Bookbox

Зошто стекот е „машка храна“?

Ново британско истражување со повеќе од 1.000 мажи открива дека идеите поврзани со „избегнување на женственост“ и социјален статус често се врзуваат со повисока консумација на месо. Мажите кои силно се идентификувале со традиционални машки норми почесто јаделе црвено месо и живина, и биле помалку подготвени да се откажат од месо или млечни производи.

Замина волшебната Клаудија Кардинале, легенда на италијанската кинематографија

Италијанската актерка со туниско потекло, позната по филмовите „Гепардот“, „8 и пол“ и „Пинк Пантер“, почина на 87-годишна возраст во Франција.

На светот му требаат повеќе селани (не сељаци)

Во 2008 година, за првпат во историјата, бројот на луѓето што живеат во градови ја надмина половината од светската популација. Денес само 42% од човештвото живее во рурални средини, а селаните често се сметаат за заостанат остаток од минатото. Но зад таа перцепција стои спротивна вистина – селанството сè уште е клучен столб на глобалната економија и опстанокот на планетата.

Подемот на филмските пензионери

Иако Холивуд одамна ја тргна настрана зрелата возраст, денес бројот на постари луѓе во општеството расте, па и публиката бара автентична приказна. Ветерани како Морган Фримен, Иан Мекелен или Семјуел Л. Џексон и понатаму играат сложени улоги, докажувајќи дека зрелоста не значи повлекување, туку континуитет на креативноста.

Полицијците од древен Египет дувале во свирче од говедска коска

Не се само значајни артефактите кои им припаѓале на владетели или oние пронајдени во дворци и храмови. Најнеобичните наоди се всушност оние користени од пониски „ешалони“ и таканаречениот обичен народ, во случајов од древни чувари на редот и мирот. 

Што не кажувате вакви работи? - Боби МекГи да ти била женско

Сигурно ја знаете славната песна на Крис Кристоферсон која стана уште пославна откако ја испеа Џенис Џоплин. Зад неа стои приказна за жената која била инспирацијата, но која во сето тоа препевање и менување род во стиховите излегла - машко. 

Њујоршките стаорци имаат посебен „акцент“

Не, ова не е метафора за некој дел од населението на „Големото јаболко“, туку асли глодари во градската средина во која се слушаат стотици човечки јазици и дијалекти. 

Дали алкохолот го подобрува зборувањето странски јазици? - доделени ИГ наградите 2025-та

Оваа година повторно беа доделени наградите Иг Нобел – сатирични, но вистински научни признанија за истражувања што најпрво предизвикуваат смеа, а потоа размислување.

Oперација Рокол: малиот остров освоен од Британија за „иле“ на СССР

Рокол е мало, неплодно парче карпа среде Атлантик, кое со децении предизвикува интерес кај владите, научниците и авантуристите. Изолираното островче – оддалечено околу 420 километри западно од надворешните Хебриди во Шкотска – станало дел од геополитички и економски спорови, како и симбол на британска моќ во времето на Студената војна.

Реткиот синдром кој прави лицата на другите луѓе да изгледаат „демонски“

Просопометаморфопсија (ПМО) е состојба која предизвикува лицата кои ги гледаме да се појавуваат изобличени во форма, големина или боја. Има различни варијанти - некои гледаат „развлечени“ или двојни лица, други „вештерски“ со долги носеви и остри уши. 

Чешка во директен пренос отвори мистериозен коверт оставен од претседателот Масарик

Граѓаните на Чешка со големо нетрпение очекуваа денес, 19.09., да се реши една стара мистерија: кои биле последните зборови на првиот претседател на земјата, Томаш Масарик. Тие беа чувани во затворен коверт од 1937, а свеченото отворање се пренесуваше и онлајн и на чешкото државно радио.

Морничавата кукла - првиот ТВ лик во историјата

Пред сто години човек по име Џон Логи Берд ја пренел првата јасна телевизиска слика – вознемирувачката насмевка на стомакозборечката кукла Стуки Бил. Така таа станала првата ТВ ѕвезда во историјата.

Осаменоста во детството е поврзана со деменција во староста?

Во новообјавена студија под наслов „Детската осаменост и когнитивното опаѓање кај средовечни и постари возрасни“, група истражувачи од областа на здравството и психијатријата тврдат дека осамените деца имаат поголем ризик да развијат проблеми со помнењето во староста. 

Дали живееме во „ступидогено“ општество?

Денес повеќето луѓе немаат потреба да учат рутински работи за да преживеат. Но проблемот е што кога нешто не е неопходно, најчесто не го правиме. Во минатото луѓето биле мотивирани од принципот на „морков и стап“ – од една страна награда и признание за стекнати вештини, од друга, притисок од секојдневието што барало пракса. Денес тие стимули ги нема.

Подемот на физиката на заговор

Во дигиталната ера, инфлуенсерите и подкастерите сè почесто ја преземаат улогата на јавни арбитри за тоа што е вистина, па и во научна смисла. Во последно време цел на нивните напади стана и академската физика. Влијателни фигури (не шарлатани, туку асли научници, со богати биографии) ја прикажуваат физиката како затворена, корумпирана елита. Ова ја загрижува пошироката научната заедница поради потенцијалните последици врз јавната доверба и финансирањето на науката.

Долговечната конспирација со 432-херцната музика

Мала промена во фреквенцијата на звукот во споредба со денес прифатениот стандард (440 херци) прави некому музиката да му звучи „потопла“ или „подлабока“. Теоријата има и конспираторска димензија - дека стандардот бил намерно наметнат во текот на 20 век за психолошка контрола, правејќи го звукот поансиозен.

Од секс-симбол до филмски визионер: замина Роберт Редфорд

Актерот со огромна филмска харизма кој подоцна стана оскаровски режисер, почина денес, 16.09. на 89-годишна возраст во својот дом во Јута. Веста ја соопшти неговата публицистка, велејќи дека починал мирно, во сон.

Старецот и рибата: народната приказна што објаснува како ВИ ќе го реконфигурира човештвото

Германска бајка регистрирана од браќата Грим (којашто можеби ја има и кај нас во некоја верзија) го илустрира што ни се случува во добата на вештачката интелигенција. Приказната за рибарот и неговата жена станува метафора за модерните „волшебни риби“ што ни ги остваруваат сите желби преку апликации и алгоритми. Од тоа излегуваме празни и со чувство на вина.

Урми: слаткото цивилизациско задоволство

Плодовите од „Дрвото на животот“ историски патувале од Месопотамија до САД, засладувајќи им ги телата и душите на многумина. Денес се особено популарни како замена за бел шеќер во здравите благца. 

Глупоста не е од вчера (a ќе ја има и утре)

„Кратка историја на глупоста“ од Стјуарт Џефрис (2025) на духовит и често провокативен начин ја истражува глупоста низ историјата, филозофијата и културата. Авторот ја разгледува оваа тема преку низа примери – од Шекспировите лудаци, преку Дон Кихот и романите на Флобер, па сè до современи фигури на славни личности и политичари.

Џубокс: историја на машината што го создаде американскиот поп

Историјата на џубоксот е вистинска приказна за тоа како технологијата и забавата се испреплетуваат и го менуваат секојдневниот живот. Сè започнало кон крајот на 19 век, кога во американските барови се појавиле првите Едисонови фонографи на паричка, кои со текот на времето се развиле во познатите шарени апарати, што станаа симбол на младинската култура во педесеттите години.

Зошто собираме нешта?

„Култури на собирање“ е разновидна збирка есеи што се занимаваат со човечката страст за собирање. Самата се опишува како „чавкино гнездо“, во кое се испреплетуваат примери – од ренесансни принцови со нивните кабинети на реткости, па сè до денешни собирачи на вреќички за повраќање од авиони или сувенири од Елвис. Покрај тоа, книгата содржи и теоретски текстови што се обидуваат да ги откријат корените на оваа опсесија.

Што е тоа „Запад“?

Нова книга на професор по историја на политичката мисла на Универзитетот Кралицата Мери во Лондон, Joргос Варуксакис, ја анализа идејата која многумина ја земаме здраво за готово, но е всушност тешко да се дефинира. Што е тоа „запад“, не (само) како правец на светот, туку како комплексен систем на историја, идеологија и гео-политика.

Секс, Сталин и Шостакович: приказната за една советска опера од 1934

Овој септември во Алберт Хол во Лондон ќе се одржи концертна изведба на операта на Дмитриј Шостакович од 1934 година – „Леди Магбет од Мценската област“. Повод за потсетување на контроверзите поврзани со неа.