За личен културен настан на годината го прогласувам мојот обновен интерес за класичната музика и сето она што тоа го повлече - нови пријателства со луѓе од оваа бранша, посетени концерти и изгледани едукативни видеа, и последно но не и најмалку значајно, прочитани книги на оваа тема. Две од нив е најдобро да се читаат една по друга - еве ја првата.

Во 2016 ја претставивме книгата „Музика и муабети: колекција музички интервјуа“ од Ненад Георгиевски. Две години подоцна излегува вториот том - „Уште музика и муабети“. За третиот, за кој сме сигурни дека има материјал, ќе треба да се смисли нешто повеќе од „уште“. „Поуште“?

Познатиот канадски автор, долгогодишен претседател на Меѓународната организација на писатели ПЕН, има многу необичен стил. Тој „вози“ на горивото на добрата, но вообичаено изведена проза, до моментот кога нешто во неа „кликнува“ и возилото почнува да се одлепува од земјата. Одеднаш сите дотогаш обични ликови добиваат морничави црти, во кои на моменти препознавате и такви на вам познати луѓе. А ако сте баш фер, во нив ќе видите и свои.

Дело на 13 автори, двајца искусни стрип цртачи и неколкумина етнолози-консултанти, кои се обидуваат да ги визуелизираат митските претстави за светот, кои на овој начин оживуваат, токму како да се под, над и околу нас.

Никогаш не била на доктор, на 17 години прв пат влегла во училница. Нејзиното мормонско семејство постојано ја подготвувало за крајот на светот. Ова е приказна за растењето и градењето на самиот себе - процес кој ослободува, но кој остава и големи лузни.

Што значи тоа „добар“ превод? Што значи воопшто тоа „добро“? Лекција по зборообразување, истражување, пловење и јазично нуркање, ова е истовремено и повест за еден интимен подвиг, осамено но одлучно замавнување со харпун кон еден кит од дело.

Во текот на годината има момент кога ме фаќа шубе што бројот на изгледани филмови и серии (и текстови напишани за нив) е неколкукратно поголем од оној на прочитани книги. Ама затоа лете балансот во личната вселена колку-толку се воспоставува. Овој пат со книга од 866 страници.

Зошто е важно тоа дека македонски цртачи биле вклучени во големи проекти во некогашна Југославија, а од таму и во Европа? Затоа што тоа ни кажува дека локалната стрип историја е со многу подолга традиција, и дека е многу побогата, отколку што тоа обично се претпоставува.

Oдлична збирка раскази, која наскоро ќе биде промовирана на овогодинешното, 55-то издание на ДАФ - фестивалот на аматерски театар. Од страна на еден од „најозлогласените“ панкери во душа во екс-Југославија, Марко Брецељ. Претстави, промоции, концерти и - кликбејт! - еклери за пет денари. Разбудете го бунтовникот во вас и дојдете во Кочани.

„Во Скопје веќе со декади ништо не расте. Зад нас останува само отровната магла од последната војна, а некаде изгубени во неа скитаме сите. Богатите и моќниците што не заминаа за Сатурн живеат на врвовите од мегазградите со свои вештачки градини и џунгли“.

55 години музичка историја, биографии на 333 бендови, 500 страници, 400 фотографии. И овие бројки не би значеле ништо, да не се вградени во методолошки крајно издржан и со душа изработен производ, со кого може да се гордееме, повеќе отколку со голем број таканаречени „енциклопедии“ и „капитални“ изданија, кои во изминатите години произлегоа од оваа култура, а беа дотирани „шаком и капом“ од разни гарнитури.

2 август 1939. Млад американски етнолог, еден од „перјаниците“ на неговата генерација, пулен на славните професори Франц Боас и Рут Бенедикт, извршува самоубиство во амазонските прашуми. Прашањето до денес останува нерасчистено - зошто?

Книга за самопомош, за поединци, но и за цела една култура. Опис на еден поглед на свет, со кого не мора целосно да се согласувате, но кој е сепак одважен чин на човек, кој со она оружје со коешто располага - својот ум и искуство - излегол на интелектуалното и животно боиште.

Претходната книга на Харари од 2011, бестселерот „Сапиенс“, се однесуваше на 70.000 години човечко минато. Новата книга се надоврзува на она што човекот бил, опишува што тој е, и предвидува што ќе стане. Притоа, сосема е сеедно дали сценариото ни се допаѓа или не - тоа едноставно е неминовно.

Kнига која се обидува да покаже дека гневот кој денес владее со политичкиот пејзаж и со социјалните мрежи не е нов феномен, туку е резултат на чувството на неприпадност на оние понижените, навредените или само гневните низ поголемиот дел од историјата, која постојано се повторува. 

Неодамнешната промоција на македонското издание на оваа книга почна со спојлер - дека главниот лик се има самоубиено. Но и целата книга како да е еден голем спојлер за сите оние кои во младоста беа (или кој знае, можеби уште се) хипнотизирани од прерано згаснатиот младешки гениј на Иан Кертис.

Да има правда, ко што нема, оваа книга би требало да биде вистинскиот скандал кој ѝ се случил на нашата средина. И тоа не затоа што се обидува некого да расколеба во неговата вера, туку затоа што полемизира со убедувањето на неверниците, дека без оглед дали Библијата се чита како Света книга или како световна лектира, таа содржи патокази кон доброто, моралното и вредното. „Чекајте малку, другари!“, вели авторката - македонскиот Кристофер Хиченс.

„Скопски Аеродром ќе се наполни со бегалци“. „Вакцинираните деца имаат до 500% повеќе болести за разлика од невакцинираните“. Ова се само дел од aктуелни наслови на статии на македонските портали. Хиперболи, лажни информации, комбинирани со неколку извичници и вознемирувачки фотографии можaт да го разбудат човекот од камено доба во секој од нас - oној кому му е страв без оглед на свеста дека сето наведено може да е целосна измислица.

„Овој роман е книжевна фикција“, се оградува авторот на почетокот од книгата, обидувајќи се на овој начин да постави Кинески ѕид помеѓу документираното и измисленото, стварното и лажното. А притоа добро знае дека ваквите обиди се залудни – повеќе како монтирање гипс-картон помеѓу две пренаселени простории, кој пропушта гласови дури и кога во нив само се воздивнува или конспиративно се шепоти. Среде сета таа какафонија од звуци човек не може да биде сосем сигурен што му се причинува, а што е вистински.

Пред некое време во рубрикава промовиравме четири книги, од четворица машки автори. Како што беше ветено, сега се на ред жените.

Не е дека воопшто не сме ги фалеле, промовирале, а понекогаш и куделе, но понекогаш имам грижа на совест дека во рубрикава македонските автори се неправедно запоставени.

Прв роман на Барнс откако доби Букер во 2011 за „Ова личи на крај“, ова е далеку послабо дело, чија единствена добра страна е што, на додуша прилично емоционално воздржан начин, го опишува односот помеѓу уметникот и Моќта - таа „мачка што ги остри канџите од неговата душа“.

„Ако пишувањето роман е како да садиш шума, тогаш расказите се повеќе како да копаш градина“, напиша Мураками во воведот на претходна збирка. Ако е така, неговите градини се мали светови, натопени од есенски дожд, со зраци кои пробиваат низ густежот создавајќи меланхолична, но многу спокојна атмосфера. Во позадината на некој транзистор иде Чет Бејкер.

Книгата која ја влечкав со себе на летување и на сите можни патувања од тогаш, со нејзините (скоро) 600 страници oколу празниците веќе ми стежна на совеста. А грижата на совест за непрочитана книга понекогаш е поголема од онаа за непочната диета. Сепак, едното не го исклучува другото - кога ќе ја земете оваа в раце, често ќе заборавате и да јадете.