120 години од раѓањето на Курт Вајл

Во Десау, родниот град на Вајл, од 28 февруари до 15 март се одвива фестивал посветен на творештвото на овој германски композитор. Мотото на овогодишното издание, 28-мо по ред, е „Што се границите?“. Тоа упатува на присилната емиграција на Вајл од Германија во 1933, но и на иновативноста на неговите дела.

Роден на 2 март 1900, како син на кантор (водач на хор) во синагогата во Десау, Курт Џулијан Вајл го изучил композиторскиот занает во Берлин, а учител му бил Феручио Бузони. Пресврт во неговата кариера се случил кога бил ангажиран во тандем со Бертолд Брехт, со кого ги создале антологиските „Опера за три гроша“ и „Подемот и падот на градот Махагони“. Политичките и авангардни идеи на Брехт добро се вклопувале со музичките иновации на Вајл, а обајцата биле револуционерни духови кои се нашле на вистинското место, во вистинското време.

Но во 1933, еврејскиот композитор морал да се исели од Германија, најпрвин во Париз, а подоцна, со својата сопруга, пејачката Лоте Лења, за Њујорк, по што станал американски државјанин.

Траумите од егзилот го натерале Вајл да одбива да зборува германски дури и со жена си. Њујоршката музичка и театарска сцена топло го примила, па наскоро се етаблирал како композитор на Бродвеј. Најуспешните мелодии од овој период, „Мек Ножот“ (Mack the Knife), „Зборувај тивко“ (Speak Low) и „Септемвриска песна“ (September Song), доживеале толку многу обработки што многумина не ни знаеле кој е нивниот автор. 

Вистинската популарност овие песни сепак ја постигнале по смртта на Вајл во 1950, кога „Операта за три гроша“ била поставена оф-Бродвеј, а една од главните улоги ја играла неговата вдовица, Лоте. Тогаш на продуцентот Џорџ Авакијан му паднало на памет да направи и џез верзија на баладата од операта Die Moritat von Mackie Messer, попозната во англискиот превод, како „Мек Ножот“. На првата снимка пее Лоте со стихови на германски, но следната е со легендарниот Луј Армстронг (патем, роден истата таа 1900-та како и Вајл). Неговата верзија станува огромен хит, а тој во стиховите во редот на жртвите на убиецот Мек ја вбројува и Лоте, како необичен начин на оддавање почит кон неа и нејзиниот тогаш веќе починат сопруг.

Sukey Tawdry, Jenny Diver, Lotte Lenya, sweet Lucy Brown
Oh, the line forms on the right, dears
Now that Macky's back in town

Речиси и да нема џез ѕвезда која не изведувала композиции од „песнарката“ на Вајл - Ела Фицџералд, Сара Вон, Бени Гудман, Тони Бенет, Сони Ролинс...Во 1985 излезе трибјут албум „Загубен во ѕвездите: музиката на Курт Вајл“ на кој негови композиции изведуваат Стинг, Лу Рид, Том Вејтс, Чарли Хејден и други. Неговото музичко наследство и денес инспирира, иако освен најпопуларните мелодии не е целосно познато. Тоа се обидуваат да го променат организаторите на традиционалниот Курт Вајл Фест во Десау, кој оваа година се одвива по 28-ми пат, од 28 февруари до 15 март.

2 март 2020 - 20:10