Видот на музика која ќе се пушта на радио и телевизија е најмалиот проблем по трагична смрт на голем број луѓе, затоа што тагата е субјективно чувство кое кај некого може добро да оди и со брза метал песна. Но на колективно ниво, попрецизно на ниво на цела западна култура, како да постои договор дека звучната поддршка на колективната тага мора да биде таканаречената „класична“, или „сериозна“ музика. Едноставно, кога ќе станеш од сабајле и на сите канали има снимки од симфониски концерти, кои инаку никој никогаш не му текнало да ги пушти, знаеш дека се случило нешто страшно.
Но ваквото поврзување на овој вид музика со нешто тешко, депресивно, тажно, не само што не е секогаш фер, туку може да е и сосема погрешно. Ако одредено дело го свират луѓе во црни фракови и свечени фустани, тоа вклучува класични инструменти и атмосфера која делува свечено, не значи дека истото не може да биде забавно, смешно, дури и подбивно. Сигурно ненамерно од страна на оној кој ги пуштил, но изминативе два дена во уво ни влегоа Радецкиот марш на Штраус - дело кое слави воена победа и е најзабавниот момент на традиционалниот новогодишен виенски концерт, разни полки во ритам на весел танц, а некој кажа дека во продавница ја слушнал дури и - Одата на радоста!
И ваквото не(до)разбирање не е само за денови на жалост, туку и за други свечени моменти. „Свадбениот хор“ на Вагнер, на пример, попознат како „Доаѓа невестата“, мора да го знаете, ако ништо друго од филмови со сцени на венчавање каде е редовна музичка илустрација. Но доколку се знае оригиналниот извор на мелодијата, ретко кој би се осудил да ја пушти во ваков контекст. Таа е од операта „Лоенгрин“ на Вагнер, каде се пее на почетокот од третиот чин, ПО свадбата на Елза и витезот Лоенгрин. И, поважно, пред тој да изврши масовно убиство и да ја напушти жена си, која потоа од тага умира.
Слично недоразбирање е со „О Фортуна“ од Кармина Бурана на Карл Орф, дело кое често се користи за создавање апокалиптична атмосфера - нешто труби, нешто латински, нешто драматично. Но иако е напишана во 20 век, оваа кантата е базирана на стихови од 24 песни од средовековна збирка, кои се однесуваат на невозвратена љубов, коцкање (измислен светец кој не ти помага да се откажеш од коцкање, туку напротив ти помага повеќе да се коцкаш), алкохол, секс, многу секс. Иако нема докази за тоа, тие се најверојатно напишани од група образовани скитници, кои станале славни заради тоа што саркастично ја критикувале црквата и тогашната елита. Истовремено проповедале хедонизам и слободна љубов, како во стиховите: „Ако едно момче и една девојка/се затворат во тивка соба/колку се тие среќни!/Тогаш почнува една игра чие име не смее да се спомне/со нивните раце, нозе и усни“. Ама бидејќи сето ова е на латински, може да помине и за ден на жалост...
Како што пишувавме во „Може ли сериозната музика да биде смешна?“, класиката може да содржи и комични, пародични и сатирични мотиви, кои можеби не звучат така на прво уво. Имитации на комарци, возови, кокошки, исмејување на колеги-композитори, „Музичкиот виц“ на Моцарт. За познавач на класичната музика да пуштиш вакво нешто на ден на жалост е полошо отколку да си го пуштил Леонард Коен или Кејв, кои се далеку помрачни и тажни од голем број класични дела.
Класичната музика, како и секоја друга, е само алатка за изразување чувства. Секакви чувства, не само длабоки и траорни. Ама дури и вакви недоразбирања како опишаните се подобри од тоа по цел ден да го слушаш Ричард Клајдерман или панови фрули, и со нив да треба да жалиш. „Зајди, зајди“ легнува многу подобро од тоа.
