пишува: Том Рахман
Работата на новинарот денес е да го соопштува она што сè уште не може да се знае, на луѓе кои се убедени дека веќе го знаат тоа.
Новинарството со рок за испорака на текстови секогаш било стресно. Уредникот му наредува на новинарот да поедностави некоја контроверза, и да поднесе статија за неколку часови. Скратениот пат до ова е: Ако не си експерт, јави му се на некој кој е. Така, новинарите го поддаваат микрофонот нагоре (кон стручните лица) и надолу (кон „човекот од улица“). Обете насоки се ризични. Првите знаат нешта, но и сакаат нешта за возврат, додека цивилите ретко имаат поим во што се вовлечени. Современото новинарство додава и трет извор: онлајн толпата, со сите нејзини коментари и неочекувани последици.
На кого треба да му се верува? Еден делумен одговор е лесен: Престанете да им верувате на властите. Но и оние кои зборуваат во името на жртвите исто така не се сосема за верување.
Од една перспектива, историјата на вестите е само приказна на тоа кој бил цитиран, и зошто. На овој начин, новинарството е израз на моќ - „кој го дефинира наративот“. Но новинарството е раководено и од принципи. Тежнението кон објективност е одржувано со децении, додека не почне да се распаѓа под притисок на социјалните медиуми, и во САД, на Доналд Трамп.
Додека американското новинарство се соочува со предизвик по предизвик, дезориентирано од спротивставени изјави и несигурност за тоа кои треба да бидат неговите идеали, централната дискусија се сведува на следното: Дали вестите треба да го опишуваат светот? Или да го поправат?
(...) Кога ни е дадено да бираме помеѓу правичноста и вистината, ние ги бираме двете. Така, прогресивните новинари кои во последно време промовираат морална јасност, инсистираат дека ова истовремено доведува и до поголема точност, додека новинарите кои се уште тежнеат кон објективност велат дека нивниот пристап е поверојатно да доведе до правичност. Како и со голем број други дебати денес, изгледа како едниот пристап да го исклучува другиот.
Во 18 век Дејвид Хјум го опишал проблемот на „е-треба да е“, велејќи дека исказите кои содржат факти се различна категорија од моралните искази, па така не може да се скокне од опишување на она што „е“ кон декларирање на она што „треба да биде“. Нашата култура стравува од спротивното, дека она што треба да биде може да биде потиснато од она што е.
Јавната дебата е толку затруена, што кога некој ќе каже што нештото „е“ тоа веднаш погрешно се толкува како да вели како тоа нешто „треба да биде“. Дури и ако едноставно сакате да сфатите што се случило, можете да бидете прогласен за грешник. Може и да влезете во истиот филм и да почнете и самите да се расфрлате со „треба да“.
Овој епистемолошки конфликт е добро опишан во нова книга на Џулиа Галеф, „Светогледот на извидникот: зошто некои луѓе јасно ги согледуваат работите, а други не“. Луѓето, вели таа, користат два начина на проценка на светот: војничкиот светоглед („брани го она во што веруваш“) и светогледот на извидникот („провери што има таму“).
Оваа метафора може да се примени на конфликтните визии на новинската работа - една која дава приоритет на борбата за праведно општество, и друга која дава предност на истражувањето. Интересно е дека описот на извидничкиот светоглед на Галеф е точно она што би можело да ја дефинира улогата на новинарството: „да ни помогне да ги согледаме нештата јасно за да можеме да решаваме проблеми, да забележиме можности, да согледаме кои ризици се вредни за преземање, да одлучиме како сакаме да ги поминеме нашите животи, и понекогаш подобро да го разбереме светот во којшто живееме, поради чиста љубопитност“. Подеднакво е интересно што причините зад војничкиот „мајндсет“ звучат како нешто што е корисно на социјалните медиуми: „Да ни помогне да одржиме одредени уверувања кои ја поттикнуваат нашата самодоверба, да нè утешат, да ни го одржат расположението, да убедуваат други луѓе, да промовираат привлечна слика и да ни помагаат да се прилагодиме на нашите социјални групи“.
Војниците се неопходни. Тие мобилизираат за она што им се чини правилно; тие можат да го променат општеството на подобро. Но да се почне со „треба“ и да се заврши со „е“, историски е рецепт за катастрофа. Тоа е начинот на кој оние кои се бореле за подобро општество пред 100 години завршиле како советски апаратчици, често со смртни последици за многумина.
Моралните дејства зависат од неутрални факти. Во поинаков случај, добрите можат да го заземат местото на лошите. Војникот е безвреден без извидникот.
Оние кои изјавуваат што треба да биде можеби се во право. Но најпрвин, мораме да востановиме што Е.
Целиот текст тука
