Харвардски социолог во својата книга „Некој со кого можеш да зборуваш“ (Someone to Talk To) се обидува да објасни зошто наместо на најблиските често се одлучуваме да им се отвориме на сосема непознати луѓе.

Придавањето човечки карактеристики на други живи суштества е токму човечка карактеристика. Но кога истата наместо во басни и анимирани филмови ќе се појави во наука, тоа може да создаде погрешни претстави за природните закономерности.

Нова книга од областа на психологијата тврди дека посветуваме повеќе внимание на тоа што јадеме, или дали вежбаме, отколку на тоа дали сме се виделе со блиските пријатели. А всушност би требало да е обратно. За наше добро.

„Бљак“ можеби звучи како непосакуван извик, но границата помеѓу револтираноста од нешто и привлечноста кон истото понекогаш е замаглена.

Нова книга на Џон Тирни и Рој Ф. Баумајстер, „Моќта на лошото“, ни потврдува нешто што веќе искуствено го знаеме - дека лошите работи подолго се памтат од добрите, и дека моќта на негативното мислење е како онаа на ламја со три (во случајов четири) глави. И една глава да исечеш, на нејзино место се појавува нова. Освен ако не ги исечеш сите истовремено.

Знаеме за она одложување на битните задачи на сметка на правење комплетно неважни нешта во текот на денот, само затоа што второто е полесно. Ама и желбата да се заврши сè и веднаш си има психолошки последици.

Не дека сме и онака нешто многу паметни. Ама кога секоја информација е на онлајн дофат, почнуваш да се однесуваш како поглуп отколку што навистина си. Нула напор за нешто да се запамти или да се научи. Чуму маката, кога пак ќе може да се пребара?

Во 1859, 450 патници на бродот Ројал Чартер, кои се враќале од австралиските рудници кон Ливерпул, се удавиле кога парниот брод потонал близу северниот брег на Велс. Некои од нив можеби ќе се спаселе да не биле повлечени кон дното од појасите полни злато, од кои никако не сакале да се откажат.

За оние кои никогаш не гледале шоу од ваков тип, станува збор за класична симулација на „столб на срамот“ - позната личност седнува на сцена додека други познати (и помалку познати) ги коментираат сите нејзини недостатоци. Зошто овој формат е толку бизарно привлечен и зошто никогаш не би успеал кај нас?

На литературен македонски би требало да е „лелекање“. А ако нема некој посоодветен збор тогаш тој треба да се измисли, за оној вид лигавење кое стереотипно им се припишува на разгалени деца, недоволно мажествени мажи и на мелодраматични жени.

Тројца психолози покажуваат како вознемиреноста од мислата на смртта свесно и подсвесно влијае врз нашиот начин на живот. Чувството е толку застрашувачко, што луѓето прават сè за да најдат некаква утеха и чувство за смисла, од трупање статусни симболи до формирање заедници со истомислениците.

Не знаеме за вас, ама ние полека но сигурно го губиме трпението за телефонски разговори. Од непотребни воведни поздрави, до она бесконечно „ај“-„епа ок“-„ај“ на крајот кој никако да настапи, чувствуваме дека од таков вид епски муабети во ера на чет и мејл веќе нема потреба. Ама изгледа разговорот со глас сепак има некои предности.

„Стоицизам“ многумина ги асоцира на трпење и на потиснување чувства. Но класичниот концепт е всушност сосема спротивен и подразбира активен однос со околината и со себеси.

Се вика „илеизам“, и претставува метод на интроспекција од позиција на некој кој не е „јас“, туку е „тој“ или „таа“. Во посебни случаи можно е и кралското „ние“.

Знаеме дека ова звучи „коељовски“ и тешко применливо во реалноста. Ама пак можеби токму во ваквите кратки средби и размени лежи клучот за психолошко преживување на големите приказни - малите муабети, со непознати.

Во англискиот има разлика помеѓу vent и complain. Првото означува да си олесниш на душата со тоа што некому ќе му се пожалиш (читај: ќе му кукаш), а второто има конкретна цел - нешто или некого да поправи.

Ако сте во друштво кое треба да се одлучи за филм, а помеѓу насловите има таков кој на повеќето од вас ви е гледан, тогаш тој автоматски излегува од конкуренција. Грешка, сугерира нова студија.

Има луѓе кои кога ќе тргнеш да им раскажуваш сон почнуваат да превртуваат со очи и ја прават онаа „поштеди ме“ фаца. Она што тие не го разбираат е дека со тоа што ја намалуваат вредноста на овие нарации и самите се лишуваат од одлична можност.

Бавни возачи, бавен интернет, бавни редици на каса - сите тие во најмала рака нервираат, а некогаш се повод и за агресивни реакции. Колку што светот забрзува, токлу прагот на толеранција за влечкање се спушта.

Кај секого од нас постои тенденција да се држиме до познати начини на решавање проблеми - ако еднаш нешто дало резултат нема причина да не даде и следниот пат. Нo психолозите повеќе се интересираат за спротивниот начин на мислење, оној флексибилниот, кој изгледа е и културолошки условен.

Може на сите ѕвона да ни кажуваат како треба, но самите не се баш модели за однесување. Или што би се рекло народски - „не го слушај попот што зборува, туку гледај што прави“.

Eдните уште од раѓање се отпорни, храбри, самоуверени. Други ги впиваат сите дразби од околината, пречувствителни се и тешко се прилагодуваат на нови ситуации. Еден педијатар ги нарекува деца-пиреј и деца-орхидеи.

Вообичаената мантра е - ако чуваш некој гнев или незадоволство во себе, тоа не е здраво и треба што побрзо да се надмине и заборави. Нова книга го тврди обратното: лутината е корисна, затоа што нуди морален компас и го крепи достоинството.

Во нова книга на когнитивниот невронаучник Кристијан Џарет, чии статии се појавуваат во Гардијан и Њу Сајнтист, се анализира едно многу старо, и многу базично прашање: дали луѓетo се во основа лоши или добри? Одговорот e можеби очекуван. Па сепак не ни се допаѓа, затоа што се однесува и на нас.