Помина половина деценија откако во март 2020 година, Светската здравствена организација го прогласи ковид-19 за пандемија. Според официјалните податоци, имало повеќе од 770 милиони случаи на коронавирусот, кои биле фатални за над 7 милиони луѓе во 231 земја. Од нив речиси 2,2 милиони биле во Европа. Има извештаи што проценуваат дека бројот на смртни случаи на глобално ниво бил многу поголем, можеби дури и повеќе од двојно.
Никогаш, па ни сега, не можеме да ја исклучиме можноста некој патоген да предизвика нова глобална здравствена криза. Тоа е само прашање на време. Пет години по ковидот, дали сме подобро подготвени за нова закана?
Не баш, вели Игнасио Лопез-Гоњи, микробиолог од Универзитетот во Навара.
Тој издвојува некои реакции како позитивни, пред сè високото ниво на јавно-приватна соработка. Никогаш порано не биле заеднички вложени толку многу пари и напори за развој на вакцини.
Брзината на создавањето на имунизации со mRNA, забрзувањето на бирократските процедури и на медицинските испитувања треба да бидат пример. За успех може да се смета и координираното купување и дистрибуција на вакцини низ Европа. Но, светот катастрофално падна на испитот кога станува збор за маските.
Научивме да работиме заедно. Повеќето од светските истражувачки центри ги ставија на располагање своите ресурси за борба против пандемијата. Моментално има повеќе од 460.000 научни написи за ковид-19 или SARS-CoV-2 во базата на податоци PubMed. Ова е четири пати повеќе отколку кај маларијата, болест со која се бориме стотици години. Студиите се однесуваат и на многу други аспекти на пандемијата: економски, социјални, правни, политички и етички, вели шпанскиот микробиолог.
Толку за успешните реакции.
Загрижува слабоста на системите за јавно здравје во некои европски земји. Пандемијата ја истакна потребата за зајакнување на примарната здравствена заштита, за намалување на листите на чекање, за подобри педијатриски и геријатриски услуги. Особено тешко беа погодени домовите за стари лица. Иако тие не се здравствени центри, нивните здравствени услуги мора да се зајакнат, бидејќи во нив се сместени најранливиот (и сè побројниот) сегмент од населението.
Уште поголем проблем е „инфодемијата“. Пандемијата стана политички натпревар, поттикна тензии и поларизација и бран на негирање. Пандемијата на дезинформации е во пораст. Приоритет е да се подобри начинот на кој науката комуницира со јавноста.
Заклучок? Не сме ја научиле лекцијата од ковидот.
Здравјето повеќе не е само индивидуално, тоа е глобално. Сè уште недостасува искрена и решителна посветеност на науката. Треба да ги намалиме бирократските пречки и да го зголемиме јавно-приватното финансирање, вели микробиологот Лопез-Гоњи.
