фото: Epa Images
- Дајан Китон, холивидската актерка и оскаровка, продуцентка и режисерка почина денес, 11.10., на 79 години во Калифорнија. Засега не се објавени причините за смртта.
- Таа имаше богата кариера, меѓу кои и нејзината најпозната улога во „Ени Хол“ на Вуди Ален, за која доби Оскар. Со Ален беа во врска во 1970-тите кога работеа заедно и на други негови филмови („Сем“, „Спијачот“ и др.)
- Китон имаше и повеќе номинации за Оскар, за филмовите „Црвените“ и „Нешто мора да попушти“ (со Џек Николсон). Значајни се и нејзините улоги во филмовите „Кум“, „Таткото на невестата“ и „Бејби Бум“ . Нејзините последни настапи се во филмовите „Книжевен клуб“, како и „Летен камп“ во 2024 заедно со Кејти Бејтс.
- Унгарскиот писател и сценарист Ласло Краснахоркаи, денес, 09.10., во директен пренос, е прогласен за добитник на Нобеловата награда за литература за 2025 година. Тој е одликуван за творечкиот придонес во светската книжевност преку стилска комплексност, меланхолични мотиви и дистопични визии.
- Краснахоркаи е автор на познати романи како „Сатантанго“ и „Меланхолијата на отпорот“, адаптирани и на филмското платно во соработка со режисерот Бела Тар.
- Неговата книжевна кариера е одликувана со меѓународни награди, вклучувајќи ја и „Ман Букер” во 2015 година. Нобеловата го зацврстува неговиот статус како еден од највлијателните современи писатели, кој со јазикот и темите што ги обработува успева да допре до глобалната читателска публика.
- Види претходно: „Бев ноќен чувар за 300 крави“ (позајмено интервју)
- Сусуму Китагава од Универзитетот во Кјото, Ричард Робсон од Универзитетот во Мелбурн и Омар М. Јаги од Универзитетот Беркли се добитници на овогодинешната награда за хемија за нивното „развивање на метало-органски мрежи“.
- Метал-органски мрежи (MOFs) се кристални материјали составени од метални јони или кластери поврзани со органски молекули, кои создаваат порозна структура слична на молекуларен сунѓер. Тие се дел од технологии за пречистување на воздух и задржување на јаглерод диоксид, во клима-уреди или за употреба во пустински области, за извлекување влага од воздухот и нејзино претворање во питка вода. Се користат, меѓу другото, и во апарати-сензори за безбедност, откривање на штетни гасови или расипана храна.
- Омар Јаги пионерски ги разви MOF-структурите во 1990-тите, создавајќи стабилни верзии со голема површинска област за складирање и раздвојување на гасови. Ричард Робсон ја постави основата со своите истражувања на координациските полимери, овозможувајќи развој на тродимензионални мрежи. Сусуму Китагава разви „мека“ верзија на MOF кои можат да се свиткуваат и реагираат на надворешни стимули, проширувајќи ги нивните примени во сензори и катализатори.
