„Пасквино“ е име на оштетена статуа од хеленистичкиот период, откриена во близина на Рим во 15 век, лоцирана на еден од неговите плоштади. Таа е позната како прва од таканаречените „римски статуи што зборуваат“, поради традицијата на лепење анонимни критики насочени кон власта на нејзиното постоље. Сатиричната книжевна форма пасквинада (или пасквил) е именувана токму по статуата, која всушност го претставува Менелај кој го држи телото на Патрокло.
Зошто токму оваа статуа? Па затоа што таа се наоѓа само неколку чекори од Виа папалис, рутата по која поминувал папата при различни процесии, некогаш опишувана како една од најпрестижните римски улици за живеење или за трговија. Тоа што низ овој крај постојано имало луѓе, но особено затоа што тие луѓе биле од моќната елита, го направило ова место погодно тука да се постави еден вид „огласна табла“ со анонимни пораки, главно насочени кон папата, но и кон римското општество во целина.
Се смета дека првите „зборови“ статуата ги изговорила во 13 август 1501, бидејќи ова е запишано во дневникот на Јохан Бурхард, шеф на протокол на папскиот двор. Стиховите се однесуваат на грбот на познатото семејство Борџии (кој на него има бик), како и на симбол кој содржел тркало на кардиналот Хорхе де Коста, кој се сметал за потенцијален наследник на папата Александар Шести со потекло токму од Борџиите:
„Предвидов дека ти, бику, ќе бидеш папа.
И сега велам дека ќе умреш ако го напуштиш местово.
Тркалото, кое држи чекор со пастирот, ќе следи“
Истата порака била залепена на повеќе места низ Рим, а папата, кога дознал за неа, бил толку импресиониран и суеверен, што навистина веќе не го напуштил градот, до својата смрт две години подоцна.
Поради стилот на пораките, нивната „кодираност“, како и фактот дека сиромашните слоеви не биле доволно писмени за вакви творби, претпоставката е дека тие биле пишувани од луѓе блиски на папскиот двор и на политиката, и дека на овој начин се препукувале меѓу себе. Токму затоа стереотипот на статуите како „вистински гласноговорници“ на римскиот народ треба да се земат со доза резерва. Елитата само го имитирала јазикот на народот, што не значи дека овој не уживал во сеирот, онолку колку што бил упатен во внатрешните односи на различните фракции. Сепак, оној кој ќе бил фатен да лепи пораки одел во затвор, а можел и да ја загуби главата.
Статуите што зборуваат и денес се во употреба и се покриени со антивладини песни, сатирични коментари за лични непријатели и поплаки за комунални прашања.
