Оваа појава е позната како Матилда ефект, термин што го опишува систематското потценување или игнорирање на научните достигнувања на жените во корист на нивните машки колеги.
Името доаѓа од Матилда Џослин Гејџ, американска активистка и писателка од 19 век, која прва укажала на оваа неправда. Нејзината опсервација не била теорија, туку објаснување за многу конкретни случаи кои се повторуваат низ децении.
На пример, Лиз Мајтнер била австриска физичарка која учествувала во откритието на нуклеарната фисија заедно со Ото Хан. Сепак, токму Хан бил тој што ја добил Нобеловата награда во 1944 година, без да го подели признанието со неа. Розалинд Френклин, британска биофизичарка, одиграла клучна улога во фотографирањето на структурата на ДНК, но славата - и Нобеловата награда - заминале кај Ватсон и Крик. Џоселин Бел Бурнел го открила првиот радио пулсар, но наградата ја добиле нејзините машки ментори. И историчарите сè уште се расправаат колкав е придонесот на Милева Мариќ во работата на Ајнштајн.
Овие случаи не се исклучок, туку дел од поширок проблем: системски модел во кој придонесот на жените се минимизира, особено кога работат во тимови или под водство на машки фигури. Причините се повеќеслојни - историски стереотипи, пристрасност во академските кругови, па дури и формални ограничувања во институциите.
Иако денес состојбата е подобрена, Матилда-ефектот сè уште не е целосно минато. Жените во науката и понатаму се соочуваат со потешкотии околу признавањето на нивната работа, помал пристап до истражувачки грантови и поретка застапеност меѓу добитниците на награди.
Разбирањето на Матилда ефектот е важен чекор кон поправедна научна заедница. Не е обвинување, туку корисна анализа: потсетник дека напредокот не се мери само со откритија, туку и со тоа кому му се препишува заслугата за нив.
