„Револуција на здравиот разум“ - што точно значи повикот на Доналд Трамп?

„Во изминатите 72 часа светот беше сведок на револуција на здравиот разум“ - ова го изјави новоизбраниот, 47-ми претседател на САД, при виртуелното обраќање на Светскиот економски форум во Давос, само три дена по својата инаугурација. Терминот „здрав разум“ беше често повторуван во неговите победнички говори, но секогаш во истиот контекст - дека тоа е нешто што е потребно, добро и револуционерно.

„Здравиот разум“ е еден од оние термини за кои сите здраворазумски (sic!) се согласуваме што е, а всушност е многу релативен и подложен на толкувања. Од латинското sensus communis, тој означува знаење, проценка и вкус кој е ПОВЕЌЕ ИЛИ ПОМАЛКУ универзален и за кои постои консензус без потреба од дискусија или размислување. Всушност, македонскиот превод е уште посензитивен со оглед на замената на зборот „заеднички“ (common) со „здрав“. Така излегува дека ако одредено мислење „штрчи“ или не се вклопува во колективната матрица, тогаш тоа е - нездраво.

Без оглед на различните преводи, интересно е што терминот ги спојува во едно сетилните перцепции, рационалната мисла и интуицијата - не мора да си учел што е „здраворазумско“ за да го разликуваш во реални животни ситуации. Или барем тоа е претпоставката. Но што кога за истото дебатираат претставници на различни култури, со сосема различни непишани етички кодекси, традиции и сфаќања за одредени феномени? Чиј „здрав разум“ тогаш е по здрав?

Терминот станува особено опасен кога го користи политичар, а уште повеќе кога тој политичар е претседател на светска сила. Тогаш „револуцијата на здравиот разум“ може да прозвучи и злокобно, затоа што претпоставува дека ставовите и одлуките на конкретната политичка опција којашто ја претставува претседателот се очигледни, непогрешиви и дека не можат да се доведат во прашање.

Така, здраворазумски е да се претпостави дека секоја војна со жртви и материјални губитоци би требало да се спречи или да биде запрена. Но здраворазумските начини како и дали воопшто ова да се направи и не се толку „комон“ како што изгледаат на прв поглед. Оттаму, изразот станува популистичка вербална алатка која на граѓаните треба да им укаже дека изборот што го направиле е разумен. А има ли нешто повисоко од разумот, особено ако е жив и здрав?

24 јануари 2025 - 10:48