анатомскиот орган станал ?

Божјата машина која требала да го донесе рајот на Земјата

Во октомври 1853 група луѓе се собрала во Лин, Масачусетс, и почнала да работи на мистериозна машина. Навидум обична метална конструкција, таа била наречена Нов мотор, на кого му се припишувале божествени својства.

Град опседнат со бројот 11

За Скопје тоа е бројот 2014. За голем број други е „несреќната“ 13-ка. Но еден град во Швајцарија повеќе од пет века има необична врска со бројот 11.

Калуѓерката што ја лажираше сопствената смрт

Маргините на средовековните ракописи често содржат многу поинтересни приказни отколку нивниот формален текст. Една од нив се однесува на извесна Џоан, или по нашки Јованка од Лидс, калуѓерка која очајно сакала да ја отфрли мантијата.

Човекот кој во затвор држел предавања за Пруст

Mинатата година излегоа ни помалку ни повеќе туку три книги на англиски, поврзани со еден подзаборавен полски уметник и дипломат, Јозеф Чапски (1896-1993). Неговиот живот е одлична илустрација за екстремите на европскиот 20 век.

Гиљермо дел Торо: „Најрадикалното нешто што може да го направите е да бидете оптимист“

Прво што помисливме читајќи го насловот е дека дел Торо инкогнито бил во Македонија, и дека ова е неговата пост-фестум порака, со која сака да ни даде сила. Ама изгледа оптимизмот е насушна потреба на светов воопшто.

„Матрјошка“ (Russian Doll, 2019)

На 1 февруари - ден пред Денот на мрмотот - на Нетфликс излезе серија која само на прв поглед изгледа како верзија на истоимениот филм. Да, главниот лик поминува низ истиот ден, одново и одново. Ама целата работа е малку покомплицирана.

По повеќе од 70 години: цензурираниот текст на Орвел за британската кујна

Кога прв пат прочитавме дека текст на Орвел неодамна е изваден од бункер, си помисливме дека човекот на времето рекол нешто против кралицата, можеби опцул некој сојузник или го најавил брегзит. Ама не, причината за цензура е многу побанална - „варварските“ прехранбени навики на Британците.

Изложба на дела создадени од крв на посетителите

„Црн хоризонт“, која се отвара утре, 9.02 во Шарлероа, Белгија, е дело на двајца Руси - Ерик Булатов и Андреј Молодкин, кои на овој начин протестираат против пропагандните машинерии од која и да е земја. 

Интервју за разводи и погреби

Дисклејмер: текстов е пишуван во состојба на афект по завршување на најновото издание на „Вин-вин“ од 7 февруари, во кое Оливера Трајковска разговара со Горан Бреговиќ. Чуј, разговара!

Koj бил најбогатиот човек на сите времиња?

Се викал Манса Муса, бил император на Мали, а еднаш ја пореметил египетската економија само затоа што поминал низ земјата.

Како сме еволуирале да сакаме хорори

Хорорите секогаш имале своја ниша во популарната култура, а локално слушнавме дека постои дури и неформално здружение на обожаватели на овој жанр. Но изгледа дека ова не е само прашање на вкус, туку дека желбата да се гледа страшно е дел од поширока човечка приказна.

Мелиса МекKарти: „Кога би можела да оживеам нешто, тоа би била демократијата“

48-годишната актерка е номинирана за главна женска улога за „Ќе можеш ли некогаш да ми простиш“, прва нејзина драма после куп комедии како „Жештина“, „Шпион“, „Ловци на духови“. Во интервју за Гардијан зборува за нејзините хобитести раце и дека мрази што во 2019 се занимаваме со луѓе што мразат други луѓе.

Римски-Корсаков како етнолог

Минатата година во светот беа одбележани 100 години од смртта на славниот руски композитор. Помеѓу статиите кои излегоа по тој повод една ни остави посебен впечаток, затоа што го претставува во малку поинакво светло - како ревносен запишувач на народни песни.

Повик за повлекување на 400 научни статии заради неетичко користење органи од кинески затвореници

Студија спроведена од австралиски истражувачи повикува на масовно повлекување на повеќе од 400 научни трудови поврзани со трансплантанција на органи. Причина: сите органи врз основа на кои биле правени трудовите биле неетички добиени од кинески политички затвореници

Нацистот што го доби првиот Оскар за главна машка улога

Бил брилијантен германски актер од времето на немиот филм кој палел и гасел во Холивуд. Но кога продуцентите го отпуштиле затоа што неговиот акцент не бил соодветен за ерата на звучниот филм, си нашол ново вработување. Кај Гебелс. 

„Нашиот пат“ од GP и Steffonator

„Најголема промоција до сега“, велеше најавата за настан одржан на 26 јануари во МКЦ, кој со својата масовност ги затече дури и своите амбициозни промотори. „Стампедо на промоција“, „Редици и навалици за потпишување книга“, гласеа некои од насловите по него, придружени со куп коментари од родители гневни на организацијата и од „сериозни“ литерати згрозени од гужва за книга, a не нивна. Сигнал дека првите локални ѕвезди на дигиталното доба (и можеби на новата книжевност) се тука.

До неодамна сме легнувале два пати во текот на ноќта

Феноменот има име - бифазна или бимодална шема на спиење, која се задржала долго во човечката историја. Кога и зошто се случило да почнеме да спиеме цела ноќ?