Ајде да ви одговорам на повикот – имам една лична приказна за раскажување за последниот ден на работа.
Работев во една банка во Македонија во 2005-та. Банката беше ко ЈНА, немаше сакам – неќам, кај те пратат - таму одиш, па после менување на 3 филијали (по команда!) ме викнаа за да ме убедуваат да одам во Струмица....имале проблем таму.
Видов-не видов, прифатив.
Работев по 14 саати на ден – од 8 сабајле до 10 навечер. Во 10 мораше да го вклучат алармот во филијалата па морав да си одам во станот, инаку имаше работа и за подолго. Преку глава, не се стига.
Во меѓувреме си најдов нова работа, давам отказ во Банката...Овие напиздени, се заебале...„сум ги разочарал и изневерил“.
И последен ден ми е...декември месец....јас таман да си одам во 5 поручек, доаѓа една од колешките:
„Ќе мора да одиме во село П., има еден таму што доцни со кредитот, по процедура мора и со правникот да одам".
„Еј последен ден ми е, аман...."
Сакав да избегам, и тоа со добра причина – карање со клиенти кои каснат по кредит е една од најружните работи на свет. Како Банка имавме стратегија да не земаме некое вредно обезбедување за кредит, па најјако „оружје" ни беше да им се качиме на глава на луѓето што каснат, да ги изнервираме и така да ги натераме да платат.
„Ај те молам, брзо ќе биде, само еден е, писмено предупредување да му дадеме" – моли колешката.
„Ај...океј, далеку ли е тоа село?"
„Не, не, 25 минути со кола.....ќе може да возиш, не ја земав возачката?"
„Ајде...ќе возам"....на пола уста и реков, имав уште 4 саати после тоа возење за Скопје, гледав побрзо да си одам, последно што сакав е да се труцкам во ладно и темница.
Се возиме со службената кола накај селото и почнувам да ја распрашувам колешката за клиентот што касни со кредитот. Правел специјални ќумбиња за загревање пластеници, добро му одело ама го задесило несреќа – жената му се разболела од рак. Била на клиниките во Скопје, трчал лево десно за лекарства да и обезбеди, го мафтосувале докторите дека ќе ја спасат, се изнадавал еден куп пари мито на нив, го баталил бизнисот, ама не успеал. Починала пред два месеца.
„Деца имаат?" – прашувам.
„Две од неговите....и три од брат му"...
„Како мислиш „три од брат му" ..." – изненадено прашувам.
„Па брат му умре пред година дена, а жената на братот умре пред година и пол, и тој мораше ги посвои децата.... или во дом ќе ги земеа. И тие умреа од рак."
Факинг трагедија....со 5 деца на глава и заглавен до гуша во кредити....и на глава и сите лични трагедии...Ми се згади...
Ракот навистина многу убива кај земјоделците. Прскаат со пестициди повеќе него што треба, за заштитна опрема пари немаат, а соодносите (колку вода - колку пестицид) од око ги прават – сум ги слушал самиот („ќе клаиш една рака од пестицидон, па ќе клаиш една кофа вода" – колкава е раката и колку вода собира во кофата на никој не му е гајле, а упатството за употреба едвај можат да го прочитаат, камо ли пак да го разберат. Битно е само да се произведе што може повеќе.)
„Аман бе! Колкави се децата?"
„Шо знам ...на некоја возраст од 2 до 7 години мислам"
„А има ли некој возрасен да му помогне"
„Мајка му и татко му се стари, неподвижни и со оние мизерните земјоделски пензии... најмалиот брат само што наполни 18 и никаде не работи....така да, се е на него"
Непријатна тишина во колата...Јас пак почнав:
„Слушај, последен ден ми е...ај те молам....ќе те возам до таму ама не ме терај да се расправам со него....не е човекот крив, немам срце нешто да му речам"
„А шо да кажам јас" – вели колешката – „не е ни мој кредит, туку ја унапредија таа што го даде, па јас го наследив портфолиото, бонус немам земено со месеци веќе заради него"
Тоа беше еден од главните заеби во банката. Ако си кредитен референт, добиваш фиксна плата плус бонус за успешност ако го фатиш месечниот таргет за кредити. Е арно ама ако почнат кредитите во твоето портфолио да ти каснат, дури и да го фатиш таргетот за тој месец, ти земаат дел од (или целиот!) бонус. Некои на време ја сфатија играта и се изнадаваа кредити на секој и сешто, си земаа супер бонуси, па беа фалени за многу успешни и на крај унапредени. Кога ќе ги унапредат нивното портфолио се прераспределуваше на другите кредитни референти и после тие си ја чукаа главата со него. Во основа, некој друг го лапнал бонусот за тој кредит што го дал, а ти го јадеш стапот (ти го кратат твојот бонус) бидејќи на тебе ти го прераспределиле кредитот во твоето портфолио. Овој систем на работа беше континуиран извор на фрустрации кај кредиторите, па и презир кон централата во Скопје. Ја разбирав колешката....
Колешката ми даваше насоки како да стигнеме до куќата – очигледно не и е првпат да доаѓа „на гости" кај човекот. Се паркираме пред куќата, излегува од колата, чука на портата и го довикува клиентот да излезе надвор. Доаѓа еден маж, возраста не можам да му ја определам. Околу 30-40 години. Слаб, исушен, измачен, со брчки по лицето, небричен некое време...запуштен. Не можам да чујам се што разговараат, гледам дека колешката мафта со раце, вика, му го даде писменото предупредување во раце...тој само стоеше со наведната глава и повторуваше „знам, знам"....
Погледот ми го одвлече нешто друго. Од куќата излезе едно девојченце – 3-4 годишно. Мало, убавко, дојде до човекот (татко ли и е, чичко ли и е, не знам) и се фати за ногавицата на неговите панталони (едвај до коленици му е). Тој ја погали со рака по косичката и ја остави раката на нејзиното главче. Девојчето гледа подзинато во колешката, не разбира што кажува ама разбира дека не е нешто добро...се стутка во човекот уште повеќе и од зад него ѕирка накај колешката. Си помислив – да му земам пари на човекот е како да му земам од устата на детето... ми се згади уште повеќе.
Викањето заврши, колешката влегува во кола.
„Одиме?"
„Да, вози назад накај филијала", вели таа.
Молчиме остатокот од патот. На никој не му е до муабет, нема што да се каже. Се паркираме до филијалата, го пополнуваме патниот налог, и ги давам клучевите. Следуваат љубезности („ај па да поминеш да не видиш ако доаѓаш во Струмица...со среќа нека ти е таму"... „Фала, фала, ќе поминам на кафе"....). Кратко ракување..се вртам и си тргнувам накај својата кола...
Последен ден бе...последен...можеа да ме поштедат барем ова да не го видам...A можеби и за подобро, за да не ми е жал што си одам.
