Јас сум 31-годишен физиотерапевт и живеам во Асторија, во њујоршки Квинс. Граѓанин сум на САД, и повеќе ме интересираат репризи на Зајнфилд отколку крвожедна одмазда. Па сепак, дваесет години по почетокот на војната во Босна и егзилот на моето семејство, се мислев дали да купам јагнешка пршута од соседот, месар од Срија, додека не дознав дека тука живее веќе триесет години. Значи, тој не можел да биде војник со калашников, кој ги однел татко ми и брат ми во концентрационен логор.
Јас сум еден од околу десет илјади бивши Југословени кои живеат во Квинс. Ме шиша мој стар земјак, Џиџи, и јадам ќебапи во ќебапчилницата „Стар мост", чиј сопственик е уште еден Сарајлија кој исто така се вика Кенан. Најамбициозното место кое тука сум го посетил е Маршал, југословенски ресторан и бар чија цел беше да ѝ помогне на мојата генерација да заборавиме на етничката омраза која ја разори нашата заедничка земја. Џиџи, кој освен фризерскиот салон држи и винотека, го отвори Маршал во 2009. Кога мојот брат Елдин и јас тој декември прв пат отидовме таму, изгледаше како да сме се вратиле во детството, во куќата која морав да ја напуштам со 13 години. Ди-џејот ја пушташе „Јел' Сарајево гдје је некад било" од Дино Мерлин, а на ѕидот висеа фотографии од фудбалскиот тим на Југославија.
Но, бевме скептични. Сопственикот Бошњак, келнерките од Србија и блискиот хрватскиот бар во близина, сето тоа можеше да биде рецепт за катастрофа. Се чувствувавме лошо заради американскиот редар кој веројатно мислеше дека ќе му биде лесно да ги контролира навидум смирените гости. Келнерките кои ни носеа пиво беа облечени во бели маици и црвени марами како пионерки на Тито, умерениот диктатор кој некогаш ги обединуваше антагонистичките групи во Југославија, а неговата биста стоеше на највисоката полица на барот. Му реков на Един: „Ова као ќе направи да ги заборавиме 250-те илјади мртви?".
Роден сум во Брчко истата година кога умре Тито. Кога имав седум години ветив пред своето одделение и пред омилениот учител Милутин дека ќе го ширам братството и единството за кое се бореше водачот. Пет години подоцна, на почетокот на војната, го сретнав Милутин на улица, овој пат во униформа. „Здраво учителу", реков. Тој ја истргна ќесата од мојата рака и ми рече: „На балиите не им треба леб". Ме фати за коса и ми впери пушка. „Се заглавила", се пожали. Почнав да трчам и видов како ме поздравува кревајќи три прста.
Таа година станав изгнаник. Моите пријатели од карате клубот бараа да им ги вратам Хи-мен картите кои ги собиравме. Мојот најдобар пријател престана да доаѓа по мене да играме фудбал. Гледав од прозорецот како играат без мене. Мојата, сега почината мајка Адиса, сакаше да слуша поп-музика додека ги залеваше цвеќињата. Но без сонце и само со националистички песни кои се вртеа на радио, цвеќињата едно по едно се исушија.
Две децении подоцна, Елдин и јас во „Маршалот“ ги слушавме песните на Прљаво казилиште, хрватскиот Колдплеј. Како ерген со скршено срце не можев а да не ги загледувам свиленкастите коси на српските келнерки. Но нивното присуство значеше дека наскоро во барот ќе почнат да доаѓаат и Срби.
Полека барот почна да се балканизира. Бошњаци, Срби, Црногорци и Хрвати, сите седеа посебно. Една вечер, додека ди-џејот пушташе срспки турбо фолк, сармата која ја нарачав ми ја донесоа со сланина. Тогаш ди-џејот ја пушти „Последна вечера" од Цеца, која ја мразев од моментот кога се омажи за Аркан. Се чувствував како малцинство, бев повторно отуѓен на сопствен терен.
Отидовме таму само уште еднаш. Додека свиреше Цеца, еден дечко ме поздрави со три прсти, што за мене е исто што и Хајл Хитлер, и нешто ми кликна во главата. Се сетив на денот кога моето семејство беше запрено на граничниот пункт и паравоените единици ни вперија пушки во грбот. Војниците се смееја, горди што деморализирале дванаестогодишно дете. Сакав следниот ден да се разбудам со осумнаесет, да им се осветам како војник. Но како што пораснав никогаш не ја употребив тупаницата, плашејќи се од она што може да го предизвика.
За да му го привлечам вниманието фрлив згужвана салфета во негов правец. Му се одби од глава. Целата негова маса се сврти кон мене. Со прст му се заканив да не го повторува поздравот. Бевме двајца наспрема шесторица, но тие не можеа да замислат колку гнев има потиснато во нас. Ни самиот не го знаев тоа во тој момент. За среќа, останаа на нивната страна на барот, мрморејќи навреди.
Во Маршал сепак изби насилство. Чувме дека во април минатата година група Црногорци направила неред откако некој поздравил со истиот поздрав. Момче на улица е избодено во грб, а на друго му е скршена десната подлактица. Најмладата жртва имаше 21 - тој бил бебе кога почнала војната.
Моите пријатели Американци се залагаа за слободата на изразување на момчето кое поздравило со три прстa, но тие не го следеле Хашкиот трибунал. Тие не знаат дека оние кои се одговорни за сите тие злосторства веројатно ќе умрат ов ексклузивни затвори и ќе бидат почесно погребани во Србија, каков што беше случајот со Милошевиќ. Тие не можат да знаат како е да се загуби државата и семејството.
Моето семејство имаше среќа. Во летото 1992. Елдин и татко ми се пратени во концентрациониот логор Лука. Но пред Црвениот крст да ги обелодени злосторствата во тој регион, по некое чудо се ослободени и сите избегавме за Америка. Водачот на логорот подоцна е осуден за злосторства против човештвото.
Маршалот по тие нереди е затворен. Сега таму има италијански ресторан кој со големи напори го отвори Џиџи. Но Босанците како мене не можат да заборават. Иако стравотиите на кои бевме сведоци се случија пред дваесет години, болката е уште тука. Додека пиев вино во винаријата на Џиџи, ја забележав Титовата биста скриена на задната полица , зад шише босанска ракија.
