Историја на „руската“ салата

Од сите контроверзни генези важни за човештвото, за време на празнициве нас нè измачи една мисла - дали има вистина во приказната за руското потекло на салатата, или тоа е уште еден словенски заговор кој е време да се разнебити?

Салатата Русите ја викаат „Оливие“, а истата е популарна во пост-советските држави, како и во русофонските заедници низ светот, особено за Нова година. Името го добила затоа што оригиналната верзија била измислена во 1860-тите од готвач со белгиско, швајцарско или француско потекло (зависи на кој сајт читате), Лисјен Оливие (на сликата горе). Тој бил главен горвач на „Ермитаж“, во тоа време еден од најпознатите московски ресторани.

Точниот рецепт, особено за мајонезот, бил добро чувана тајна. Оливие ја подготвувал салатата во одделна просторија во ресторанот, каде никој не смеел да припари. Она што се знае е дека биле користени студен дивеч, телешки јазик, кавијар, зелена салата, капери и чадена патка, зависно од сезоната и она што го имало во моментот на лагер. Оригиналниот сос бил секако вид мајонез, направен со француски вински оцет, сенф и маслиново масло од Прованса.

Еден од помошниците на Оливие, Иван Иванов, во момент кога Оливие морал итно да го напушти ресторанот, се обидел да го украде рецептот. Влегол во просторијата и врз основа на она што го видел на работната маса ги претпоставил состојките. Потоа заминал да работи како шеф во друг, помалку популарен ресторан, „Москва“, каде ја служел истата салата под име „Столичнаја“ (или „Салата од престолнината“). Сепак, гостите велеле дека таа е инфериорна во однос на онаа на Оливие, и дека „нешто ѝ недостасува“.

Оливие починал на 45-годишна возраст, а ресторанот „Ермитаж“ бил затворен во 1905. Иванов тогаш се почувствувал слободен да го продаде рецептот на различни издавачки куќи. Со оглед на тоа што некои од состојките биле прескапи за широка употреба, тие биле заменети со подостапни.

Во време на СССР, Оливие била обврзен дел од новогодишната софра, заедно со „советскиот шампањ“ и мандарините. Но таа се подготвува и денес, а најголемата ваква салата, со тежина од 1841 килограм била направена во декември 2012 во Оренбург на реката Урал.

На Балканот си ја викаме руска, во Романија е говедска, во Чешка компирова, во Полска зеленчукова (таму секогаш е вегетаријанска). Но низ Европа истиот рецепт понекогаш се нарекува и „македонска“ (за што претходно пишувавме тука). Најинтересен во врска со именувањето е сепак примерот со Шпанија. За време на диктаторството на Франко, ограничувањето на слободите и цензурата се однесувале и на храната. Во тоа време руската салата била многу популарна во земјата, но фашистите не можеле да го толерираат нејзиното име. Оттаму, таа била наречена „Национална“.

Слично како и со „грчката“ салата, која во Грција се нарекува „селска“, а кај нас често пати „егејска“, и именувањето на „руската“ салата има интересна симболика. Уште поинтересно станува ако се знае дека верзија на руската, со малку поинаков сос, во Русија се нарекува и - американска. 

2 јануари 2019 - 11:40