Нобел за хемија 2025 за технологија применлива во прочистувачи на воздух и за извлекување вода од воздухот во пустински предели
8 октомври 2025
- Сусуму Китагава од Универзитетот во Кјото, Ричард Робсон од Универзитетот во Мелбурн и Омар М. Јаги од Универзитетот Беркли се добитници на овогодинешната награда за хемија за нивното „развивање на метало-органски мрежи“.
- Метал-органски мрежи (MOFs) се кристални материјали составени од метални јони или кластери поврзани со органски молекули, кои создаваат порозна структура слична на молекуларен сунѓер. Тие се дел од технологии за пречистување на воздух и задржување на јаглерод диоксид, во клима-уреди или за употреба во пустински области, за извлекување влага од воздухот и нејзино претворање во питка вода. Се користат, меѓу другото, и во апарати-сензори за безбедност, откривање на штетни гасови или расипана храна.
- Омар Јаги пионерски ги разви MOF-структурите во 1990-тите, создавајќи стабилни верзии со голема површинска област за складирање и раздвојување на гасови. Ричард Робсон ја постави основата со своите истражувања на координациските полимери, овозможувајќи развој на тродимензионални мрежи. Сусуму Китагава разви „мека“ верзија на MOF кои можат да се свиткуваат и реагираат на надворешни стимули, проширувајќи ги нивните примени во сензори и катализатори.