Се работи за еден од најпопуларните хрватски писатели, Анте Томиќ, кој дел од своето детство го поминал во ова село. Иако не е јасно што побогу им згрешил на своите некогашни сожители, традиционалната поворка во обред кој изгледа како палење вештер(ки), особено затоа што куклата необично личи на Томиќ, му ја прочита следнава порака пред да го запали:
„Свом народу руга се и смије,
а ни стига, ни срамота није
Драги мој писац,
лукав си ко лисац
и даље можеш к... свирати,
али пролошки народ немој дирати"
Мештаните дури се потрудиле да направат пародични верзии на корици од негови книги, кои исто така ги запалиле. По ова, прославата ја продолжиле во - Домот на културата.
На настанот реагира Здружението на новинари на Хрватска, колеги на Томиќ, а и самиот тој. Еве дел од неговиот текст во Јутарњи, ироничен и луциден како и секогаш. Откако претходно беше полиен со кофа гомна среде сплитската рива (за што пишувавме тука), па сега симболично запален, очекуваме дека следниот пат можеби ќе стане објект на обожавање на некаков специфичен писателско-сатанистички култ, „Црната шлајфна" или „Страници ширум затворени“.
***
„Во моето село кај Имотско народот многу сака да чита. Нема куќа без поголема библиотека. Ако некој гради куќа, тоа му е најважната просторија. Пред да ги замисли кујната, бањата и шпајзот, спалната и детската соба, домаќинот гледа каде ќе ги постави оние стотици илјади омилени наслови, кои му останале откако вишокот од половина милион помалку драги книги со тешко срце ги разделил на роднините и пријателите или ги дал за рециклирање.
Ако му дојдеш на гости, тој во аголот крај старата печка го чита Фокнер, жената под ќебе на каучот Кафка, постариот син се мурти над Роберт Музил, помладиот задоволно цивка голтајќи го Амос Оз, ќерката не може од рака да го пушти Балзак, зетот го обожава Брехт, а внуците се тепаат за Шекспировите трагедии. „Гледај ја ти козава", вели сверквата злобно покажувајќи на невестата, а знаете колку знаат да бидат злобни свекрвите, „во нејзиното село само каубојски романи се читаат. Да не се омажи кај нас во Проложац, немаше да знае за Буденброкови".
Додека по другите села навечер по кафаните се закачаат со келнерките или се игра бришкула и трешета, се плескаат замастените карти по масите, се чукаат куглите за билијард и ѕвонат апаратите за покер, кај нас е целосна тишина. Селаните, секој со својата книга, отсутно пијат шприцер или тегнат од пивото, цигарите им се гасат во пепелниците затоа што не можат да го одвојат погледот од четивото. „О мајку ти твоја блесава!", пцуе некој на несакање кога јунакот на Албер Ками го убива оној Арапот, а другите прекорно го погледнуваат преку книгата и со прст на усните го опоменуваат: „Шшшш!".
Последен пат кога некој кај нас се тепаше во кафана, ама баш сериозно, со искршени глави, пола метро стаклена срча и уништен инвентар, беше кога еден Радељиќ на еден Маршиќ за Тургењев му рече дека, цитирам според полицискиот извештај, „е пичкин дим за Толстој". Поголема навреда не можеше да му упати. Кај Маршиќи традиционално сите многу го почитуваат Тургењев.
...Да не ви опишувам понатаму, во цел свет нема село во која убавата книжевност се цени повеќе отколку во моето, но како што можевте веќе да насетите, од тоа има и лоши последици. Лозите се исушија, пченката пропадна, компирот мувлоса. Поголемиот дел од земјата всушност и веќе не се обработува, туку лежи зарасната во коров. Затворена е и винаријата, и фармата за пилиња и фабриката за веш и погонот за производство на некакви метални делови. Сето стопанство во крајот цркна, ништо освен шверц и спортски обложувалници не остана. Целото место наопаку да го свртиш ни педесет куни од него нема да истресеш.
Со еден збор, читањето ги уништи. Не може од книжевност да се живее во Хрватска, бистро забележа Бранка Каменски во еимисијата „Пола уре културе", но во Доњи Проложац неа изгледа никој не ја гледал. Тие, будали, читаа додека нивниот свет пропаѓаше, и во истиот пред некое време, кога ги затворија кориците, вчудоневидено сфатија дека немаат гаќи на газот, дека се сиромашни, опљачкани и измамени.
Книжевноста и писателите се повиновни од сите останати за тоа што во моето село луѓето бедно живуркаат со гастарбајтерски пензии, додека им исклучуваат струја, а покривот им прокиснува, што жените не можат да ги поправат забите, а на децата да им купат сендвич на голем одмор, што автомобилските гуми им се ќелави, а лимаријата им пука од рѓа и заради тоа пред некој ден, кога одлучуваа кого традиционално ќе го запалат на „мрсен вторник" не се предомислуваа многу. Сламената кукла на Крњо, принцот на карневалот што ги отелотворува сите негови несреќи, мораше да има лице на некој кој пишува книги, а згодна околност е што во селото имаат еден таков.
Книгите, ѓавол да ги носи, размислуваа во Проложац виткајќи ја и заварувајќи ја железната конструкција во гаражата, оптегнувајќи го платното и обликувајќи го лицето на Крњо според моето. Јас и моите вошливи книги и моите проклети новинарски статии упропастивме едно богато и среќно место, изговараа додека го принесуваа пламенот на куклата, а потоа танцуваа и се кикотеа како демони играјќи околу кладата.
И мене, додуша, тоа не ми беше грозно. Ако некако сум ги заебал, па еве нека е до мене. И повторно би го сторил тоа. И и уште еднаш да ме запалат, нема врска, убаво ќе се згреам. И нема ни да се потрудам да објаснувам околу нивните бедни и очајни животи, дека не сум им ништо повиновен од Толстој, Тургењев, Андриќ, Штајнбек, Мураками или Шолохов.
