Самитот на Северноатлантскиот договор во Хаг покажа дека огромното мнозинство членки, предводени од сервилниот генерален секретар Марк Руте, се обидуваат по секоја цена да го задоволат американскиот претседател Доналд Трамп или да го смират, и покрај очигледниот факт дека САД под сегашната администрација во основа не се заинтересирани за НАТО или за зајакнување на оваа безбедносно-политичка организација.
Има ли подобар доказ од ова: Трамп ги принуди членките да се обврзат да достигнат 5% од БДП во трошоците за одбрана годишно во текот на следните десет години, но потоа изјави дека таа цел не треба да важи за Америка.
Европа ќе плати голема цена, како што треба, и тоа ќе биде ваша победа, била приватната порака што на Трамп му ја испратил снисходливиот Холанѓанец Руте.
Прифаќањето на обврската од 5% за одбрана е резултат на намерата на европските сојузници да го смират Трамп, за да не ги повлече САД од НАТО, без оглед на драстичното зголемување на воените буџети и трошоците поврзани со одбраната: во моментов во просек се издвојуваат околу 2% од БДП. Шпанија, на пример, има помалку од 1,5%. Шпанскиот премиер Санчез е единствениот кој отворено се дистанцира од обврската од 5%, иако меѓу учесниците на самитот во Хаг сигурно имало уште неколку, благо речено „скептични“ во врска со брзиот раст на трошоците за одбрана.
Зошто Трамп инсистираше на огромно зголемување на воените трошоци во рамките на НАТО, ако всушност не е заинтересиран за ваков вид сојуз? Главната причина е да се охрабрат европските земји посериозно да купуваат софистицирано и вртоглаво скапо американско оружје, а споредната придобивка - од перспектива на Трамп - би била евентуално намалување на американското воено присуство во Европа, што би значело заштеди во воениот буџет.
Несомнено е дека голем дел од илјадниците новооткриени милијарди евра од европските земји ќе се прелеат на сметките на производителите на борбена опрема и системи во САД во наредните години. Иако земјите од Европската Унија се согласија да купат што е можно повеќе оружје произведено во ЕУ, јасно е дека Америка нема значајна конкуренција во рамките на НАТО кога станува збор за противвоздушни и противракетни системи земја-воздух, ракетни механизми и балистички проектили со долг дострел, па дури и воени авиони.
Што е со политичкиот или доктринарниот аспект на Северноатлантскиот договор? Од каде доаѓа опасноста за земјите од НАТО, односно од кого и за каков можен напад се планира одбраната? До пред шест месеци, односно додека Трамп не ја презеде претседателската функција, НАТО ја наоѓаше смислата на своето постоење во конфронтација со Москва и во подготовките за можен напад од таа насока врз друга членка на Алијансата, со оглед на тоа што Русија почна агресија врз Украина.
Дали Русија сè уште се смета за главна закана, во светлината на нескриената симпатија на Трамп кон Владимир Путин и неговите - досега не многу успешни - напори да воспостави дијалог со рускиот претседател за прекин на војната во Украина? Дали Кина сега е централната закана? Или Иран? Каков е, на крајот на краиштата, сегашниот став на САД кон Членот 5 од Северноатлантскиот договор, во кој се наведува дека напад врз една членка подразбира воено ангажирање од страна на сите земји од НАТО?
Бегството од одговарање на овие фундаментални прашања е камуфлирано со вооружување и сè се сведува на обиди да се смири Трамп да се воздржи од понатамошно девалвирање на НАТО, со надеж дека за три и пол години некој со поголемо разбирање на Алијансата ќе се пресели во Белата куќа.
Дотогаш, европскиот дел од НАТО и ЕУ практично ќе бидат неспособни да ја артикулираат својата визија за нова безбедносна архитектура за светот што нема да се базира само на акумулација на оружје и слепо следење на Америка, туку и на мировниот процес, независноста, соработката и политичкото и дипломатското решавање на споровите меѓу државите и народите. Оваа генерација европски политичари очигледно не е опремена за ваков вид пробив.
