И навистина, мојата претпазливост во светлината на овој факт изгледа непотребна. Од друга страна, кога ќе умре некој кој отсекогаш бил пред своето време, и со тоа ќе ја прекине својата историска предност пред целото човештво, неговата смрт некако мора да ја прифатите со резерва. Ќе треба да поминат не 40 дена, туку неколку децении пред Бредбери да си го потроши бонусот, реалноста да го надмине она што тој го замислил, или да го оствари сето она што тој го предвидел, и душата конечно да му се смири.
Повеќето од некролозите како негово најголемо постигнување го наведуваат огромниот удел во развојот и популаризацијата на научната фантастика (првиот ваков расказ го објавил во фанзин во далечната, предвоена 1938, а сопствено научно-фантастично списание почнал да објавува во 1939). Со оглед на мојата тинејџерски вкоренета претстава дека научна фантастика мора да е нешто со вонземјани-мутанти, телепортациски машини, светлечки мечеви и планети кои висат на небото како најлоша космичка сценографија, сосема беше можно вака категоризираниот Бредбери сосема да го пропуштам. За среќа, постарите и поупатените од мене пред едно петнаесетина години во рака ми тупнаа две научно-фантастични дела кои сосема ми ги разбија стереотипите за овој жанр. Првото беше „Леопардот од Килиманџаро" на Олга Ларионова, а второто -„Илустрираниот човек" на Реј Бредбери.
„Јас не пишувам на научна фантастика", има изјавено самиот Бредбери, сместувајќи ја својата проза повеќе во сферата на спекулативната фикција, на замисленото, што не мора нужно да вклучува нови технологии, паранормални способности и патување низ времето. Најточната дефиниција е дека тој е можеби не вон-реалист, туку над-реалист, кој ја анализира (и тестира) човечката психологија во необични простори и околности. Во нив реален е само човекот, кој дури и во далечните предели на вселената, останува она што е - некогаш кревко, а често сурово и крајно нечовечко суштество.
За некој толку долговечен и плоден автор како Бредбери е тешко да се пишува сеопфатен трибјут, кој би ги вклучил 27-те романа, 600-тините раскази, осумте милиони продадени копии објавени на 36 јазици, драмите, сценаријата, влијанието кое го има извршено врз редица уметници (Спилберг деновиве го нарече негова 'муза'). Затоа, оние кои го познаваат и ценат неговото дело во текстовите кои деновиве го преплавуваат интернет главно се фокусираат на еден аспект или момент во неговото творештво кое ги натерало да бидат негови фанови. За мене, на пример, е незаборавна јанѕата која ми ја предизвика истоимениот расказ од споменатата „Илустрираниот", или како што беше преведен нејзиниот наслов во српското издание, „Тетовираниот човек".
Еден циркуски работник, под закана дека ќе ја загуби работата заради прекумерната тежина која го прави тромав, одлучува да си го тетовира телото, и да го заземе местото на некогашната атракција во циркусот, илустрираниот човек. Жената која го тетовира е повеќе од необична, особено што откако му го исцртува телото со најневеројатни животни, инсекти и сцени, кои како да оживуваат на неговата кожа, му покрива дел на градите и на грбот со лепенка која тој смее да ја извади по некое време, затоа што цртежите под нив се однесуваат на иднината. Тие всушност и не се целосно нацртани, туку допрва ќе го добијат својот конечен облик под дејство на телесните излачувања и мислите на тетовираниот. По одреденото време кога првата лепенка, онаа на градите е јавно тргната – публиката пред себе гледа страотна сцена, илустрација на убиство, и тоа извршено токму од страна на илустрираниот човек, врз сопствената жена.
Иако ваквиот чин отпрвин не му е ни на крај на памет, тој се остварува, онака како што го предвиде тетоважата. Енигма сега останува тетоважата на грбот, која на прв поглед под лепенката воопшто не постои. Но како што расказот се приближува кон крајот, и толпата го гони убиецот за и самата да го убие, таа полека се формира, онака како што се заокружува судбината на илустрираниот човек. Додека лежи во сопствената крв, циркузантите го вртат на стомак и на неговиот грб се гледаат нацртани себеси во неколкукратна перспектива.
„Сликата прикажуваше толпа фрикови кои се наведнуваат над дебел човек на умирање, на мрачен и осамен пат, додека гледаат тетоважа на неговиот грб, која прикажува толпа фрикови кои се наведнуваат над дебел човек на умирање, на...".
Овој ешеровски крај долго ме прогонуваше, како и пораката на Бредбери која е истовремено и страшна и некако убава. Сите ние се раѓаме со некаква во нас вградена приказна, која ја насочуваме со нашите тела и мисли. Сите човечки приказни се надоврзуваат, се вградуваат една во друга како бабушки, рефлектирајќи ги како во огледало сите највисоки човечки доблести и најмрачни страсти. Во една од нив ние убиваме, и сме убиени, затоа што не сме ги протолкувале со време предупредувачките сигнали – судбина која човештвото ја живее илјадници години, и која еден ден ќе ја прекине веригата негови приказни.
Фасцинацијата на Бредбери од циркуските шатори му е од 12-годишна возраст, кога според негово кажување еден од изведувачите, седејќи во „електрична столица" бил наполнет со 50,000 волти чист електрицитет. Од очите му искреле молњи, а косата му била наелектризирана. Реј седел во првиот ред кога г-дин Електрико со меч полн електрицитет го допрел по двете раменици и по врвот на носот, и извикал: „Живеј вечно!". Реј бил толку фасциниран од настанот што утредента се вратил во шаторот, запознавајќи се со Дебелата жена, акробатите на трапез, џуџето, скелетот и со - илустрираниот човек. Иако цел живот потоа сакал да стане магионичар и дел од некоја циркуска тајфа, Бредбери станал писател. На неговиот гроб пишува „Тука почива Реј Бредбери, авторот на Фаренхајт 451". Но исто толку точно би било и да пишува - Реј Бредбери, магесник на зборовите.
Бонус: Бредбери ја рецитира неговата песна If Only We Had Taller Been по повод пуштањето на Маринер 9 во орбитата на Марс, во присуство на Артур Кларк и Карл Саган. Цар.
