Мисловен експеримент

Кои сме всушност „ние"?

Две книги во последниве три години предизвикаа внимание со нивните спротивставени тези. Едната вели дека интернет нè прави глупави. Другата пак вели дека технологијата ни ги менува умовите на подобро. Зошто и двете се всушност во право?

„Плитките: што им прави интернет на нашите мозоци" на Николас Кар од 2010 го обвинува сурфањето за растечките когнитивни проблеми. Клајв Томсон пак, во неговата неодамнешна книга „Попаметни отколку што мислите: како технологијата ни ги менува умовите на подобро" вели дека технологијата всушност ги зголемува нашите ментални способности. За да процениме кој е во право Њујоркер предлага едноставен мисловен експеримент, кој е верзија на таканаречениот тест на Туринг:

Добро образован патник низ времето од 1914 стигнува до нас и до просторија поделена со завеса. Му се кажува дека негова улога е да ја процени интелигенцијата на оној кој е од другата страна преку поставување на какви и да е прашања.

Одговорите ги дава женски глас чиј акцент (американски англиски од 21. век) е тешко препознатлив за нашиов човек. Жената од другата страна на завесата очигледно има исклучителна меморија. Таа може без никаков проблем да цитира кој и да е дел од Библијата или од Шекспир. Математичките пособности ѝ се исто така неверојатни - дури и тешки проблеми се решаваат за неколку секудни. Зборува голем број странски јазици иако изговорот ѝ е чуден. Најимпресивна за човекот е нејзината способност да опише кој и да е дел од Земјата во детали, како да ја гледа од небо. Дури и на апстрактни прашања како „Дали може Бог да биде истовремено и семоќен и добар" има сложени теориски одговори.

Патникот со не мало воодушевување заклучува дека во изминатиот век човечката раса доживеала ново ниво на суперинтелигенција, непојмлива за неговата 1914.

Но жената зад завесата секако е кој и да е од нас. Таа е нормално човечко суштество кое си го има надградено мозокот преку користење на само две алатки: нејзиниот мобилен и интернет конекција. Тоа за нас не е ништо за воодушевување, но за човекот е. Со нашите машини ние сме „надградени" луѓе и простетички богови, но сме рамнодушни кон тој факт, како и кон сето останато на што сме навикнати. Одземете ни ги алатките, и ние би биле поглупи од нашиот пријател од раниот дваесети век, кој има поголем опсег на внимание, побргу пресметува на памет, и чита и пишува латински.

Ова сценарио покажува дека одговорот на тоа дали стануваме поглупави или попаметни благодарејќи на технологијата зависи од тоа што подразбираме под „ние". За Томсон тоа е киборгот во нас, за Кар е човекот кој лежи под овој оклоп. А тој, како што докажува нашиот пријател - патник во времето, е биолошки атрофиран а технолошки еволуиран. За многу кратко време гледано во контекст на целокупната историја на човештвото, за добро или за лошо, ние всушност веќе не сме истите суштества.

14 јануари 2014 - 15:39