Во 1960 aмерикански доктор по име Белдинг Скрибнер имал пациент - млад човек со бубрежни проблеми. Бидејќи немал начин да му помогне, момчето починало. Случајот не му давал мир, па докторот една ноќ се разбудил со идеја која ќе спаси голем број животи: тефлонска плочка (слика долу) со цевчиња, кои се врзуваат на крвните садови на раката и стојат на тоа место, за да се овозможи долгорочна дијализа.
Иако ова било дочекано како медицинско чудо, имало проблем - машината со која се вршело прочистувањето на крвта била огромна и комплицирана. Скрибнер и неговите колеги ја направиле од модифициран замрзнувач, импровизирајќи со додавање други потребни делови. Болничарките ја нарекувале„чудовиште“ бидејќи била тешка за ракување и поместување. Пациентот требало да помине десетина часови секоја недела врзан за неа, а во моментот имало само пет машини. Станува збор за време на експериментирање со методот, со цел да се најде начин да им се помогне на илјадниците кои умирале од откажување на бубрезите годишно.
Медицинскиот проблем кој бил горе-долу решен отворил друг, етички проблем. Како да се одберат неколкумината кои би биле спасени? Скрибнер бил преплавен од барања на луѓе кои биле очајни да седнат на машината. Притисокот го избезумувал, затоа што да се каже „не“ значело да се осуди на смрт. Затоа им се обратил на административците кои помагале во проектот и побарал помош од нив.
Првото нешто што тие го одлучиле било дека ова не би требало да е медицинска, туку општествена одлука. Формирале група составена од луѓе кои немале претходно медицинско знаење, обични граѓани, одбрани така за да преставуваат некаков пресек на американскиот морал од тоа време: банкари, синдикални водачи, адвокати, свештеници, домаќинки. Нивните имиња биле скриени, од разбирливи причини. Во документарец на темата од 1965 на Ен-би-си и ликовите им се затемнети, а ги слушаме само нивните гласови.
Официјално, групата имала комплицирано име (Admissions and Policies Committee of the Seattle Artificial Kidney Center at Swedish Hospital), но била попозната како „Божјиот комитет“, поради моќта да одлучат кој ќе живее, а кој ќе умре.
Докторите не им дале никакви насоки на членовите, туку им дале дозвола самите да дефинираат критериуми и да гласаат по совест. Првиот таков критериум за којшто постигнале согласност бил - никој над 45, ниту еден под 18. Вториот критериум бил многу попроблематичен, а се состоел во „општествената вредност“ на секој кандидат. Членовите на комитетот, имено, се обидувале да спасат човек чија смрт најмногу би го погодило општеството, па направиле листа на фактори, како брачен статус, број на деца, примања, образование, професија, емоционална стабилност, иден потенцијал и сл. Секако, се договориле и за тоа никогаш да не се сретнат со ниту еден од кандидатите, ниту пак да ги знаат нивните имиња.
При дискусиите искрснувале куп дилеми и парадокси - дали некој кој има две деца е повреден од оној кој има едно? Дали ако семејството има три деца, но сопругата е млада па има шанса да се премажи, мажот не би требало да добие третман? Дали предност имаат оние кои редовно оделе во црква или вршеле хуманитарна работа? Од друга страна, ако некој е голем верник, можеби тој полесно ќе излезе на крај со смртта? Што е со оние кои ниту се во брак, ниту имаат деца, а плус се сиромашни?
На крај комитетот најчесто гласал за материјално добростоечки, бели мажи, токму какви што биле и поголемиот број негови членови. Третманот секако требало да биде платен од пациентите, а тој чинел 130,000 долари во денешни пари, сума која најчесто не била покриена од осигурувањето.
Доктор Скрибнер сепак не бил задоволен од ова решение. Не можел да одржува дистанца како членовите на Комитетот, бидејќи бил во директен контакт со пациентите, а со нечии приказни и дополнително се соживеал. Таква била онаа на Каролајн Вукич, која тогаш имала 15 години - весела и полничка девојка, одлична ученичка и извидник. Тој вложил посебен напор да го убеди комитетот да направат исклучок за нејзиниот случај, и покрај тоа што била прилично под границата од 18 години.
Кога Комитетот одбил, почнал да конструира нова машина, помала и поедноставна, која би овозможила пациентите да вршат дијализа дома. На ова тој и негови колеги-инженери практично работеле тајно, во текот на работното време, за да бидат побрзи и поефикасни.
Новата машина била готова за 4 месеци и поставена во куќата на Керолајн во август 1964. Нејзината мајка, Сузан, научила како да ракува со неа и тоа го правела секоја вечер помеѓу 6 и 4 наутро. За сето тоа време двете морале да бидат будни бидејќи постојано имало некаков проблем, главно предизвикан од згрутчувања на крвта. Керолајн веднаш се почуствувала подобро, наскоро матурирала и се запишала на факултет.
Но дијализата е сепак третман, не лек. Плус, сето ова било во експериментална фаза. По четири години таа починала. Сепак, она со што нејзината мајка се тешела во остатокот на нејзиниот живот е дека нивниот случај помогнал во развивање на поефикасни и поевтини начини за домашна дијализа. Таа поживеала до 91 година, а голем дел од животот посветила токму на обука и психолошка поддршка на семејствата со бубрежни болни.
За „Божјиот комитет“, пак, денес има многу малку информации онлајн - единствената Википедија страница на оваа тема е на италијански.
