Bookbox › Набрзинка

Нобел за хемија 2025 за технологија применлива во прочистувачи на воздух и за извлекување вода од воздухот во пустински предели

8 октомври 2025

Сусуму Китагава од Универзитетот во Кјото, Ричард Робсон од Универзитетот во Мелбурн и Омар М. Јаги од Универзитетот Беркли се добитници на овогодинешната награда за хемија за нивното „развивање на метало-органски мрежи“.
Метал-органски мрежи (MOFs) се кристални материјали составени од метални јони или кластери поврзани со органски молекули, кои создаваат порозна структура слична на молекуларен сунѓер. Тие се дел од технологии за пречистување на воздух и задржување на јаглерод диоксид, во клима-уреди или за употреба во пустински области, за извлекување влага од воздухот и нејзино претворање во питка вода. Се користат, меѓу другото, и во апарати-сензори за безбедност, откривање на штетни гасови или расипана храна.
Омар Јаги пионерски ги разви MOF-структурите во 1990-тите, создавајќи стабилни верзии со голема површинска област за складирање и раздвојување на гасови. Ричард Робсон ја постави основата со своите истражувања на координациските полимери, овозможувајќи развој на тродимензионални мрежи. Сусуму Китагава разви „мека“ верзија на MOF кои можат да се свиткуваат и реагираат на надворешни стимули, проширувајќи ги нивните примени во сензори и катализатори.

извор

Повторно „оживеани“ фотографии од браќата Манаки

25 октомври 2025

Во понеделник, 27 октомври во 20 часот, во Културно Информативниот Центар – Скопје, ќе се отвори изложба на дела настанати на работилниците за алтернативна фотографија кои се одржаа во село Смилево, во организација на фестивалот Зрно.
Од 17 до 23 јули, манастирот „Св. Петар и Павле“ во Смилево беше дом на едно од највпечатливите летни уметнички собирања каде колу педесет фотографи и млади автори од различни европски земји, заедно со волонтери од Македонија, Србија и Словенија, учествуваа на четвртото издание на Зрно, посветено на благородните фотографски процеси.
Оваа година, фестивалот Зрно ја збогати својата програма со исклучително значаен сегмент – изложба што вклучува негативи од опусот на браќата Манаки, љубезно отстапени и дигитализирани од Архивот на Македонија – одделение Битола. Овие ретки материјали, сведоштва на првите чекори на балканската фотографија, беа повторно оживеани преку нивна современа интерпретација во различни историски техники. На тој начин, им беше подарен нов живот – како поетски дијалог меѓу минатото и сегашноста, и како искрена почит кон визионерството и наследството на браќата Манаки, во рамки на овогодинешната соработка меѓу Зрно и Архивот на Македонија.

извор

Почнува 4-тата конференција „Наука за деца“

16 октомври 2025

4-тата научна конференција „Наука за деца“ ќе се одржи утре и задутре (17 и 18 октомври) во приватното училиште „Нова“ во Скопје, а оваа година темата е вештачка интелигенција (ВИ)
Во рамките на отворањето утре, петок, предавања ќе одржат трите стипендистки – Ангела Тунеска, Софија Петковска и Деа Атанасов, кои изминатата година работеа со нивните ментори Илија Дуковски (Boston University), Андреј Ристески (Carnegie Mellon University) и Билјана Мојсоска (Roskilde University). Задутре, сабота, ќе се одржат работилниците на следниве теми: 1. ШТО БАРАШ ТИ ВО МОЈА ПЕСНА? - ЧОВЕК И МАШИНА ВО ДУЕТ со Никола Перевски - Пере и проф. Никола Стиков, 2. В.И. ВО УЧИЛНИЦАТА: СОНУВАМЕ ЗА ЧАС ОД ИДНИНАТА со Мирјана Пауновска, м-р Драгана Стиков и проф. Ана Стојанов

Пријавувањето на работилниците се уште трае (до пополнување на местата), тоа можете да го направите тука.

извор