Bookbox

Премиерата на „Црно семе“ во Битолскиот народен театар се совпаѓа со две годишнини: 100 години од издавањето на Абецедарот, букварот на македонски јазик отпечатен во Атина во мај 1925 на лерински народен говор и 90 години од раѓањето на Ташко Георгиевски. Со режисерот Андреј Цветановски зборуваме за истовремената универзалност, но и посебноста на трагичната судбина на ликовите, кои на Садизмот и Бескрупулозноста одговараат со Чистота и Истрајност.

Неодамнешно дешифрирање на папирус покажува колку биле строги санкциите кон оние што правеле дубари сакајќи да ги одбегнат обврските кон државата во древен Рим. Човек два пати да помисли дали да се впушта во такви авантури. 

„Само површинска рана“: 50 години од „Монти Пајтон и светиот грал“

Тројански зајаци, витези што викаат „ни!“, дебата за тоа дали ластовиците се доволно силни за да носат кокосови ореви и модерен историчар кој тук и таму упаѓа за да коментира пред да биде брутално заклан од витез-минувач. Само што го пишуваме ова па ни е смешно, исто како по кој знае кој пат да го гледаме филмот.

Град во Јапонија направи игра со карти слична на Покемон во која ликови се повозрасните жители

Веројатно знаете за Покемон, вистинската (онаа со физички карти а не со апликација на телефон), која им овозможува на играчите да собираат карти, да прават шпилови и да се борат со лик на своето омилено чудовиште. И ако сте фан, веројатно посакувате да имате персонализирана картичка, само за вас. На жители на еден јапонски град ова сега им успеева. 

Кое е потеклото на зборот „тарифа“?

Според Дигиталниот речник на македонски јазик, тарифа е именка од женски род која означува систем од норми за плаќање на нешто - такса, награди и сл. Иако во моменто е актуелен во контекст на мерките на Трамп, зборот звучи некако ориентално, нели?

Уметниците кои водат правни битки за признавање на своето авторско право врз дела генерирани со ВИ

Во 2022 уметник поднесува своја слика на уметнички саем. Сликата добива прва награда. Ама до денес авторот не може да ја регистрира како сопствено дело, бидејќи таа е генерирана со помош на ВИ. Во тек е судски спор кој може да ја определи иднината на толкувањето на тоа до каде е автор човекот, а од каде машина.

Овие риби имаат нозе

Се викаат морски црвеногушки и имаат „тело на риба, крилја на птица и повеќе нозе, како краба“. Уште почудно - нозете им имаат сензори за вкус. 

Како тоа видеотеките изумреа, а книжарниците (фала богу) не?

Кога се појавија компјутерите, таблетите и мобилните, ретко кој продолжи да користи роковници и нотеси. Претходно зајмевме филмови од видеотеки, а сега низ светот нив ги има во многу мал број, само за носталгични „н'рдови“. Сите сакаат пристап до содржини со еден клик. Логично на сето ова - како и зошто опстануваат книжарниците?

Необичното значење на зборот „бруцош“

Вчера, 1 октомври, се одржа првиот академски час за студентите од прва година. Еден термин кој вообичаено се користи за нив има интересно потекло.

„Ја викам чистачката на ракија“: работниот ден на еден писател

Во некогашното југословенско списание „Чик“ постоела рубрика во која писателите си го опишувале својот работен ден. Под необичен наслов „Живот меѓу обичните луѓе“ (значи писателите се необични?), својата саатница ја споделил Бранко Ќопиќ.

Сте слушнале ли за лигар?

Хибридно потомоство на лав и тигрица да ти се викало лигар (на англиски - liger). Спротивната мешавина е тигав (на англиски - tigon). Ги делат карактеристиките на двата вида, на пример сакаат да пливаат како тигрите, а се социјални суштества како лавовите. 

50 години од „Емануела“ - култниот филм што лошо остаре

Во Франција на 20.09. излезе нова верзија на славниот филм од 1974, режиран од Одри Диван, која претходно доби Златен лав во Венеција за моќната драма за абортус, „Хепенинг“. Ако сексуалните авантури на Емануела треба да се пре-раскажат, тоа е затоа што за половина век нештата во областа на сексуалноста се имаат драстично променето. Не самиот секс де, туку социјалните и идеолошките матрици поврзани со него. 

„Смртта не е секогаш тажна“: белгискиот патолог чии книги се бестселери

Морничавите вистински приказни на Филип Боксо (Philippe Boxho) и претходно беа популарни. Но неговата најнова книга од трилогијата, која е оценета како најбизарна и најлуда до сега, е продадена во 300.000 примероци и наскоро ќе биде преведена на 30 јазици.

Букбокс гледаше: „Вил и Харпер“ (документарец, 2024)

Замислете дека сте маж кој последниве триесет години имал многу близок пријател, маж, со кого не само што професионално соработувал туку и пиел по кафани, се тепал и правел други стереотипно „машки“ нешта. Одеднаш, на 61 година, вашиот пријател ви кажува дека ќе стане жена, со цицки, репче и цветни фустани. Дали ќе му понудите да тргнете на пат низ земјата за да го поддржите во оваа идеја?

Книжевна препорака на денот

„Помошно средство за секаква намена за потребите на вашата канцеларија или дом“. Вака гласи препорака со пет ѕвездички на книга на Амазон. Не која било книга, туку учебник со 1279 страници, тврда корица и (навидум) едноставен наслов: „Гравитација“.

Пепел во пепел, ама после под вода: првата подводна гробница на светот

Нептун меморијал риф врши услуги на клиенти кои сакаат нивното последно почивалиште да биде под вода, со тоа што нивната пепел ја вградува во статуи на морски животни или друга форма по избор. 

Шарлот, Емили и Ен не се ни Бронт, ни Бронте, туку Бронти?

Денес, 26.09., излезе вест дека е исправена грешка направена уште пред 85 години, со тоа што во Поетското катче на Вестминстерската опатија презимето на сестрите кои на македонски (српски, бугарски) ги знаеме како БронтE биле напишани без две точки врз е-то. На англиски без тие ознаки некој може да го прочита презимето како „Бронт“, а всушност е Бронти.

Oд каде потекнува идејата за „рамноправност“?

Човечката историја е цик-цак линија на доминација и обиди за регулирање на истата, со развивање на кооперативни начини на живеење. Последново е „цик“-от. А „цак“-от е огромен чекор нaназад во периоди кога поради потреба од работна рака (поради земјоделие или индустрија) хиерархиските структури повторно биле воспоставувани, посилни од претходно. 

Kaранфилче: ароматичниот зачин кој создал империи

Позади еден навидум скромен зачин стои сложена историја на царства и профити, колонијализам и глобализација. Според локалните верувања, пак, растението имало еден куп моќи. Жените од островите го користеле тајно како афродизијак, верувајќи дека го зголемува сексуалниот апетит. Мажите го користеле во време на војна, сметајќи дека ги прави невидливи и оттаму неранливи. 

Сонот на секој твитерџија: направи си своја социјална мрежа и бирај си како ќе ти коментираат

Се вика SocialAI и го овозможува точно тоа - социјализирање со корисници на социјална мрежа слична на Х (Твитер), кои генерираат коментари, совети и дополнувања на секој пост што ќе го направите. Што е финтата? „Корисниците“ се вештачка интелигенција. 

Необичните триаголни писма испраќани во Втората светска војна

Денес самиот чин на рачно пишување писма делува необично, а уште повеќе нивното превиткување во форма на триаголник, со што самите се претворале во коверт. Токму на овој начин се допишувале руските војници за време на Втората светска војна со семејствата дома. 

80-20 или што е тоа принципот на Парето?

Се викал Вилфредо Федерико Дамасо Парето, италијански полимат, кој се занимавал со економија, филозофија, инженерство. Нему можеме да му заблагодариме за популаризацијата на терминот „елита“. По него е наречен и еден битен принцип кој се однесува на микроекономијата, но и на голем дел од остатокот од животот.

Синот на Нобеловецот Кензабуро Ое е слеп и едвај зборува, но има продадено милиони албуми со своја музика

Хикари Ое се родил аутистичен и со пречки во развојот. Докторите се обиделе да ги убедат родителите дека треба да го остават да умре. Тие одбиле и се одлучиле за операција на мозокот после која тој останал слеп, епилептичен и со ограничена физичка координација. Но еден ден сосема тивкиот Хикари реагирал на звук на птица.

Човечки геном складиран на мемориски кристал кој трае 'вечно'

Научници од Универзитетот во Саутхемптон во Британија успеале да нац'цкаат цел човечки геном на 5Д мемориски кристал - револуционерен формат за складирање податоци за кој велат дека може да опстане милијарди години и од него (ако затреба) да се реставрира целото човештво.

Кој бил првиот ди-џеј на светот?

Вистинското име му било Клаус Кирини, а станал диџеј од - досада. Местото е Ахен, клубот се викал Скоч, а сè почнало кога немајќи локален бенд таа вечер во 1959-та (или несакајќи да троши пари на музичари) газдата поставил грамофон среде салата. Клаус почнал да пушта плочи и да ги најавува на микрофон. 

Букбокс гледаше: „Островот на милијардерите“ (серија, 2024)

Звучи како наслов на реално шоу во кое натпреварувачи на пуст остров се обидуваат да станат милијардери со тоа што ќе минат низ опасни предизвици на преживување. Ама не - ова е норвешка верзија на „Сксешн“, но ни од далеку толку напната и античко-трагична како неа. Сепак, има шарм во тоа да следиш сплетки во бизнис со лосос, на тотално неразбирлив јазик, со убави пејзажи и заплети кои вклучуваат физичко кинење рибарски мрежи, а не просто шпекулирање со бројки онлајн.

Првата жена која се кандидирала за претседател на САД била брокерка, спиритуалистка и промотор на слободна љубов

Многу пред Хилари Клинтон и Камала Харис да се кандидираат за претседателки на САД, Викторија Клафлин Вудхал го направила тоа за време на американските избори од 1872. Нејзиниот револуционерен, иако неуспешен обид, сепак не бил единствениот повод што нејзиното име често се појавувало во медиумите. Ја нарекувале „вештерката-брокер“, а таа носела мини-здолништа и знаела и повеќе пати да се разведе од истиот човек ако ја изнервирал.

Емпатијата е полесна ако сите ја имаат

Можеби звучи преочигледно за воопшто да стои како наслов - ако на сочувство и разбирачка се враќа со истото, тогаш е полесно да се одржи таквата атмосфера и да се поттикнува кај други. Ама она што е очигледно и логично не значи дека е и лесно да се постигне, нели?